Ευρωζώνη: Ο μπαμπούλας από τη Μεσόγειο

του Αντώνη Αντωνίου στην Sigma Live

Ελα Θαπατέρο μου, μας περιμένει και ο Μπερλουσκόνι

Τους πρώτους μήνες του 2011 όλοι θεωρούσαν πως υπήρχε μεγάλη πιθανότητα η Ισπανία να κατέληγε στο Μηχανισμό Στήριξης ακολουθώντας την Ελλάδα. Τελικά κάτι τέτοιο δεν έγινε αφού οι ευρωπαϊκές πιέσεις προς την ισπανική κυβέρνηση την ανάγκασαν να λάβει δραστικότατα μέτρα περικοπών και αν και μέχρι και σήμερα δανείζεται με τσουχτερό επιτόκιο από τις διεθνείς αγορές, εντούτοις καταφέρνει και καλύπτει τις ανάγκες της.

Τους τελευταίους μήνες, ο Βεζούβιος της Ιταλίας, που όλοι ήξεραν αλλά εύχονταν να παραμείνει ανενεργός, άρχισε να βγάζει τους πρώτους καπνούς. Η άνοδος της απόδοσης των ιταλικών ομολόγων και ο κίνδυνος να υποστούν ένα κούρεμα ανάλογο των ελληνικών, αλλά με πολύ μεγαλύτερες συνέπειες, έφερε την παραίτηση του Σίλβιο Μπερλουσκόνι η οποία αποσκοπούσε κυρίως στη συγκράτηση της απόδοσης των ιταλικών ομολόγων κοντά στο 7%.

Και πράγματι, αυτό συνέβη, αφού τις τελευταίες μέρες τα ιταλικά ομόλογα έχουν

απόδοση κοντά στο 7.3%, με τη συμβολή και του νέου πακέτου λιτότητας που πέρασε ι ιταλική βουλή. Αυτό όμως δεν θα κρατήσει για πολύ, εκτός και αν ανακοινωθεί κάτι που θα πείσει οίκους και αγορές. Αγορές ανυπόμονες, αδηφάγες και «ψυχολογικά διαταραγμένες».
Γιατί όμως οι Ευρωπαίοι ανησύχησαν τόσο πολύ για την Ιταλία και προηγουμένως για την Ισπανία; Τόσο γιατί όσο συνεχίζεται η ασταθής πορεία, η ανάπτυξη στην ευρωζώνη δεν είναι εφικτή και κυρίως σταθερή αλλά και για πιο απτούς λόγους. Για τη μεγάλη έκθεση τους σε ελληνικά ομόλογα.

Για το πρώτο είναι χαρακτηριστικό πως ενώ τον Ιούλιο προβλεπόταν ανάπτυξη στην ευρωζώνη της τάξης του 1.5%  μέχρι τον Οκτώβριο, αυτή η πρόβλεψη περιορίστηκε σε 0.3%.

Η ανησυχία των ευρωπαίων και κυρίως Γαλλίας και Γερμανίας έχει τις δικές της πηγές. Το τραπεζικό σύστημα της Γαλλίας, για παράδειγμα, είναι εκτεθειμένο σε ιταλικό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος σε ποσοστό που αναλογεί σε 6% του ΑΕΠ της χώρας. Το αντίστοιχο ποσοστό για τη Γερμανία είναι κάπου πιο πάνω από 5.5%. Σημαντική έκθεση που αναλογεί σε 2.5% του ΑΕΠ σε ιταλικό χρέος έχει και το Ηνωμένο Βασίλειο του οποίου βέβαια, η μεγάλη έκθεση είναι στην Ιρλανδία (περίπου 6%) η οποία είναι η μόνη χώρα που έλαβε βοήθεια η οποία δείχνει να ανταποκρίνεται στα προβλήματα θετικά. Σ΄ αυτό βέβαια, συνέβαλε και το ευνοϊκό πρόγραμμα αποπληρωμής του χρέους που κατάφερε να πετύχει. Χαρακτηριστικά είναι πως θα έχει να αποπληρώσει ποσό 12.5δις ευρώ μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2012 αλλά η επόμενη μεγάλη δόση θα είναι το δεύτερο τρίμηνο του 2013.

Μεγάλη έκθεση σε ιταλικό και ισπανικό χρέος έχει ακόμα και αυτή η Ελβετία, η οποία αν και βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, μοιάζει να σφυρίζει αδιάφορα για όσα συμβαίνουν γύρω της. Για πόσο όμως, η έκθεση της σε ιταλικό χρέος φτάνει το 4% του ΑΕΠ της και σε ισπανικό πάλι σε 4% του ΑΕΠ της.   

Για να γίνουν αντιληπτά τα μεγέθη που αναφέρθηκαν πιο πάνω, αρκεί μόνο να πούμε πως η έκθεση Γαλλίας και Γερμανίας σε ελληνικό χρέος είναι 2% και 0.3% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Βέβαια, αν το ιταλικό κράτος αντιμετωπίσει πρόβλημα πληρωμών, η πρώτη χώρα που θα την πληρώσει δεν είναι άλλη από την Ισπανία η οποία είναι εκτεθειμένη σε χρέος του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε ποσοστό πέραν του 2% του ΑΕΠ ενώ είναι ήδη εκτεθειμένη και σε μεγάλο πορτογαλικό χρέος που φτάνει το 6% του ΑΕΠ της.

Η χωρίς βάσανο αγορά κρατικών ομολόγων τα τελευταία χρόνια, δημιούργησε ένα φαύλο κύκλο με την Ιταλία να είναι εκτεθειμένη σε ιταλικό χρέος σε ποσοστό 2% του ΑΕΠ της.

Υπάρχει και μία μεγάλη διαφορά της ευρωζώνης σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Αυτή τη στιγμή το τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ αναλογεί σε 92% του ΑΕΠ της χώρας. Αντίθετα το τραπεζικό σύστημα στην ευρωζώνη αναλογεί σε 233% του συνολικού ΑΕΠ των χωρών που περιλαμβάνει. Κάπου εδώ στηρίζεται και η άποψη πως αν κάποιες μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες καταρρεύσουν ούτε Ταμείο Σταθερότητας της σώζει, ούτε ψηλός δείκτης πρωτοβάθμιων κεφαλαίων. Η Dexia, άλλωστε, αποτελεί ένα καλό και πρόσφατο παράδειγμα.

Από τις πρωτεύσασες στα stress tests με δείκτη Core Tier 1 πάνω από 12% έναντι 9% που ζητά η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών, κατέρρευσε τρεις μόλις μήνες μετά επειδή πολύ απλά οι υποβαθμίσεις της από τους οίκους αξιολόγησης και κυρίως από τους Moody’s έκλεισαν κάθε στρόφιγγα δανεισμού. Για μία τράπεζα με μεγάλη εξάρτηση από βραχυπρόθεσμο δανεισμό όπως ήταν η πολιτική της, αυτό ήταν καταστροφικό.