Το αραβικό ντόµινο εξεγέρσεων κρύβει πολλά. Φουντώνουν παλιές έχθρες στις χώρες της Αραβίας

H Συρία θυµίζει ένα µωσαϊκό που µπορεί να γίνει χίλια κοµµάτια, θέτοντας σε δοκιμασία την ενότητα της χώρας.

Όταν το ντόµινο των αραβικών εξεγέρσεων έφτασε στη Συρία, πολλοί αναλυτές υπέθεσαν σωστά ότι ο Μπασάρ αλ Άσαντ δύσκολα θα κατέφευγε στην ίδια τακτική που είχε χρησιµοποιήσει πριν από 29 χρόνια ο πατέρας του, όταν κατέστειλε µε τον πιο βίαιο τρόπο την εξέγερση των Αδελφών Μουσουλµάνων στην πόλη Χαµά. Ο γιος προτίµησε ένα µείγµα απειλών και υποσχέσεων, όπως η άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που ισχύει από το 1963, αλλά χωρίς συγκεκριµένο χρονοδιάγραµµα εφαρµογής. Τουλάχιστον µέχρι στιγµής η συνταγή δεν αποδίδει. Οι αντικαθεστωτικοί ρίχνουν αγάλµατα του Χαφέζ αλ Άσαντ.

Από την άλλη πλευρά, οι οπαδοί του Άσαντ είτε

κατεβαίνουν στους δρόµους ως φιλοκαθεστωτικοί διαδηλωτές είτε αναλαµβάνουν το ρόλο των δυνάµεων ασφαλείας µε την ανοχή της περιβόητης µυστικής αστυνοµίας, επικεφαλής της οποίας είναι ένας από τους αδελφούς του προέδρου, ο Μαχέρ αλ Άσαντ. Ο Μαχέρ είναι ένα από τα πιο µισητά πρόσωπα στη Συρία, µαζί µε τον ξάδελφό του και ιδιοκτήτη της εταιρείας κινητής τηλεφωνίας Syriatel, Ραµί Μακχλούφ. Ο πρώτος ενσαρκώνει την κατασταλτική ωµότητα του καθεστώτος, ο δεύτερος τη διαφθορά.

Μείγμα θρησκειών

Ο αυταρχικός και διεφθαρµένος χαρακτήρας του καθεστώτος Άσαντ δεν είναι η µόνη αιτία πολέµου για τους αντικαθεστωτικούς. Η Συρία, περισσότερο από κάθε άλλη χώρα της περιοχής, είναι ένα µωσαϊκό θρησκευτικών δογµάτων του Ισλάµ. Η συγκατοίκηση ανάµεσα στη σουνιτική πλειονότητα και τα διάφορα σιιτικά ρεύµατα κατέστη δυνατή χάρη στη σιδηρά πυγµή µε την οποία κυβέρνησε ο Χαφέζ αλ Άσαντ και στη συνέχεια ο γιος του Μπασάρ. Η θρησκευτική µειονότητα των αλαουιτών, στην οποία ανήκει η οικογένεια Άσαντ, θεωρείται από τους υπόλοιπους µουσουλµάνους µια αίρεση, η οποία πρέπει να πολεµηθεί µε κάθε µέσο. Η σφαγή της Χαµά το 1982, όταν περίπου 20.000 µέλη της Μουσουλµανικής Αδελφότητας έχασαν τη ζωή τους από τα πυρά του στρατού, αποτελεί από αυτή την άποψη κοµβικό σηµείο. Από τη χρονιά εκείνη οποιαδήποτε πολιτική ή θρησκευτική αντιπολίτευση εξαφανίστηκε, για να εµφανιστεί σχεδόν τρεις δεκαετίες αργότερα.

Οι αναλυτές δεν έχουν καµία αµφιβολία ότι οι σιίτες θα επιχειρήσουν να βγουν από την αποµόνωση που τους είχε επιβάλει το καθεστώς. Η σουνιτική πλειονότητα θα επιχειρήσει να ακουστεί και πάλι η φωνή της χωρίς να αποκλείονται σκέψεις αντεκδίκησης για τη σφαγή της Χαµά. Όπως επισηµαίνει η εφηµερίδα «Λε Μοντ», οι διεκδικήσεις αυτές είναι πιθανό να θέσουν σε δοκιµασία ακόµη και την ενότητα της Συρίας.

Προστασία από ντόπιους

Η Λατάκια, θέατρο βίαιων συγκρούσεων τις τελευταίες ηµέρες, περιγράφει σε µικρογραφία αυτό που είναι η Συρία, αλλά και αυτό που θα µπορούσε να συµβεί σε ολόκληρη τη χώρα. Ο αστικός πυρήνας κατοικείται από σουνίτες, στην περιφέρεια και στα γύρω χωριά ζουν αλαουίτες, χριστιανοί, αλλά και Κούρδοι. Στην πόλη, γύρω από κτίρια-στόχους, όπως είναι η έδρα του κόµµατος Μπάαθ και η Κεντρική Τράπεζα, έχουν αναπτυχθεί δυνάµεις του στρατού.

Σύµφωνα όµως µε όσα δηλώνει αυτόπτης µάρτυρας στο πρακτορείο Ασοσιέιτεντ Πρες, τη φύλαξη της πόλης από τους αντικαθεστωτικούς έχουν αναλάβει ένοπλες οµάδες, οι οποίες φαίνεται να αποτελούνται από ντόπιους. Οι οµάδες αυτές έχουν στήσει οδοφράγµατα στους δρόµους και ζητούν ταυτότητες από τους περαστικούς. «Τροµοκρατούν τον κόσµο», δηλώνει ο αυτόπτης µάρτυρας στο πρακτορείο. «Πρόκειται για κατοίκους που έχουν αναλάβει το ρόλο των δυνάµεων ασφαλείας και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο», προσθέτει.

Ανησυχία στην περιοχή

Στο διάγγελμά του ο Σύρος πρόεδρος στα μέσα της εβδομάδας επιχειρούσε να πείσει ότι η κατάσταση στη χώρα «είναι ήρεµη». Είναι σαφές, όµως, ότι το καθεστώς ανησυχεί. Και µαζί µε αυτό φίλοι και εχθροί στην ευρύτερη περιοχή. Ο Λίβανος, τον οποίο η Συρία θεωρεί περίπου σαν προτεκτοράτο, η Ιορδανία, µε την οποία ο Άσαντ είχε συχνά πολύ δύσκολες σχέσεις, και φυσικά το Ισραήλ, που δεν βλέπει µε καθόλου καλό µάτι την πιθανή επιστροφή των Αδελφών Μουσουλµάνων και στη Συρία µετά την Αίγυπτο. Ο εφιάλτης µιας εξέγερσης µε σεκταριστικά χαρακτηριστικά τροµάζει και την Τουρκία, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει εξαιρετικά στενούς δεσµούς µε τη ?αµασκό. «Είναι αδύνατο για µας να µείνουµε σιωπηλοί µπροστά σε αυτά τα γεγονότα, έχουµε σύνορα µήκους 800 χµ. µε τη Συρία», δήλωσε ο Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος πρωθυπουργός έλαβε διαβεβαιώσεις από τον Μπασάρ αλ Άσαντ ότι θα προχωρήσει άµεσα σε µεταρρυθµίσεις - αν και µάλλον είναι ήδη αργά. Το 1982 το καθεστώς του Χαφέζ αλ Άσαντ είχε δολοφονήσει 20.000 µέλη της Μουσουλµανικής Αδελφότητας.

Παγίδα θανάτου για 110 πολίτες 

Ενδεικτική του χάους στο οποίο έχει παραδοθεί η Υεµένη θεωρείται η έκρηξη σε εργοστάσιο πυροµαχικών, από την οποία έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 110 άνθρωποι. Τα θύµατα είναι πολίτες που έσπευσαν στο εργοστάσιο για να πάρουν πυροµαχικά, µια ηµέρα µετά την επίθεση που πραγµατοποίησαν στις εγκαταστάσεις περίπου 30 ένοπλοι µασκοφόροι, οι οποίοι, σύµφωνα µε τις Αρχές, ήταν µέλη της Αλ Κάιντα. Εκπρόσωπος της επαρχίας Αµπιάν, όπου βρίσκεται το εργοστάσιο, κατηγόρησε την Αλ Κάιντα ότι έστησε «παγίδα θανάτου» στους αµάχους. Η κατάληψη του εργοστασίου οξύνει τις ανησυχίες της ?ύσης, αλλά και των χωρών του Κόλπου για την επόµενη ηµέρα στην Υεµένη, έπειτα από ενδεχόµενη ανατροπή ή παραίτηση του προέδρου Αλί Αµπντάλα Σάλεχ. Οι χώρες - µέλη του Συµβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) ανακοίνωσαν ότι θα σεβαστούν τη λαϊκή βούληση, µε την προϋπόθεση να µην πληγεί η ασφάλεια και η σταθερότητα της Υεµένης.

Η αστυνοµία «εξαφανίζει» αντιφρονούντες 

Για 250 κρατουµένους και 44 αγνοουµένους κάνει λόγο η σιιτική αντιπολίτευση στο Μπαχρέιν, υπερδιπλασιάζοντας των αριθµό συλληφθέντων και αγνοουµένων σε σχέση µε την προηγούµενη εβδοµάδα. Εκπρόσωπος του σιιτικού συνασπισµού Αλ Ουεφάκ υποστήριξε ότι πολλοί πολίτες, στη συντριπτική τους πλειονότητα σιίτες, συνελήφθησαν από τις δυνάµεις ασφαλείας του καθεστώτος σε σηµεία ελέγχου, ή έπειτα από έφοδο σε σπίτια. Σε άλλες περιπτώσεις, µέλη οικογενειών τηλεφωνούν για να δηλώσουν την εξαφάνιση συγγενικών τους προσώπων που δεν επέστρεψαν ποτέ. Στις αρχές του µήνα, η σουνιτική οικογένεια αλ Χαλίφα, που κυβερνά το Μπαχρέιν, επέβαλε στρατιωτικό νόµο και ζήτησε την αποστολή στρατευµάτων από γειτονικά κράτη του Κόλπου που κυβερνώνται από σουνίτες, συµπεριλαµβανοµένης της Σαουδικής Αραβίας, για να καταστείλει τις διαδηλώσεις υπέρ της δηµοκρατίας, των οποίων ηγούνταν κυρίως σιίτες. Το Ουέφακ διευκρίνισε ότι πολλοί από αυτούς που έχουν συλληφθεί ή αγνοούνται δεν είναι ακτιβιστές.

Δηµοκρατικές εκλογές το φθινόπωρο 

Το Σεπτέµβριο θα στηθούν στην Αίγυπτο οι κάλπες για τις βουλευτικές εκλογές, όπως ανακοίνωσε το Ανώτατο Συµβούλιο Ενόπλων ?υνάµεων, χωρίς ωστόσο να προσδιορίσει ηµεροµηνία για τις προεδρικές. Ο στρατός ανακοίνωσε, επίσης, ότι οι νόµοι εκτάκτου ανάγκης θα αρθούν πριν από τις εκλογές. Ξεκαθαρίστηκε ακόµη ότι η οικογένεια Μουµπάρακ δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Αίγυπτο, ενώ διαψεύστηκαν πληροφορίες περί φυγής του τέως προέδρου στη Σαουδική Αραβία. Ο δρόµος για τις προεδρικές εκλογές στην Αίγυπτο άνοιξε µε το δηµοψήφισµα της 19ης Μαρτίου, όταν οι Αιγύπτιοι ψήφισαν υπέρ των συνταγµατικών µεταρρυθµίσεων µε ποσοστό άνω του 75%.

Δικαίωµα στις διαδηλώσεις 

Ένα µικρό βήµα εκδηµοκρατισµού, τουλάχιστον στα χαρτιά, επιχείρησε την περασμένη Δευτέρα το καθεστώς του Αµάν για τους πολίτες της Ιορδανίας, αναγνωρίζοντας διά στόµατος του πρωθυπουργού Μααρούφ Μπαχίτ το δικαίωµά τους να εκφράζουν ελεύθερα τη γνώµη τους και προαναγγέλλοντας τον καθορισµό συγκεκριµένων σηµείων για τις διαδηλώσεις. Η κίνηση αυτή έρχεται µετά τα επεισόδια στην πρωτεύουσα, όπου έχασε τη ζωή του ένας άνθρωπος και τραυµατίστηκαν τουλάχιστον 160. «Η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία της συνάθροισης είναι συνταγµατικά δικαιώµατα, όταν ασκούνται µε ειρηνικό και πολιτισµένο τρόπο, και δεν βλάπτουν το λαό», δήλωσε ο Μπαχίτ σε ανακοίνωσή του. Οι Αρχές της Ιορδανίας παρέπεµψαν σε δίκη 21 πρόσωπα, τα οποία συµµετείχαν την περασµένη Παρασκευή σε συγκρούσεις ανάµεσα σε δύο αντίπαλες οµάδες διαδηλωτών, όπως είναι η επίσηµη εκδοχή της Αστυνοµίας. Πάντως, µέλη της Νεολαίας της 24ης Μαρτίου δηλώνουν στην εφηµερίδα «Λε Μοντ» ότι «έχουν φτάσει σε σηµείο χωρίς επιστροφή».