Η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Το θέμα προφανώς χειρίσθηκαν, όπως συχνά συμβαίνει στα καθ’ ημάς, διάφοροι μαθητευόμενοι μάγοι (όρα Συμφωνία Davos) και αγνόηθηκαν η πείρα και οι γνώσεις των ειδικών.

Μαθήματα και εμπειρίες από τη Χάγη

Συντάκτης: Δημήτριος Νεζερίτης   στο «Διπλωματικό Περισκόπιο»


Η αρνητική γιά την Ελλάδα απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, σχετικά με την εναντίον μας προσφυγή της ΗΠΓΔΜ, λόγω της παρεμποδίσεώς της να καταστή μέλος του ΝΑΤΟ, είναι δυσάρεστη, αλλά όχι αναπάντεχη. Και, αν και δεν μου αρέσει η αναδίφηση στο παρελθόν γιά να αποδοθούν ευθύνες γιά τις σημερινές συνέπειες παλαιοτέρων ενεργειών, είναι απαραίτητο εν προκειμένω να γίνει μιά τέτοια αναδρομή, αν όχι γιά άλλο λόγο, με την ελπίδα ότι μπορούμε να διδαχθούμε και να μην επαναλαμβάνουμε αενάως σφάλματα που συνεχώς επιδεινώνουν τη θέση μας. Διότι η Ελλάς είναι μία από τις λίγες –τις ελάχιστες- χώρες που έχει και θα εξακολουθήσει να έχει προβλήματα εξωτερικής πολιτικής. Και πρέπει κατά το δυνατόν να αποτρέπουμε, εί μη τι άλλο, την επιδείνωση τους με κακούς ή έστω άστοχους χειρισμούς.

Η απόφαση του ΔΔΧ ήταν η αναμενομένη. Και αυτό εξηγείται από αμαρτίες τόσο του παλαιοτέρου όσο και του πλέον προσφάτου παρελθόντος. Εξηγούμαι.

Η ενδιάμεσος συμφωνία επί της οποίας στηρίχθηκε η προσφυγή της ΗΠΓΔΜ εναντίον μας είναι, δυστυχώς γιά μας, σαφέστατη στο σημείο αυτό. Το άρθρο 11 τονίζει ότι η Ελλάς (the party of the first part !!) δεν θα προβάλλει αντιρρήσεις γιά την ένταξη της ΗΠΓΔΜ σε οποιονδήποτε Διεθνή Οργανισμό του οποίου...
η ιδία είναι μέλος. Μόνη παραχώρηση είναι άν the party of the second part επιδιώξει να ενταχθή με όνομα διάφορο εκείνου με το οποίου έγινε δεκτό στον ΟΗΕ –δηλαδή ΗΠΓΔΜ. Μόνο αν επιδιώξει κάτι τέτοιο, επιτρέπεται στην Ελλάδα να εκφράσει αντιρρήσεις!!

Είναι να απορεί κανείς πώς η Ελλάς απεδέχθη να υπογράψει και να δεσμευθεί από ένα τέτοιο κείμενο. Παραλείπω τον εξευτελισμό να μην επιτρέπεται στη χώρα μας να αναφερθή με το όνομά της και να έχουμε τις ανοησίες του «the party of the first part» και «the party of the second part» –εκφράσεις της αγγλοσαξονικής νομικής πρακτικής, που μου θυμίζουν μόνο μία σκηνή από μιά προπολεμική ταινία των αδελφών Μάρξ. Αυτό δε, επειδή η ΗΠΓΔΜ δεν δεχόταν να μνημονευθή με το όνομα με το οποίο είχε ενταχθή στα Η.Ε., αλλά επέμενε στο «συνταγματικό» της όνομα. Και τούτο, παρ’ όλο που η συμφωνία αυτή συνετάσσετο –τύποις- από τον εκπρόσωπο του Γενικού Γραμματέως των ΗΕ. Θα μπορούσαμε, υποθέτω, να αντιτάξουμε ότι αν η ΗΠΓΔΜ ντρεπόταν γιά την ονομασία της αυτή, εμείς αντιθέτων είμαστε υπερήφανοι για το όνομά μας. Και να επιμείνουμε να αναφερθούμε ως Ελλάς.

Πέραν όμως αυτού, υπάρχει και άλλο πρόβλημα. Με την ενδιάμεσο συμφωνία, στο σημείο αυτό, απεμπολούμε το δικαίωμα να έχουμε αντιρρήσεις ουσίας, ανεξάρτητες από το θέμα της ονομασίας. ΄Εστω ότι υπάρχει αίτημα εντάξεως της ΗΠΓΔΜ σε ένα Οργανισμό, όπου η ένταξη της θα ήγειρε σοβαρά οικονομικά προβλήματα γιά μας. Δεν δικαιούμεθα να τα επικαλεσθούμε γιά να εναντιωθούμε στην ένταξη. Αυτό κι’αν είναι εγκατάλειψη στοιχειωδών δικαιωμάτων μας...

Τεράστιες, πιστεύω, είναι οι ευθύνες του τότε Πρωθυπουργου Α. Παπανδρέου που απεδέχθη ένα τέτοιο κείμενο, το οποίο από πλευράς ΗΠΓΔΜ περιέχει μόνο προθέσεις καλής θελήσεως –η οποία ουδέποτε επεδείχθη- ενώ η Ελληνική πλευρά αναλαμβάνει συγκεκριμένες και βαρείες δεσμεύσεις. Αναρωτιέμαι αν γιά τη διαμόρφωση ή, έστω, γιά την προ της υπογραφής αξιολόγησή του κειμένου αυτού, ρωτήθηκε κάποιος νομικός ή κάποιος έμπειρος διπλωμάτης. Αναρωτιέμαι, αλλά φοβούμαι πως η απάντηση είναι αρνητική. Το θέμα προφανώς χειρίσθηκαν, όπως συχνά συμβαίνει στα καθ’ ημάς, διάφοροι μαθητευόμενοι μάγοι (όρα Συμφωνία Davos) και αγνόηθηκαν η πείρα και οι γνώσεις των ειδικών.

Είναι πράγματι αξιοπερίεργο πώς ήταν δυνατόν να υπογραφή ένα τέτοιο κείμενο. Τηρουμένων των αναλογιών, θυμίζει πολύ το αλήστου μνήμης Σχέδιο Αννάν, το οποίο περιείχε, περαν των άλλων τερατουργημάτων, συγκεκριμένες δεσμεύσεις σε ό,τι αφορούσε την ελληνοκυπριακή πλευρά και απλώς προβλέψεις γιά μελλοντικές παραχωρήσεις, εξαρτώμενες από την καλή θέληση της τουρκοκυπριακής.

Ανεξάρτητα όμως από αυτά, η ενδιάμεσος συμφωνία υπεγράφη και έκτοτε εδέσμευε την Ελλάδα. Στοιχειώδες καθήκον ήταν να πολιτευθούμε κατά τρόπο που δεν θα παρεβίαζε τις προβλέψεις της. Ακριβώς το αντίθετο κάναμε στην περίπτωση της υποψηφιότητος της ΗΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Αφού προηγήθηκε μια θορυβώδης συζήτηση ως προς τις προθέσεις μας, διατυμπανίσαμε και υπερηφανευθήκαμε ότι προβάλαμε βέτο, αντι να περιορισθούμε να πούμε ότι το σύνολο της Συμμαχίας έκρινε για τον α ή τον β λόγο να μην αντιμετωπισει τώρα την υποψηφιότητα της χώρας. Υπεράνω όλων, όπως συνήθως συμβαίνει, οι τιτλοι των εφημερίδων... Και το ΔΔΧ επεσήμανε ότι ανεξαρτήτως της ομοφώνου αποφάσεως του ΝΑΤΟ, καθίστατο σαφές από τις δηλώσεις των τότε Πρωθυπουργού και Υπουργού Εξωτερικών ότι η Ελλάς είχε προβάλει βέτο.

Θα έπρεπε να πάρουμε μαθήματα από άλλες χώρες οι οποίες δεν θυσιάζουν τα πάντα στον βωμό μιάς φευγαλέας δημοσιότητος. Διάβαζα τις προάλλες ότι η Κύπρος απέτρεψε τη συμμετοχή της Τουρκίας σε ειδική συνάντηση της ΕΕ, όπου επρόκειτο να συζητηθή το θέμα της Συρίας. Ο Πρόεδρος Sarkozy επιθυμούσε τη συμμετοχή αυτή ενός έμπειρου γείτονα της σπαρασσομένης Συρίας, ο οποίος θα μπορούσε πολλά να συνεισφέρει στη συζήτηση γιά την κατάσταση στη χώρα αυτή. Μετά όμως τις προσβλητικές δηλώσεις Gul ως προς την επικειμένη κυπριακή Προεδρία της ΕΕ, η Λευκωσία απεφάσισε, ορθώς, να αντιδράσει. Και αντέδρασε σοβαρα, ήρεμα, χωρίς τυμπανοκρουσίες. Μπορεί κανείς να φαντασθή πως θα είχε αντιδράσει η Ελλάς υπό ανάλογες συνθήκες.

Πάντως, σε ό,τι αφορά την ΗΠΓΔΜ, και την προσφυγή της στη Χάγη, ό,τι έγινε, έγινε. Το πιό σημαντικό είναι η εμπειρία αυτή να μας γίνει μάθημα –δηλαδή να γίνει μάθημα στους ιθύνοντες. Να συνειδητοποιήσουν ότι στις διεθνείς σχέσεις δεν αρκεί να έχεις δίκηο. Πρέπει να το διαχειρίζεσαι αποτελεσματικά –κυρίως όταν δεν είσαι μία υπερδύναμις που μπορεί να επιβάλλει στους τρίτους τις επιθυμίες της. Καλά είναι τα πρωτοσέλιδα και οι πηχυαίοι τίτλοι. Αυτά όμως δημοσιεύονται και προβάλλονται γιά μία και μόνο μέρα. Η επομένη έκδοση θα έχει άλλες προτεραιότητες. Οι προτεραιότητες όμως της εξωτερικής μας πολιτικής και τα θέματα που καλείται να αντιμετωπίζει διατηρούνται αμετάβλητες.