Σαν σήμερα 17 Φεβρουαρίου 1914 η Β. Ήπειρος ανακήρυξε την αυτονομία της. Απομένει στο Ελληνικό κράτος να επανέλθει επί του θέματος.

Η ονομασία Βόρειος Ήπειρος

Ο όρος  «Βόρειος Ήπειρος» είναι μεταγενέστερος. Επιβλήθηκε βίαια και αυθαίρετα το 1913, όταν οι Μεγάλες Δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Ιταλία και Αυστροουγγαρία) διέπραξαν το μεγάλο έγκλημα του διαμελισμού της Ηπείρου και της αποσπάσεως απ’ αυτήν της Βορείου Ηπείρου.
Μέχρι τότε και πριν χιλιάδες χρόνια, η Ήπειρος  ήταν ενιαία, μία και αδιαίρετη, που άρχιζε από τον Αμβρακικό Κόλπο (Πρέβεζα) και τελείωνε στον Γενούσο (Σκούμπι) ποταμό, παράλληλα της Εγνατίας οδού, με πρωτεύουσα την Νικόπολη, αρχαία πόλη κοντά στην σημερινή Πρέβεζα. Πέρα από το Γενούσο ήταν κυρίως τα Ιλλυρικά φύλα, χωρίς να λείπει και στην περιοχή αυτή ο Ελληνισμός, με Ελληνικές πόλεις, κυρίως στα παράλια της Αδριατικής και με πρωτεύουσα την Επίδαμνο, δηλαδή το σημερινό Δυρράχιο. Στην ενιαία Ήπειρο γεννήθηκε ο Ελληνικός πολιτισμός και σ΄ αυτήν ανδρώθηκε η Ελλάς. Αυτής της ενιαίας και αδιαιρέτου Ηπείρου αποτελούσε, ανέκαθεν, αναπόσπαστο τμήμα η καλουμένη, σήμερα, Βόρειος Ήπειρος. 
         Όπως, λοιπόν, σ΄ όλη την Ήπειρο, έτσι και στην περιοχή αυτή της Βορείου Ηπείρου, από αρχαιοτάτων χρόνων και πολύ προ Χριστού, υπήρχε ακραιφνής Ελληνισμός. Πόλεις αρχαίες και ονομαστές άκμαζαν εκεί και οι εκδηλώσεις των κατοίκων, θρησκευτικές, οικογενειακές, εθνικές κ.λ.π., δεν διέφεραν καθόλου από τις εκδηλώσεις των υπολοίπων Ελλήνων. Το αποδεικνύουν, άλλωστε, τα πολυάριθμα αρχαία μνημεία, και το επιβεβαιώνουν με θαυμασμό πολλοί ξένοι και σπουδαίοι επιστήμονες, αρχαιολόγοι, θρησκειολόγοι, γλωσσολόγοι, ιστορικοί, καθώς και αρχαίοι ιστορικοί, γεωγράφοι και φιλόσοφοι (Προκόπιος 6ος π.Χ., Σκύλαξ 6ος π.Χ., Εκαταίος 6ος π.Χ., Θουκυδίδης 5ος π.Χ., Αριστοτέλης 4ος π.Χ., Διονύσιος περιηγητής 1ος π.Χ., Στράβων 1ος π.Χ. αιώνας).         
Αναφορά στη Βόρειο Ήπειρο σημαίνει συνεπώς λόγος για έναν αρχέγονα, ελληνοκατοικημένο χώρο της άλλοτε ενιαίας Ηπείρου, ο οποίος, ναι μεν ελευθερώθηκε επανειλημμένα από ξένους ζυγούς, «δωρήθηκε» όμως από τις Μεγάλες Δυνάμεις στο ιδρυθέν από αυτές αλβανικό κράτος το 1913. Οι Βορειοηπειρώτες αντέδρασαν στην ενσωμάτωσή τους στο αλβανικό κράτος με νικηφόρο κατά των Αλβανών πόλεμο. Κέρδισαν την Αυτονομία τους με το συνυπογραφέν από την αλβανική κυβέρνηση Πρωτόκολλο της Κερκύρας το 1914. Δυστυχώς όμως αυτό το δικαίωμα μετά τη λήξη του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου και ιδιαίτερα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή καταπατήθηκε και έκτοτε δεν εφαρμόζεται.         
Μετά τη λήξη του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, η ελληνική κυβέρνηση έθεσε επίσημα το ζήτημα της Ένωσης της Βορείου Ηπείρου με την Ελλάδα στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Το θέμα παραπέμφθηκε στους Υπουργούς Εξωτερικών των τεσσάρων νικητριών Μεγάλων Δυνάμεων και καταγράφηκε (στις 03.08.1946) στην προς συζήτηση ημερήσια διάταξη. Σύμφωνα με τη σύσκεψη του Συμβουλίου των τεσσάρων υπουργών στη Νέα Υόρκη (από 04.11.46 έως 12.12.46) η απόφαση για το Βορειοηπειρωτικό παρέμεινε εκκρεμής για να εξετασθεί μετά τη λύση του Αυστριακού και του Γερμανικού ζητήματος. Το Αυστριακό λύθηκε το 1955 και το Γερμανικό το 1990. Απομένει στο ελληνικό κράτος να επανέλθει.


ΣΦΕΒΑ