Η εν δυνάμει κατάρρευση του πολιτικού συστήματος

Οι Έλληνες βιώνουν μία περίοδο ραγδαίων εξελίξεων, τόσο οικονομικών όσο και πολιτικών, στην οποία ανατρέπονται δεδομένα δεκαετιών. Αν και το τοπίο αλλάζει πρωτίστως στο οικονομικό επίπεδο, σηματοδοτεί πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές ανάλογου βεληνεκούς. Η Ελλάδα από αρωγός της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα Βαλκάνια μετατρέπεται σε απολωλός πρόβατο της Ευρώπης που απειλεί την παγκόσμια οικονομία. Η ανατροπή αυτή συντελείται σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα που αποσβολώνει τον Έλληνα πολίτη, τον κάνει να φοβάται το σήμερα και με το δεδομένο πολιτικό κλίμα εντός και εκτός της χώρας να χάνει κάθε ελπίδα για το αύριο.

Δρ. Στέργιος Β. Παρδάλης
Ανθρωπολόγος – Κοινωνική Πολιτική
Honorary Research Fellow of Durham University

Οι αντιδράσεις τόσο του πολιτικού κόσμου όσο και των πολιτών διαφαίνεται να μη συντελούν παράγοντα αντιστροφής του αρνητικού κλίματος που περιγράφεται παραπάνω. Ο λόγος κατά τους εταίρους μας είναι η αδυναμία της Ελλάδας να προχωρήσει στις αλλαγές που προτείνει η Τρόικα προς την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Από την πλευρά μας ολοένα και περισσότερες φωνές, κάποιες από τις οποίες στήριζαν μέχρι εχθές το «μονόδρομο» του μνημονίου, αποφαίνονται ότι η έξοδος από αυτό το τέλμα δε μπορεί να στηριχτεί στην...

λιτότητα καθώς πνίγεται η οικονομία. Σε πρακτικό επίπεδο, ο λαός βιώνει μία ύφεση που έχει άκρως αρνητικό αντίκτυπο στην καθημερινότητά του.

Δύο χρόνια νωρίτερα η ανάγκη εξωτερικής παρέμβασης τέθηκε στους Έλληνες πολίτες ως αναγκαστική και γι’ αυτό το λόγο οι αρχικές αντιδράσεις υπήρξαν περιορισμένες. Προσπάθειες της δεξιάς κυβέρνησης να απογραφεί η πραγματική οικονομία της Ελλάδας συνεχίστηκαν και από τους σοσιαλιστές, με τα αποτελέσματα να αποκτούν ακόμα πιο αρνητικό πρόσημο. Η πολιτικοποίηση της κατάστασης και η αναγωγή της απαρχής της σε ένα συγκεχυμένο χρονικά παρελθόν, δεδομένου του ρυθμού που απαιτεί ο κρατικός μηχανισμός για τη διερεύνηση της, έθεσε όποιες ευθύνες αμφισβητούμενες και την όποια αντίδραση κατακερματισμένη και συνεπώς καταδικασμένη.

Ο καταιγισμός πληροφοριών και κυρίως αρνητικών μηνυμάτων, ελλείψει πολιτικού συντονισμού, γρήγορα επέφερε ως αντίκτυπο στο κοινωνικό σύνολο την επικράτηση μιας απαξίωσης του πολιτικού συστήματος εντός αλλά σταδιακά και εκτός των ελληνικών συνόρων. Για την Ελλάδα επιβεβαιώθηκε και τυπικά στα μάτια των εταίρων μας η έως πρόσφατα διάχυτη εσωτερικά αντίληψη πως ο κρατικός μηχανισμός είναι σαθρός. Εσωτερικά, επίσης κατέστη σαφές ότι τα εκάστοτε συμφέροντα δεν παραμερίζονται ώστε να προωθηθεί το προβαλλόμενο ως «κοινό καλό», δηλαδή η ομαλοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας. Οι αντιδράσεις τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας κλιμακώθηκαν ανάλογα με την αίσθηση απώλειας κάθε λογικής στην αντιμετώπιση της κρίσης χρέους, ιδιαίτερα δε στην περίπτωση της Ελλάδας καθώς το μέγεθος του συγκεκριμένου προβλήματος επέτρεπε/επιτρέπει άμεση λύση.

Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η απάντηση στο ποιός συστήνει τη συγκεκριμένη συνταγή εξόδου της Ελλάδας από την κρίση κατέστη μείζονος σημασίας για τους Έλληνες πολίτες. Από τη στιγμή όμως που οι εφαρμοζόμενες πολιτικές δείχνουν να μην έχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα στο οικονομικό επίπεδο οι ευθύνες γίνονται μπαλάκι εντός και εκτός συνόρων. Δεν υπάρχει ως τώρα αποσαφήνιση του τι προτείνει ποιός από κάποια θεσμική και έγκυρη πηγή. Η πολιτική κατάσταση εντός των τειχών απομακρύνεται από την πεπατημένη και καθώς τα κόμματα εισέρχονται σε μια νέα φάση η ρευστότητά τους δεν τους επιτρέπει απόλυτες θέσεις. Το να αναλάβουν οι εταίροι μας αυτή την ευθύνη επίσης συγκρούεται με την πρόθεσή τους να βοηθήσουν την Ελλάδα. Προς αποφυγή πολιτικού κόστους.

Είτε όμως η ευθύνη βαραίνει τη μία πλευρά ή την άλλη, ή και τις δύο μαζί, σε καμία περίπτωση η μη επίτευξη των στόχων του προγράμματος μπορεί να δικαιολογήσει πιο δραστικές παρεμβάσεις μέσα στο κλίμα που περιγράφεται παραπάνω. Ποιός Έλληνας μπορεί πλέον να δεχτεί ότι η αποτυχία δεν οφείλεται στην ίδια τη συνταγή και όχι στους ανθρώπους που έχουν αναλάβει να την εφαρμόσουν; Λάθη έχουν όντως γίνει από πρόσωπα και όχι μόνο στην εφαρμογή του σχεδίου διάσωσης. Λαμβάνοντας υπ’ όψη την αμφιλεγόμενη ερμηνεία του Συντάγματος της χώρας μαζί με μια τάση ιδίως της Γερμανίας να ασκεί παρεμβατική εξωτερική πολιτική, κατανοούμε ίσως καλύτερα γιατί αυτές οι δύο ροπές καταλήγουν στον ελληνικό λαό ως συνισταμένη που απαξιώνει στα μάτια του ολόκληρο το Ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα.

Σήμερα γίνεται πλέον σαφές πως ανεξάρτητα από το πως θα εξελιχθεί το οικονομικό μέλλον της χώρας, η Ελλάδα έχει υποστεί ένα τόσο βαρύ πλήγμα σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο που θα χρειαστούν χρόνια έως ότου ο Έλληνας πολίτης ξαναμπορέσει να ταυτοποιηθεί με το ίδιο του το κράτος. Το «ρήγμα» αυτό θα μπορέσει ίσως να γεφυρωθεί αν κάποτε αποκατασταθεί η χαμένη εμπιστοσύνη μέσω ενός διάφανου πολιτικού συστήματος το οποίο θα μπορεί όχι μόνο να καλύπτει βασικές ανάγκες του λαού, όπως άμυνα, παιδεία, πρόνοια κ.λπ., αλλά επίσης το οποίο θα έχει νόημα ως θεσμός, καθώς θα προστατεύει τα παραπάνω από σχήματα που φαίνονται να ξεπερνούν τις δυνάμεις του σήμερα. Θα μπορέσει όμως ποτέ η Ευρώπη να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση έπειτα από τις συγκεκριμένες εμπειρίες λαών που βρέθηκαν στη δίνη των πολιτικών της;

πηγή