του Μιχάλη Ιγνατίου
- H πολιτική και οι συμμαχίες στην ανατολική Μεσόγειο αλλάζουν και το πλαίσιο ασφάλειας της περιοχής τελεί υπό διάσπαση. Η περιοχή είναι διηρημένη πλέον, τόσο εντός του μουσουλμανικού κόσμου όσο και μεταξύ αυτού και των μη-μουσουλμανικών κρατών.
Μια νέα τάξη πραγμάτων αναδύεται ως αποτέλεσμα τριών σημαντικών γεγονότων: α) Της επαναχάραξης του χάρτη των υδρογονανθράκων της περιοχής, με την ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην κυπριακή και την ισραηλινή ΑΟΖ
Β) Της υιοθέτησης από την Τουρκία μιας εχθρικής νεο-οθωμανικής ιδεολογίας που την καθοδηγεί στον 21ο αιώνα, καιΓ) Της ‘Αραβικής Άνοιξης’
Εν μέσω αυτής της πολιτικής αλλαγής, η Ελλάδα και η Κύπρος – σε συντονισμό με το Ισραήλ – παρέμειναν τα κύρια κράτη της περιοχής που είναι φιλικά προς τη Δύση. Όταν η αστάθεια και ο φόβος αυξάνονται, τότε η προβλεψιμότητα καθίσταται ιδιαίτερα πολύτιμη.
Ο ρόλος της Ελλάδας και της Κύπρου σε θέματα πολιτικής και ασφάλειας της Δύσης προσφέρουν στους διαμορφωτές της πολιτικής των ΗΠΑ μία αψίδα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ φέρνουν την ΕΕ σε απόσταση 45 λεπτών από τα σύνορα του Ισραήλ. Η δυνατότητα χρήσης λιμένων, ναυτικών εγκαταστάσεων, καθώς και στρατηγικών αεροπορικών βάσεων που παρέχουν επί μακρόν η Κύπρος και η Ελλάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες επιτρέπουν στον Έκτο Στόλο των ΗΠΑ – εάν οι ΗΠΑ αποφασίσουν να αναβιώσουν αυτήν την έκπαλαι κραταιά ναυτική δύναμη έστω και σε ένα ποσοστό της παλαιάς της ισχύος – να διαφυλάξει τις θαλάσσιες γραμμές επικοινωνίας της περιοχής. Η αυξανόμενη αστάθεια της περιοχής έχει αναβαθμίσει το στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας και της Κύπρου και προσφέρει ένα κίνητρο στην αμερικανική ηγεσία να προωθήσει μια νέα τάξη που καθιερώνει στενότερες σχέσεις με τις δύο χώρες και ενισχύει την περιφερειακή τους θέση.
[…] Η άνοδος του ριζοσπαστικού Ισλάμ ως της πλέον ακμάζουσας πολιτικής δύναμης στην περιοχή και η εμβάθυνση της σύνδεσης των ριζοσπαστικών στοιχείων με την ‘Αραβική Άνοιξη’ συνιστούν μια μεγάλη απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ – όπως αποδεικνύει το πρόσφατο κλείσιμο 19 πρεσβειών των ΗΠΑ από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή έως τη Μαδαγασκάρη. Ισλαμικά και αυταρχικά καθεστώτα έχουν αναδυθεί μετά την κατάρρευση των παλαιών καθεστώτων της περιοχής. Η περιφερειακή μετατόπιση προς τον αυταρχικό ισλαμισμό υπενθυμίζει την προειδοποίηση του καθηγητή του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Samuel Huntington, σχετικά με την σύγκρουση των πολιτισμών, η οποία προβλέπει μια πάλη αντίστοιχης διάρκειας και επικινδυνότητας με αυτή που διεξήγαγε η Ευρώπη καθόλη τη μακραίωνη κυριαρχία της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Η σύγχρονη Τουρκία, που αποτελεί τη διάδοχο των Οθωμανών, έχει εγκαταλείψει το κεμαλικό εγχείρημα και κυβερνάται από ένα όλο και πιο καταπιεστικό, εχθρικό και ισλαμικό καθεστώς. Η οικονομική ανάπτυξη της Τουρκίας έχει ενθαρρύνει τον Πρωθυπουργό Ταγίπ Ερντοάν να εμείνει στην ιδεολογία του, κατακρημνίζοντας τον ‘δυτικόστροφο’ και κοσμικό χαρακτήρα της σύγχρονης Τουρκίας που διαδέχθηκε την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αντ’αυτού, ο Ερντοάν έχει μεταστρέψει την πορεία της Τουρκίας προς την Ανατολή, δίνοντας έμφαση στη σουνιτική μουσουλμανική αλληλεγγύη και στην εχθρότητα έναντι των μη μουσουλμανικών συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή. Η πολιτική του Ερντοάν επιδιώκει να αποκαταστήσει την ηγεμονία που απολάμβαναν οι Οθωμανοί προκάτοχοί του.
Ο συνδυασμός της ισλαμικής διακυβέρνησης, της νεο-οθωμανικής ιδεολογίας και της απόπειρας της Τουρκίας να επανέλθει ως ηγεμόνας της περιοχής αντιτίθεται στο στόχο των ΗΠΑ για μια δημοκρατική και ειρηνική περιοχή. Απειλεί τους συμμάχους της Αμερικής – την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ και τη Βουλγαρία, η οποία διαμαρτυρήθηκε για τον έλεγχο που ασκεί η Τουρκία τόσο στην παροχή όσο και στην τιμολόγηση του φυσικού αερίου που διέρχεται προς την ΕΕ.
Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν καταστεί πολύ πιο σημαντικές για την αμερικανική εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας. Αμφότερα τα κράτη έχουν ένα ισχυρό συμφέρον για την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια, όπως και το Ισραήλ, όπου η ηγεσία του πολεμικού ναυτικού ζήτησε τον Απρίλιο τ.έ., την αύξηση των διαθέσιμων κονδυλίων κατά 760 εκατ. δολ. για την προάσπιση των προσφάτως ανακαλυφθέντων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα χωρικά ύδατα του Ισραήλ. Η ισχύς του Π/Ν του Ισραήλ συμπληρώνει την ανωτερότητα της πολεμικής του αεροπορίας, έχοντας αντίκτυπο σε περιφερειακό επίπεδο.
[…] Η Κύπρος υπέγραψε πρόσφατα ένα Μνημόνιο Συναντίληψης με την αμερικανική εταιρεία Noble Energy με σκοπό την ανέγερση μίας μονάδας υγροποίησης φυσικού αερίου στο Βασιλικό. Τα πρωτοφανή έργα κοινής ανάπτυξης ανάμεσα στο Ισραήλ και στην Κύπρο για την ανάπτυξη και την εδραίωση των πόρων τους θα μεταμορφώσουν τα δύο κράτη σε μείζονες εξαγωγείς ενέργειας και θα βελτιώσουν περαιτέρω τις ήδη στενές σχέσεις τους.
Ο πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα, Arie Mekel, έδωσε έμφαση στην περιφερειακή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, καθώς δήλωσε πως «Πιστεύουμε ότι αυτές οι
τρεις χώρες, το Ισραήλ, η Ελλάδα και η Κύπρος, εάν εργαστούμε από κοινού και χρησιμοποιήσουμε τις δυνάμεις μας, όπως στον τομέα του φυσικού αερίου, θα μπορούσαμε να καταστούμε από κοινού μια περιφερειακή δύναμη που θα είναι σε θέση να αντιπαρατεθεί [stand up to] με άλλες περιφερειακές δυνάμεις».
Οι ΗΠΑ θα προωθήσουν το επιτακτικό συμφέρον τους για την ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης, τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή και την αποτελεσματικότητα του ΝΑΤΟ μέσω της επανεξέτασης της προσέγγισης προς την Τουρκία και της ενίσχυσης των συμμαχιών της με την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ. Η εναλλακτική λύση – η παθητικότητα του «ηγείσθαι από τα μετόπισθεν» – προβάλλει την αδυναμία μας και παρέχει πρόσθετες ενδείξεις περί της σταδιακής απόσυρσής μας από τα διεθνή τεκταινόμενα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου