Τα «Οκτωβριανά» υπήρξαν η σημαντικότερη τομή στην ιστορία της αγγλοκρατούμενης από το 1878 Κύπρου, μέχρι την έκρηξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, το 1955. Οι αιτίες για το ξέσπασμα της λαϊκής οργής πολλές: Η συνεχιζόμενη «συνταγματική φάρσα» του Νομοθετικού Συμβουλίου, η οικονομική κρίση, η αυταρχικότητα του κυβερνήτη Στορρς, μια σειρά νόμων που προκάλεσαν ένταση (εκπαιδευτικό, ποινικός κώδικας, «νέο δασμολόγιο»), η πάγια υπεροπτική βρετανική στάση που απέρριπτε όλα τα κυπριακά αιτήματα. Η αφορμή δόθηκε με την αιφνιδιαστική παραίτηση (17 Οκτωβρίου) από το Νομοθετικό Συμβούλιο του μητροπολίτη Κιτίου Νικοδήμου Μυλωνά, βουλευτή Λευκάρων, ο οποίος στις 20 Οκτωβρίου εκφώνησε δύο εμπρηστικούς λόγους στηΛεμεσό:
Ο πύρινος λόγος του Νικοδήμου και οι συγκεντρώσεις της Λεμεσού, ήταν ο σπινθήρας για όσα ακολούθησαν στη Λευκωσία. Μάλιστα, ο Στορρς στην έκθεσή του για τα γεγονότα αναφέρει: «Η εν Λευκωσία βιαιοπραγία εφάνη ότι είχεν εν μέρει παρακινηθή υπό ανταγωνιστικού αισθήματος προς την Λεμεσόν.» (!!!) Την Τετάρτη, 21 Οκτωβρίου 1931, κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης και των διογκωμένων πληροφοριών που έφθαναν από τη Λεμεσό για το μέγεθος της λαϊκής εξέγερσης, παραιτήθηκαν και οι υπόλοιποι Έλληνες βουλευτές, ακολουθώντας τελικά τον Νικόδημο. Μια μεγάλη συγκέντρωση επιδοκίμασε τις βουλευτικές παραιτήσεις και επευφήμησε τον Οικονόμο της Φανερωμένης Διονύσιο Κυκκώτη, που ευλόγησε την ελληνική σημαία και τους διαδηλωτές. Χωρίς τίποτε να προδικάζει το τι θα επακολουθούσε, το πλήθος κατευθύνθηκε από το κέντρο της Λευκωσίας προς το Κυβερνείο. Η μικρή αστυνομική φρουρά αιφνιδιάστηκε και αποδείχθηκε ανεπαρκής. Λίγο πριν τα μεσάνυκτα η λαϊκή οργή εκτονώθηκε απροσδόκητα και ανεξέλεγκτα με τον εμπρησμό του κτηρίου-συμβόλου της Αποικιοκρατίας. Η αποτέφρωση του Κυβερνείου αποτελεί ένα μοναδικό για την κυπριακή ιστορία ξέσπασμα του λαού, που για λίγες ώρες απελευθερώθηκε από τις συσσωρευμένες απογοητεύσεις και το δεσποτισμό 53 χρόνων αποικιακής διακυβέρνησης, σπάζοντας τα δεσμά της «νομιμόφρονος πολιτικής». Ποιοι ήταν αυτοί; Γράφει ο Στορρς: «Τα πλήθη της καταστροφής απετελούντο μεγάλως εκ χυδαίου όχλου και μαθητών. Η πλειονοψηφία ευυπολήπτων πολιτών είτε δεν έλαβε μέρος ή, διά να αποφύγη το στίγμα της προδοσίας, επευφήμει διά την ένωσιν».
Αν και ο Στορρς γνώριζε άριστα ελληνικά, δεν είχε καταλάβει απολύτως τίποτε… Για τον αντίκτυπο των «Οκτωβριανών» σημειώνει ο Άγγλος ιστορικός Ρόμπερτ Χόλλαντ, κορυφαίος ειδικός για την αποικιακή βρετανική ιστορία: «Η κυπριακή εξέγερση του 1931 και ο εμπρησμός του Κυβερνείου αποτέλεσαν το πιο ταπεινωτικό κτύπημα που υπέστησαν οι Βρετανοί σε όλες τις Αποικίες του Στέμματος τα χρόνια του μεσοπολέμου και, σε μια βαθύτατη θεώρηση, δεν ανέλαβαν ποτέ πλήρως από το πλήγμα στο νησί».
Άραγε, το «πλήγμα του αγώνα της ΕΟΚΑ» πότε θα το ξεπεράσουν οι Βρετανοί και οι Κύπριοι νοσταλγοί της αποικιοκρατίας; Όμως, για την 80ή επέτειο των Οκτωβριανών θα συνεχίσουμε την άλλη βδομάδα.
Άραγε, το «πλήγμα του αγώνα της ΕΟΚΑ» πότε θα το ξεπεράσουν οι Βρετανοί και οι Κύπριοι νοσταλγοί της αποικιοκρατίας; Όμως, για την 80ή επέτειο των Οκτωβριανών θα συνεχίσουμε την άλλη βδομάδα.
* Ο Πέτρος Παπαπολυβίου είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Εμπροσθοφύλακας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου