Γράφει ο Πρωτεσίλαος Σταύρου
Στις 13 Ιανουαρίου ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης, Standard & Poors, δημοσίευσε την τελευταία του έκθεση στην οποία υποβαθμίζει συνολικά εννέα χώρες της ευρωζώνης, μεταξύ των οποίων και τη Γαλλία, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του ευρώ. Οι πρώτες αντιδράσεις τόσο από Ευρωπαίους αξιωματούχους όσο και από τους εν Κύπρο κυβερνώντες και αντιπολιτεύοντες επικεντρώθηκαν όχι στην ουσία της απόφασης αλλά στη χρονική στιγμή που αυτή επιλέχθηκε, προσπαθώντας να προσάψουν δόλο στην εν λόγο υποβάθμιση. Προς αυτή τη κατεύθυνση κινήθηκαν τόσο οι δηλώσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια όσο και του Υπουργού Οικονομικών, Κίκη Καζαμία. Για να μπορέσουμε εμείς ως πολίτες να κατανοήσουμε εάν όντως έχουν δίκαιο οι πολιτικοί ηγέτες πρέπει πρώτα να λάβουμε υπ' όψη κάποιες παραμέτρους που είναι ζωτικής σημασίας για το συγκεκριμένο θέμα.Το πρώτο στοιχείο είναι πως οι τρεις μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης, ήτοι Standard & Poors, Moody's, Fitch έπαιξαν ένα σκοτεινό ρόλο στη διόγκωση της φούσκας...
των ακινήτων στις ΗΠΑ, στα πρώτα χρόνια του 2000 έως το 2008 που κατέρρευσε η Wall Street. Οι οίκοι αυτοί αξιολογούσαν με "άριστα" (ΑΑΑ) διάφορα χρηματιστηριακά προϊόντα, τα γνωστά παράγωγα, όπως εκείνα τα διαβόητα CDO (Collateralized Debt Obligations) της Lehman Brothers που στην πραγματικότητα δεν είχαν αντίστοιχη πραγματική αξία. Τα παράγωγα αυτά ήταν/είναι προϊόντα χρηματοπιστωτικής μηχανικής, τουτέστιν σύνθετων μαθηματικών, που έχουν ως σκοπό την μείωση του κινδύνου, του ρίσκου που υπάρχει σε κάθε επένδυση. Στη πραγματικότητα τα παράγωγα αυτά δεν μειώνουν τον κίνδυνο απλώς τον αποκρύπτουν μέσα στη πολύπλοκη σύνθεση τους. Όταν λοιπόν κάτι πάει λάθος και αυτά τα παράγωγα κληθούν να αποπληρωθούν αποδεικνύεται πως δεν παρείχαν καμία προστασία, πως ήταν "τοξικά". Όλα αυτά τα τοξικά απόβλητα οι οίκοι αξιολόγησης τα θεωρούσαν υγιή, ωφέλημα και πολύ χρήσιμα, σπρώχνοντας τους επενδυτές κατά χιλιάδες στην αγορά τους. Όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων και τα παράγωγα της Wall Street αποδείχτηκαν σκουπιδόχαρτα ξεκίνησε η κρίση που ζούμε σήμερα. Ως εδώ λοιπόν μπορούμε να αντιληφθούμε πως οι οίκοι αξιολόγησης αποτελούν όργανα του εγκλήματος της χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας (βέβαια υπάρχουν και άλλοι σημαντικότεροι παράγοντες που προκάλεσαν την κρίση, που όμως δεν αποτελούν αντικείμενο του παρόντος κειμένου).
Το δεύτερο στοιχείο που πρέπει να έχουμε κατά νου, είναι πως η επιρροή των οίκων αξιολόγησης δεν έχει προκύψει μέσα από τις φυσικές διαδικασίες της ελεύθερης αγοράς. Οι οίκοι είναι ολιγοπώλιο εξουσίας το οποίο αποτελεί αποκλειστικό κατασκεύασμα κρατών και κεντρικών τραπεζών. Ως παράδειγμα να αναφέρω πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ο θεσμός που εκδίδει το Ευρώ και καθορίζει τη νομισματική πολιτική στην Ευρωζώνη, θεωρούσε τις εκθέσεις των οίκων αξιολόγησης ως ένα από τα βασικότερα κριτήρια για την άσκηση του εποπτικού ρόλου των κεντρικών τραπεζών επί των ιδιωτικών τραπεζών. Δηλαδή αντί να αξιολογεί η ίδια η ΕΚΤ σε συνεργασία με τις εθνικές κεντρικές τράπεζες τις ευρωπαϊκές τράπεζες με άμεσο τρόπο, έδινε το δικαίωμα (και την εξουσία) σε ιδιωτικές εταιρίες, τους οίκους αξιολόγησης, να καθορίσουν ή διαμορφώσουν κρατικές πολιτικές. Είναι σαν το Υπουργείο Αμύνης να θεωρεί την έκθεση μίας εταιρίας όπλων ως βασικό κριτήριο για τη θωράκιση της άμυνας. Όπως καταλαβαίνετε, αυτό το πράγμα είναι απαράδεκτο και επειδή έγινε συστηματικά από όλους τους μεγάλους παράγοντες της υφηλίου επί σειρά δεκαετιών, φτάσαμε στο σημείο σήμερα, να φοβάται όλος κόσμος την έκθεση ενός οίκου. Συνεπώς εδώ έχουν ευθύνη οι κυβερνώντες που τάιζαν ενσυνειδήτως το θηρίο της κερδοσκοπίας.
Τρίτο στοιχείο είναι πως μετά την κρίση που ξέσπασε το 2008, στέλνοντας στο καλάθι των αχρήστων τόσο τις εκθέσεις αξιολόγησης όσο και τις θεωρίες των διάφορων σοφών/"γκουρού" της οικονομίας, οι οίκοι αξιολόγησης έχουν χάσει την επιρροή που είχαν καθώς πλέον οι επενδυτές δεν τους εμπιστεύονται. Η μελέτη της ιστορίας της κρίσης από το 2008 μέχρι σήμερα μας δείχνει το εξής όσον αφορά τις εκθέσεις των οίκων αυτών: ότι είναι όλες "μετά Χριστόν προφητείες". Δηλαδή πρώτα οι αγορές έχουν αποσυρθεί από κάποια επένδυση και ύστερα έρχεται η έκθεση να επικυρώσει αυτό που ήταν ήδη γνωστό. Ας το φέρουμε αυτό στα μέτρα της Κύπρου. Η χώρα έχει ουσιαστικά χάσει τη δυνατότητα δανεισμού από τις διεθνείς αγορές εδώ και πάρα πολλούς μήνες. Για να δανειζόταν η Κύπρος θα έπρεπε να πληρώσει επιτόκια πάνω από 10% κάτι που είναι αδύνατο διότι πολύ απλά δεν ξεχρεώνεται τέτοιο δάνειο. Ο λόγος που δεν μπήκε η Κύπρος σε μηχανισμό στήριξης (όχι ακόμα τουλάχιστον) είναι πως κατάφερε η κυβέρνηση να δανειστεί από την εγχώρια αγορά (οδηγώντας τα εσωτερικά επιτόκια σε νέα ύψη, μειώνοντας τη ρευστότητα) και εν συνεχεία να εξασφαλίσει το δάνειο των €2.5 δις από τη Ρωσία που θα καλύψει τις ανάγκες ως το τέλος του χρόνου. Στη πράξη τα κρατικά ομόλογα της Κύπρου έχουν ήδη πάρει αρνητικότατη αξιολόγηση από τις αγορές κάτι που αντανακλάται στα υψηλά επιτόκια. Με την πρόσφατη υποβάθμιση της Standard & Poor's ουσιαστικά δεν αλλάζουν πολλά, καθώς είχαμε ήδη πιάσει πάτο. Άρα ας είναι και οι αντιδράσεις ανάλογες στις επιπτώσεις των οίκων υπό τις παρούσες συνθήκες.
Έχοντας αυτά τα τρία δεδομένα ως πυξίδα μπορούμε να σχολιάσουμε τις αντιδράσεις των πολιτικών σε Κύπρο και Ευρώπη. Όσον αφορά την Ευρώπη, θεωρώ πως οι προσπάθειες των αξιωματούχων της ΕΕ να ρίξουν τις ευθύνες της κρίσης στους οίκους αξιολόγησης είναι αντιπερισπασμός, καλλιέργεια φαντασμάτων και στρουθοκαμηλισμός. Τη στιγμή που όλοι οι αντικειμενικά σκεπτόμενοι γνωρίζουν πως η κρίση της ευρωζώνης πηγάζει από τις παθογένειες του ευρω-οικοδομήματος και του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος, ο κάθε Ευρωπαίος επίτροπος που προσπαθεί να ρίξει το φταίξιμο στους "άλλους" αποτελεί μέρος του προβλήματος καθώς δεν ψάχνει να βρει λύσεις σε αυτά που πραγματικά έχουν σημασία. Αντιστοίχως όταν ο Υπουργός Οικονομικών Κίκης Καζαμίας, διαρρηγνύει τα ιμάτια του του για τις "συνωμοσίες" και "σκοπιμότητες" που "αδικούν" τη Κύπρο, στην ουσία μας λέει πως αρνείται να δει τα διαρθρωτικά προβλήματα της κυπριακής οικονομίας. Σίγουρα η Κύπρος είναι πολύ μικρή για να επηρεάσει καταστάσεις και σίγουρα υπάρχει κερδοσκοπία παντού. Αλλά η κερδοσκοπία μπορεί να πλήξει μόνο μία νοσούσα οικονομία, όπως οι ύαινες μπορούν να επιτεθούν μόνο σε ένα άρρωστο λιοντάρι, πόσο μάλλον σε ένα άρρωστο περιστέρι...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου