Σαν σήμερα εκτελέστηκαν από τους Άγγλους οι Καραολής και Δημητρίου

Στίς 10 Μαϊου 1956, ἀπαγχονίστηκαν στην Κύπρο, ὁ Μιχαήλ Καραολῆς καί ὁ Ἀνδρέας Δημητρίου, αὐτοί πού ὀνομάστηκαν καί πρωτομάρτυρες τῆς Ἀγχόνης. Γιά τόν λόγο αὐτόν,  ἀφιερώνουμε το κείμενο αυτό, στή μνήμη τῶν δυό αὐτῶν παλληκαριῶν τονίζοντας βασικές πτυχές τῆς προσωπικότητάς τους, πτυχές πού χαρακτήριζαν καί τούς περισσότερους ἐκ τῶν Ἀγωνιστῶν τοῦ Ἐθνικοαπελευθερωτικοῦ Ἀγώνα  τῆς ΕΟΚΑ 1955-59....

Ὁ Μιχαήλ Καραολῆς καί ὁ Ἀνδρέας Δημητρίου, ὡς πρωτομάρτυρες τῆς Ἀγχόνης ἦταν οἱ πρῶτοι πού τήν ἐξαγίασαν μέ τήν ἁγνή θυσία τους κι ἔγιναν φωτεινά πρότυπα γιά τούς νέους, πού ἀκολούθησαν τά χνάρια τους στό ματωμένο μονοπάτι τοῦ χρέους καί τῆς θυσίας. Ἦταν αὐτοί οἱ πρῶτοι γιά ν’ ἀκολουθήσουν ὁ Ἰάκωβος Πατάτσος, ὁ Ἀνδρέας Ζάκος, ὁ Χαρίλαος Μιχαήλ, ὁ Στέλιος Μαυρομάτης, ὁ Ἀνδρέας Παναγίδης, ὁ Μιχαήλ Κουτσόφτας καί ὁ Εὐαγόρας Παλληκαρίδης. Εἶναι ὅλοι αὐτοί πού ἀναπαύονται στά «Φυλακισμένα Μνήματα» μαζί μέ τούς Γρηγόρη Αὐξεντίου, Μάρκο Δράκο, Κυριάκο Μάτση, Στυλιανό Λένα καί Μιχαλάκη Παρίδη. Στά «Φυλακισμένα Μνήματα», τά ὁποῖα κάθε Ἕλληνας ἀπό τή Μητροπολιτική Ἑλλάδα πού ἐπισκέπτεται τήν Κύπρο, ὀφείλει ν’ ἐπισκέπτεται καί ν’ ἀποτίει φόρο τιμῆς στούς... ἥρωες πού ἔγραψαν μέ τό αἷμα τους τίς σελίδες δόξης τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔπους τῆς Κύπρου 1955-59. 

Ὁ Μιχαήλ Καραολῆς, γεννήθηκε στό Παλαιοχώρι τῆς Πιτσιλιᾶς, ἦταν ἀπόφοιτος τῆς Ἀγγλικῆς Σχολῆς Λευκωσίας, ὅπου σπούδασε μέ ὑποτροφία καί ὀνειρευόταν νά σπουδάσει Φυσικές Ἐπιστῆμες. Τοῦ δόθηκε ὑποτροφία νά σπουδάσει Ἰατρική ἀλλά τήν ἀπέρριψε , γιατί εἶχε ἐνταχθεῖ στήν ΕΟΚΑ. Ἦταν κυβερνητικός ὑπάλληλος καί ἐργαζόταν στό τμῆμα φόρου εἰσοδήματος. Ἦταν ὑπόδειγμα φιλομαθείας καί εὐσυνειδησίας στήν ἐργασία του. Τοῦ ἄρεσε νά διαβάζει τήν Καινή Διαθήκη, ἀρχαίους Ἕλληνες συγγραφεῖς καί ἐπιστημονικά βιβλία. Ἤξερε ἀπ’ ἔξω ὅλα τά Εὐαγγέλια, καθώς ἐπίσης καί πολλά τροπάρια. Ἀγαποῦσε τή μουσική ἐνῶ τούς ὑψηλούς ὁραματισμούς του τούς μετουσίωνε σέ στίχους. Τοῦ ἄρεσαν καί τ’ ἀθλητικά. Τό προσκλητήριο τῆς ΕΟΚΑ τόν βρῆκε στήν πρώτη γραμμή. Τόν συνέλαβαν οἱ Ἄγγλοι μέ τήν κατηγορία ὅτι σκότωσε τόν ἀστυνομικό Πουλλή, πού συνεργαζόταν μέ ἰδιαίτερο ζῆλο μέ τίς Βρεττανικές Ἀρχές. Στήν πραγματικότητα τόν εἶχε σκοτώσει ἄλλο μέλος τῆς ὁμάδας του. Οἱ Ἄγγλοι γνώριζαν πώς ὁ Μ. Καραολῆς ἦταν ἀθῶος, ὅμως ἀπέρριψαν τήν ἔφεσή του. Ἤθελαν νά τόν ἀπαγχονίσουν γιά παραδειγματισμό καί τῶν ἄλλων ἀγωνιστῶν τῆς ΕΟΚΑ.

Ὁ Ἀνδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στό χωριό Ἅγιος Μάμμας Λεμεσοῦ. Ἦταν ἔξυπνο καί ζωντανό παιδί καί ἀπό μικρός ἦταν θερμός πατριώτης. Μέ τήν ἔναρξη τοῦ ἀγώνα τῆς ΕΟΚΑ ἄφησε τήν ἐργασία του σέ κατάστημα καί κατάφερε νά γίνει ὑπάλληλος στίς στρατιωτικές ἀποθῆκες Ἀμμοχώστου. Ἔγινε μέλος τῆς ΕΟΚΑ καί προσέφερε πολύτιμες ὑπηρεσίες στόν Ἐθνικοαπαλευθερωτικό Ἀγώνα. Ἦταν παλληκάρι. Τό μυαλό του συνεχῶς δούλευε καί μηχανευόταν, τό πῶς θά βρεῖ τρόπους ν’ ἀναπτύξει δράση. Ἦταν πολύ δυναμικός. Ἐπιστέγασμα τῆς δράσης του ἦταν ἴσως μιά ἀπό τίς πιό άξιόλογες ἐνέργειες πού ἔκανε ἡ ὀργάνωση. Ἡ ὑφαρπαγή ὅπλων μέσα ἀπό τίς στρατιωτικές ἀποθῆκες Ἀμμοχώστου. Κατά τήν ἐκτέλεση μιᾶς δύσκολης ἀποστολῆς, πού τοῦ εἶχε ἀνατεθεῖ ἀπό τήν ὀργάνωση, τραυματίστηκε στόν δεξί βραχίονα καί συνελήφθη. Τόν φυλάκισαν στίς Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας. Στίς 31 Ἰανουαρίου 1956 καταδικάστηκε σέ θάνατο μέ ἀπαγχονισμό.

Ἡ ζωή τοῦ Μ. Καραολῆ καί τοῦ Ἀ. Δημητρίου στά κελιά τῶν μελλοθανάτων ἦταν μαρτυρική. Κάθε 2 ὧρες μέρα καί νύχτα γινόταν ἀλλαγή φρουρᾶς μέ παράτες, σειρήτια καί βρυχηθμούς, μέ χτυπήματα ὅπλων στά κάγκελα τῶν κελιῶν καί οὐρλιαχτά. Ἦταν ἕνας ψυχολογικός πόλεμος πού εἶχε σπάσει τά νεῦρα τῶν παλληκαριῶν. Παρά τά μαρτύρια πού περνοῦσαν καί ἐνῶ εἶχαν καταδικαστεῖ σέ θάνατο, διατηροῦσαν οἱ ἥρωες ἀκμαῖο τό ἠθικό τους. Στίς 9 Μαϊου 1956, ὅταν ὁ ἱερέας τῶν φυλακῶν Παπαντώνης Ἐρωτοκρίτου μετέβη στίς κεντρικές φυλακές, ὁ Διευθυντής τῶν Φυλακῶν τοῦ εἶπε νά διανυκτερεύσει ἐκεῖ, μέ σκοπό νά κηδεύσει τούς μελλοθανάτους μέσα στίς φυλακές. Τίς τελευταῖες τους στιγμές, στά κελλιά τῶν μελλοθανάτων οἱ ἥρωες τίς πέρασαν μέ τόν ἱερέα τῶν φυλακῶν, ἀπό τόν ὁποῖο κοινώνησαν τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Τή νύχτα πού θά γινόταν ὁ ἀπαγχονισμός, εἶχαν δοθεῖ αὐστηρές διαταγές γιά περιορισμό τῶν καταδίκων στά κελλιά τους. Ὅμως ἡ ἀτμόσφαιρα ἦταν τόσο ἠλεκτρισμένη, οἱ ψυχές τρικυμισμένες, πού κανείς δέν κοιμήθηκε ἐκείνη τή νύχτα. Μισή ὥρα μετά τά μεσάνυχτα πλησίαζε ἡ ὥρα πού τά παλληκάρια θ’ ἀνέβαιναν στήν ἀγχόνη. Μέ συγκρατημένη τήν ἀναπνοή οἱ κρατούμενοι, σκαρφαλωμένοι στούς φεγγῖτες τῶν κελλιῶν περιμένουν, κι ἀφουγκράζονται κι ὅταν ἀντιλαμβάνονται , ὅτι παίρνουν τούς ἀγωνιστές γι ἀπαγχονισμό ὅλα τά κελλιά, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ὅλες οἱ καρδιές, μ’ ἕνα στόμα, μέ δάκρυα στά μάτια, μέ σφιγμένες τίς γροθιές ψάλλουν τόν Ἐθνικό Ὕμνο: «Σέ γνωρίζω ἀπό τήν κόψη τοῦ σπαθιοῦ τήν τρομερή...» 

Ὁ Μ.Κ. καί ὁ Ἀ. Δ. σέ λίγο, ἀπό θνητοί ἀγωνιστές νικώντας τό θάνατο καί τή φθορά του χρόνου, γίνονται ἀθάνατοι. Οἱ κυρίαρχοι ἐκδικοῦνται, ὁ Λαός σφίγγει τά δόντια, ὁρκίζεται καί προχωρᾶ μέ σημαία του τούς νεκρούς ἥρωες. Στά διαμερίσματα τῶν φυλακῶν ἐπικρατεῖ ἄκρα ἡσυχία. «Ὅλοι γονατιστοί προσεύχονται...»
Ὁ Μ.Κ. καί ὁ Ἀ.Δ. ἦταν πραγματικοί ἥρωες καί συγχρόνως πραγματικοί μάρτυρες. Δέν σκοτώθηκαν στό μεθύσι τῆς μάχης καί τοῦ ἐνθουσιασμοῦ. Μαρτύρησαν χίλιες φορές μέσα στό κελλί τοῦ μελλοθανάτου. Ἤπιαν σταγόνα-σταγόνα τό πικρό ποτήρι τοῦ μαρτυρίου. «Ἦταν πραγματικοί ἥρωες!» αὐτά τά ἐπιγραμματικά λόγια, πού εἶπε ὁ Ἄγγλος στρατιώτης γιά τούς δύο ἀπαγχονισθέντες, δείχνουν πώς καί αὐτοί οἱ δήμιοι ἀκόμη, ἔμειναν ἔκθαμβοι μπροστά στό ψυχικό μεγαλεῖο καί τήν ἡρεμία, μέ τήν ὁποία οἱ ἡρωομάρτυρες ἀντιμετώπισαν τό θάνατο. 

Κάθε Ἄνοιξη,  ὅλοι αὐτοί οἱ Ἀγωνιστές τῆς Λευτεριᾱς ἔρχονται ἀπαρατήρητοι σάν τά χελιδόνια κι ἀνοίγουν βρύσες γιά τή δίψα μας, σέ τούτα τά χρόνια τά δύσκολα. Κι' ἔχουν νά λέν πολλά, σ' ὅλους ἐμᾱς πού κινδυνεύουμε νά γλιστρήσουμε μέσα στό βολεμένο πλῆθος μέ τήν παχυλή ἄγνοια, τή θεοποίηση τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν καί τή νεκρωμένη συνείδηση, πού κινδυνεύουμε νά κυριευτοῦμε ἀπό τή νύστα τοῦ αἰώνα μας, πού κινδυνεύουμε νά πέσουμε στήν παγίδα τοῦ ἀποπροσανατολισμοῦ ἀπό κάθε τί ἐθνικό, κάθε τί πατριωτικό. Γιά ὅλους αὐτούς τούς λόγους καί γιά πολλούς ἀκόμη, ἔχουμε ἀνάγκη ἀναφορᾱς στούς Ἥρωες, στούς ἀληθινούς Ἥρωες. Γιά νά μᾱς ἀφυπνίσουν, ἀπό τόν πνευματικό μας λήθαργο καί τήν πνευματική μας ὀκνηρία, γιά νά μᾱς κρατοῦν σέ ἐγρήγορση, σέ ἀγρύπνια ψυχῆς καί πνεύματος. Γιά νά μᾱς ἀποπνέουν ἀγωνιστική διάθεση, προσήλωση στά ἀνώτερα ἰδανικά καί στίς ἠθικές ἀξίες καί ἑτοιμότητα γιά θυσία. Γιατί περνοῦμε κρίσιμες ὧρες. Γιατί δέν πέθαναν αὐτοί οἱ μεγάλοι νεκροί μας. Ζοῦν καί θά ζοῦν πάντα μέσα στήν ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ, στή μνήμη κάθε Ἕλληνα πατριώτη. Ζοῦν καί θά μᾱς δείχνουν τό δρόμο τῆς τιμῆς καί τοῦ καθήκοντος. Ζοῦν καί θά περιμένουν τήν ἅγια ἐκείνη μέρα πού ἡ Λευτεριά θ' ἁπλώσει τά φτερά της σέ μιά ἑνιαία καί ἀδιαίρετη Κύπρο ἀπό τήν Πάφο ὡς τήν Κερύνεια, τήν ἅγια μέρα πού θά ξανανθίσει ἡ ζωή στήν Ἀμμόχωστο καί στό μοναστήρι τοῦ Ἁγ. Ἀνδρέα κάθε Κύπριος ἐλεύθερα θά μπορεῖ νά ἐκπληρώσει τό τάμα του.