ΑΜΥΝΑ & ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ: Ο «Κινέζος» Σαλί Μπερίσα στα χνάρια του Ενβέρ Χότζα

 

ΓΡΑΜΜΑ ΑΠΟ ΤΑ ΤΙΡΑΝΑ
του Σαμπάν Μουράτι Πρέσβη ε.τ. της Αλβανίας 


Στο σιωπηλό γεωπολιτικό παιχνίδι, που παίζει η Κίνα στα Βαλκάνια, το κεφάλαιο με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στις διμερείς της σχέσεις είναι αυτό με την Αλβανία. Η Αλβανία δεν είναι ο κυριότερος οικονομικός εταίρος της Κίνας στα Βαλκάνια και ούτε η βαλκανική χώρα με τις μεγαλύτερες κινεζικές επενδύσεις. Ούτε σε ένα στρατηγικό σχέδιο η Αλβανία αποτελεί τον κυριότερο επιλεγμένο σύμμαχο του Πεκίνου, διότι επιλογή της Κίνας είναι η Σερβία, με την οποία έχει υπογράψει και τη Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικότητας, ενώ το Βελιγράδι επισήμως θεωρεί την Κίνα ως έναν από τους τέσσερις πυλώνες της σερβικής εξωτερικής πολιτικής.

Όμως, στις σχέσεις της Κίνας με την Αλβανία, παρατηρείται ένα ειδικού περιεχομένου στοιχείο και μια νέα διάσταση που δεν υφίστανται ούτε στις σχέσεις της Κίνας με τη Σερβία, ούτε της σχέσεις της Κίνας με την Ελλάδα και ούτε σ’ αυτές με κάποιο από τα κράτη της περιοχής, πρώην κομμουνιστικά ή μη. Πρόκειται για την ιδεολογική και κομματική...
διάσταση, καθώς οι κρατικές σχέσεις Αλβανίας-Κίνας είναι οι μοναδικές στα Βαλκάνια που αναπτύσσονται στη βάση της συνεργασίας, των ανταλλαγών και της όλο και μεγαλύτερης προσέγγισης μεταξύ του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας και του Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας, τα οποία κόμματα είναι τα δύο που κυβερνούν αντίστοιχα τις χώρες.

Η πρώτη απορία προέρχεται από την Αλβανία, καθώς το Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας με πρόεδρό του τον πρωθυπουργό Σάλι Μπερίσα, ενώ επισήμως έχει αυτοδιαφημιστεί σε όλες τις επιλογές του και σε όλα τα διεθνή φόρα ως αντικομμουνιστικός φορέας, τώρα κηρύσσει σύμμαχο το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας. Επιπλέον, δύναται να ειπωθεί ότι η αντικομμουνιστική ρητορική είναι ζωντανή στα Βαλκάνια μόνο τις ομιλίες των κυριότερων ηγετών του Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας και του προέδρου του Σάλι Μπερίσα, ακόμα και 20 χρόνια μετά από την κατάρρευση του κομμουνισμού. Στις αρχές της μετακομμουνιστικής περιόδου, ως μια από τις αποδείξεις του αντικομμουνισμού τους, το Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας και ο πρόεδρός του εμφάνισαν την αντίθεσή τους προς την Κίνα και προς το κυβερνητικό κόμμα της. Το Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας και ο πρόεδρός του, μόλις βγήκαν στην πολιτική σκηνή, την πρώτη διαδήλωση των οπαδών του δεν την οργάνωσαν κατά της γιουγκοσλάβικης πρεσβείας, όπως ήταν αναμενόμενο, (επειδή η πρεσβεία αυτή εκπροσωπούσε το κράτος που χαρακτηρίζονταν ως απειλή για τα εθνικά συμφέροντα της Αλβανίας), αλλά ακριβώς μπροστά στο υπουργείο Εξωτερικών της Αλβανίας, για να διαδηλώσουν κατά της διατήρησης των σχέσεων με την κομμουνιστική Κίνα. Έχουν περάσει 20 χρόνια από τότε, αλλά ο κ. Μπερίσα δεν έχει επαναλάβει κάτι παρόμοιο, παρά το γεγονός ότι δεν έχει μετριάσει ούτε κατά το ελάχιστο την άγρια αντικομμουνιστική ρητορική του από την οποία έχει αφαιρέσει την αλλοτινή εχθρότητα προς την κομμουνιστική Κίνα.

Μετά από την ανάληψη της εξουσίας για δεύτερη φορά το 2005, ο πρωθυπουργός της Αλβανίας συνέχισε την αντικομμουνιστική ρητορική, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να κάνει τη μεγάλη στροφή στη στάση προς το Πεκίνο και να ζητήσει και να αναπτύξει στενές σχέσεις μεταξύ του αντί-κομμουνιστικού Δημοκρατικού Κόμματος, του οπίου ηγείται, και του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Στις 18 Μαρτίου 2012, στο Πρωθυπουργικό Γραφείο στα Τίρανα, ο ίδιος, με την ιδιότητα του προέδρου του Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας, υποδέχτηκε το μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ.Κ. και πρώτο γραμματέα για το Πεκίνο, Λίου Τσι. Η υψηλή αυτή επίσκεψη συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πολλές και τακτικές ανταλλαγές επισκέψεων υψηλού κομματικού επιπέδου, που τα δύο κράτη έχουν αναπτύξει μεταξύ τους. Οι διακομματικές σχέσεις συζητήθηκαν λεπτομερώς και χαρακτηρίστηκαν ως ειδική διάσταση των σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών. Στην επίσημη ανακοίνωση του υπουργικού συμβουλίου για την εν λόγω συνάντηση τονίζεται ότι ο Σάλι Μπερίσα εκτίμησε ότι οι πολύ καλές σχέσεις μεταξύ ίου Κ.Κ.Κ. και του Δημοκρατικού Κόμματος αποτελούν εξαιρετική βάση για το υψηλό επίπεδο των διμερών σχέσεων. 0 εκπρόσωπος του ΚΚΚ. διαβίβασε στον κ. Μπερίσα τους ειδικούς χαιρετισμούς του πρώτου γραμματέα του ΚΚ της Κίνας Χου Ζιντάο, ενώ ο Σάλι Μπερίσα του απέστειλε επίσημη πρόσκληση, προκειμένου να επισκεφθεί την Αλβανία. 0 πρωθυπουργός της Αλβανίας δήλωσε ότι το Δημοκρατικό Κόμμα του και το ΚΚΚ. «ήταν και παραμένουν οι προπομποί της ιστορικής ανάπτυξης των δύο χωρών μας».

Η αναγνώριση και η ιδεολογική εκτίμηση των αρετών του Κ.Κ.Κ. και της κομμουνιστικής διακυβέρνησης, καθώς και της κομμουνιστικής ιδεολογίας, ως δύναμης ανάπτυξης και προόδου της κινέζικης κοινωνίας, αποτελούν την πρώτη ανοιχτή δημόσια εκτίμηση ενός δεξιού προέδρου κυβερνήσεως που αυτοαποκαλείται αντικομμουνιστής. Αποτελεί, επίσης, την πρώτη ευκαιρία που πρωθυπουργός κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ βαθμολογεί, με τον καλύτερο βαθμό και δημόσια, το κομμουνιστικό κόμμα και την κομμουνιστική διακυβέρνηση της Κίνας. Δεν πρέπει να εκτιμήσουμε ότι ο εγκωμιασμός του Κ.Κ.Κ. αποτελεί απλώς μια παρέκκλιση εκ μέρους του Αλβανού πρωθυπουργού ενώπιον ενός υψηλού αξιωματούχου του Πεκίνου. Την ίδια εκτίμηση, για το κόμμα και τη διακυβέρνηση της Κίνας, είχε κάνει ο κ. Μπερίσα και στη συνάντηση που είχε, τον Αύγουστο του περασμένου έτους, στα Τίρανα με τον υπουργό Εξωτερικών της Κίνας, αλλά και κατά τις επισκέψεις του στο Πεκίνο. Στο μεταξύ, τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν τακτικές ανταλλαγές επισκέψεων κομματικών αντιπροσωπειών μεταξύ του Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας και του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας. Δηλαδή υπάρχει μια ξεκάθαρη και καθορισμένη γραμμή ιδεολογικού και κομματικού περιεχομένου, που ακολουθείται από τον κ. Μπερίσα στις σχέσεις με το Πεκίνο.

Η εξύμνηση του ιδεολογικού χαρακτήρα, στηριζόμενη στη βάση μιας αυταρχικής πολιτικής δύναμης του κομμουνισμού και των διακομματικών σχέσεων, φαίνεται ότι έχει σχεδιαστεί ως κύρια βάση για την ανάπτυξη και τη διείσδυση της Κίνας στην Αλβανία. Το μέλος του πολιτικού Γραφείου της κεντρικής επιτροπής του Κ.Κ.Κ. Λίου Τσι δήλωσε στα Τίρανα, σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Ξινχουά, ότι η Κίνα είναι έτοιμη να δώσει μια νέα ώθηση στην πολύπλευρη ανάπτυξη των σχέσεών της με την Αλβανία μέσω των αυξανόμενων ανταλλαγών μεταξύ των δύο κομμάτων. Σύμφωνα με τον ίδιο, η διακομματική επικοινωνία θα επιφέρει νέα δυναμική στην ανάπτυξη των πολύπλευρων σχέσεων και εξέφρασε την ετοιμότητα, ώστε το Κ.Κ.Κ. να εκπαιδεύσει τους νέους πολιτικούς του Δημοκρατικού Κόμματος της Αλβανίας.

Αυτό που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η μεγάλη και πρωταρχική προσοχή που ο πρωθυπουργός της Αλβανίας αφιερώνει στις σχέσεις με το Πεκίνο. Γιατί εξέπληξε τους πάντες στα Τίρανα, όταν, στις 15 Φεβρουάριου 2012, δήλωσε σε σύσκεψη της κυβέρνησης ότι «στο εκπαιδευτικό μας σύστημα θα πρέπει υποχρεωτικά να υπάρχει ως δεύτερη ξένη γλώσσα η κινέζικη». Τον ίδιο προσανατολισμό επανέλαβε στο Πεκίνο στις 11 Απριλίου 2012 και ο υπουργός Παιδείας της Αλβανίας, ο οποίος δήλωσε ότι «η κινέζικη γλώσσα αποτελεί μια από τις προτεραιότητες, για να είναι η δεύτερη ξένη γλώσσα στα σχολεία μας και, ειδικά, στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης». Κάτι τέτοιο δεν συνέβη ούτε την περίοδο του κομμουνιστικού καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα και ούτε την περίοδο της Μεγάλης Πολιτιστικής Επανάστασης, όταν οι σχέσεις μεταξύ των δύο κομμουνιστικών κομμάτων και των δύο χωρών ήταν στην ακμή της άνθισής τους!

Η αινιγματική προτίμηση του Αλβανού πρωθυπουργού στην κομμουνιστική Κίνα και στο μοναδικό κόμμα της, γίνεται πιο ξεκάθαρη, εάν συγκριθούν αυτές οι σχέσεις με τις σχέσεις της Αλβανίας με τη Ρωσία, δηλαδή με μια άλλη μεγάλη πρώην κομμουνιστική δύναμη, με την οποία τα Τίρανα είχαν, επίσης, μια περίοδο λαμπρών σχέσεων την εποχή του καθεστώτος του Ενβέρ Χότζα.

Η Ρωσία και η Κίνα είναι μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και πρόκειται για δύο κράτη που δεν έχουν αναγνωρίσει το Κόσοβο. Όμως με τη Ρωσία, η οποία ασφαλώς και έχει επιρροή και μεγάλο ενδιαφέρον για τις υποθέσεις των Βαλκανίων (και επομένως και τα Τίρανα θα πρέπει να έχουν ενδιαφέρον για καλές σχέσεις μ’ αυτή), δεν έχουν αναπτυχθεί οι ίδιες κομματικές παράμετροι. Ούτε με το κυβερνών κόμμα του Βλαντιμίρ Πούτιν και ούτε με κάποιο άλλο ρωσικό κόμμα. Από το 2005, αφότου ήρθε στην εξουσία ο Σάλι Μπερίσα, δεν έχει επισκεφθεί τη Μόσχα, ενώ έχει επισκεφθεί 3-4 φορές το Πεκίνο. Η Ρωσία ανέτρεψε τον κομμουνισμό και χαρακτηρίζεται ως δημοκρατική χώρα, ενώ η Κίνα είναι επίσημα κομμουνιστικό κράτος, όπου κυριαρχεί το κόμμα και ο μονολιθικός κομμουνισμός.

Η ειδική αυτή διάσταση των ιδεολογικών και διακομματικών σχέσεων Αλβανίας - Κίνας χαρακτηρίζεται ως στοιχείο παρεμβολής και άμεσης ή έμμεσης επίδρασης των γεωπολιτικών παιχνιδιών των μεγάλων δυνάμεων, και πιο συγκεκριμένα της Κίνας, φαινόμενο στο οποίο αξίζει να δοθεί προσοχή και να γίνει ανάλυση, προκειμένου να εξεταστεί ποιο είναι το συμφέρον της Κίνας και ποιο είναι το συμφέρον της Αλβανίας, αλλά και για να αποσαφηνιστεί το τι συμβαίνει στην πολιτική των Τιράνων.

Το Κ.Κ.Κ. και η ηγεσία του Πεκίνου γνωρίζουν την αντικομμουνιστική ρητορική του Αλβανού πρωθυπουργού και των άλλων ηγετών του Δημοκρατικού. Γνωρίζουν, επίσης, ότι αυτή η ρητορική δεν είναι ουσιώδης και γίνεται για εσωτερική κατανάλωση, όπως επίσης γνωρίζουν ότι ο πρόεδρος του Δημοκρατικού Κόμματος βρίσκεται στην ανάγκη, ώστε με αυτή τη ρητορική να «ρετουσάρει» το κομμουνιστικό παρελθόν, επειδή υπήρξε για 25 χρόνια γραμματέας της κομμουνιστικής οργάνωσης στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο Τιράνων. Για την ηγεσία της Κίνας, η προδιάθεση και η αγάπη του Αλβανού πρωθυπουργού προς το κομμουνιστικό της κόμμα είναι καλοδεχούμενο δώρο, διότι το Πεκίνο χρειάζεται αυτού του είδους διαφημίσεις, επαίνους και εγκωμιασμούς, που προέρχονται από τους επικεφαλής ενός κόμματος και μιας κυβέρνησης, που επισήμως αποκαλούνται αντικομμουνιστικές και στηρίζουν τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ. Με τους εγκωμιασμούς των Τιράνων, το Πεκίνο απαντάει στις επικρίσεις, που προέρχονται από την Ουάσιγκτον, τις Βρυξέλλες και τη δημοκρατική Δύση, για την καταπάτηση και την έλλειψη των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του ανθρώπου, γι’ αυταρχικό καθεστώς, για μονοπώλιο του κράτους από το Κομμουνιστικό Κόμμα κ.λπ. Το Πεκίνο δύναται να υπερασπιστεί τον εαυτό του τόσο ενώπιον της ντόπιας κοινής γνώμης, όσο και ενώπιον της διεθνούς κοινής γνώμης, με το γεγονός ότι του απονέμονται έπαινοι στον υπερθετικό βαθμό από ένα κράτος μέλος του ΝΑΤΟ και έναν «αντικομουνιστή» πρωθυπουργό, όπως είναι ο κ. Μπερίσα, υποστηρίζοντας ότι το Πεκίνο βρίσκεται σε σωστό δρόμο, ενώ οι ηγέτες των κρατών του ΝΑΤΟ και Γης Ε.Ε., που επικρίνουν το Πεκίνο, έχουν άδικο.

Αυτό που κάνει πιο σκοτεινή την κατάσταση των ανθισμένων ιδεολογικών και κομματικών αλβανο-κινεζικών σχέσεων, είναι η έλλειψη καθαρότητας για το συμφέρον της Αλβανίας. Ένας από τους λόγους είναι ότι η Αλβανία βρίσκεται στην δίνη των επιπτώσεων της κρίσης και των προσωποποιημένων οικονομικών μισομεταρρυθμίσεων, εντός της χώρας περνάει μεγάλες δυσκολίες, ο προϋπολογισμός της φτωχαίνει και τα οικονομικά στερεύουν. Πολλοί ειδικοί οικονομολόγοι προβλέπουν ότι η κατάστασή της βαδίζει προς τις παραμέτρους της εποχής των σχέσεων της αποκλεισμένης κομμουνιστικής Αλβανίας με την αποκλεισμένη την κομμουνιστική Κίνα, τη δεκαετία του 70, όταν το Πεκίνο στήριζε τον προϋπολογισμό των Τιράνων. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι η κυβέρνηση του κ. Μπερίσα, λόγω μιας ολοένα αυξανόμενης αυταρχικής πολιτικής εντός της χώρας και του αντικρουόμενου στιλ διακυβέρνησης, βυθίζεται σε περιβάλλον αποκλεισμού από τα δυτικά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. Υπό τις συνθήκες αυτές, ζητά στηρίγματα στην Κίνα, της οποίας η αντιδυτική πολιτική του Κ.Κ., αποτελεί άξονα της ιδεολογικής της θεωρίας. Δηλαδή η μόνη κατεύθυνση, στην οποία η αλβανική κυβέρνηση δύναται να προσφέρει κάτι, είναι ο ιδεολογικός χαρακτήρας και οι διακομματικές σχέσεις, πράγμα που δεν διαθέτουν τα άλλα κράτη της περιοχής, τα οποία έχουν παραμερίσει τον κομμουνισμό και τον αντικομμουνισμό της εξωτερικής τους πολιτικής και χτίζουν με την Κίνα σχέσεις κρατικού συμφέροντος και όχι ιδεολογικού. 0 ειδικός ρόλος της Κίνας, στις σχέσεις με

την Αλβανία, ανακαλύφθηκε απροσδόκητα από μια έκθεση της Γενικής Διεύθυνσης Πρόληψης Ξεπλύματος Χρήματος για το έτος 2011, στην οποία η Κίνα βρίσκεται στην πρώτη θέση των χωρών που γίνεται ξέπλυμα χρήματος από την Αλβανία. Λαμβανομένης υπόψη της ισχυρής συγκέντρωσης του κράτους, του Κ.Κ.Κ. και των αρχών του κομμουνιστικού κράτους, είναι δύσκολο να γίνει πιστευτό ότι οι ως άνω δεν γνωρίζουν τις σκοτεινές οικονομικές συναλλαγές και ποιος ενδιαφέρεται για μαζικό ξέπλυμα χρημάτων.

Το Δημοκρατικό Κόμμα της Αλβανίας, με την ιδεολογική και κομματική τόνωση των σχέσεών της με την Κίνα, θυμίζει ένα αντιδυτικό μοντέλο της εξωτερικής πολιτικής που ακολούθησε ο Ενβέρ Χότζα με την Κίνα την περίοδο 1960-1978. Εάν ο κ. Μπερίσα εξακολουθήσει σ’ αυτό το δρόμο, ο ίδιος θα καταφέρει να γίνει πιο αινιγματικός από τα κινέζικα κουκούλια και ολοένα και λιγότερο αξιόπιστος. Γι' αυτό, απ’ ό,τι φαίνεται, οι δυτικοί διπλωματικοί κύκλοι στα Τίρανα άρχισαν να αποκαλούν τον Αλβανό Πρωθυπουργό «ο Κινέζος Σάλι Μπερίσα».


από το περιοδικό Άμυνα & Διπλωματία, τεύχος Μαΐου και το borioipirotika.blogspot.com