Σάββας Παύλου. “Με δαύτη μου να παρελάσω τη μπάντα”. Ένα σκαριμπικό χάππενιγκ που δεν τόλμησα να διεκπεραιώσω

Στα έργα του Σκαρίμπα η εναλλαγή των ρόλων, η διπλή ταυτότητα, η παρενδυσία, αποτελούν προσφιλή θέματά του. Αντεραστές αποδεικνύονται ρομπότ, η μυστήρια γυναίκα που δέχεται την επιδαψίλευση θαυμασμού και ερωτοτροπίας είναι κούκλα της βιτρίνας και οι ήρωες του θιάσου σκιών κατεβαίνουν από τη σκηνή για να πάρουν την εμπειρία της ζωής. Και στο πεζό του «Το μουστάκι (του κ. Φρανσουά ντε λα Τουςς)» το ψεύτικο μουστάκι αλλάζει χέρια και ο συνωμότης που θέλει να υποδυθεί τον ντε λα Τουςς και να διακηρύξει, σε διάλεξη στην Αθήνα, ότι ο Μπαρίσκας που διαβιοί στη Χαλκίδα είναι μεγάλος ποιητής, υποκαθίσταται από κάποιον άλλο, πιο οργανωμένο συνωμότη, που ανεβαίνει στο βήμα υποδυόμενος αυτός τον ντε λα Τουςς, για να διακηρύξει ότι ο Μπαρίσκας είναι ένα ποιητικό μηδενικό.

Καλεσμένος στο Συμπόσιο για την ποίηση του Σκαρίμπα (Μέγαρο Μουσικής, 16 Ιανουαρίου 2012) σκέφτηκα ένα σκαριμπικής δεξιοσύνης χάπενινγκ. Θα υποδυόμουν ότι σύγχυσα τα χαρτιά μου και ότι διάβασα στην αρχή κείμενο από μια άλλη εισήγηση που θα ανακοινωνόταν σε τρεις μέρες. Έτσι θα ακούονταν και μερικά λόγια που η αθηναϊκή...
προοδευτικώνυμη υποκρισία έθαβε ασμένως. Αυτό το απλό. Φτάνοντας στο Μέγαρο δεν το τόλμησα, ίσως γιατί φοβήθηκα ότι αυτό θα λειτουργούσε εις βάρος της κύριας εισήγησης για την ποίηση του Σκαρίμπα. Το κείμενο του σχεδιαζόμενου χάπενινγκ τώρα:

Με δαύτη μου να παρελάσω τη μπάντα

«Την Κυριακή θα ακούσουμε την μπάντα», αναφέρει ο Καρυωτάκης  στο ποίημά του «Πρέβεζα», γιατί η μπάντα και οι μαθητικές παρελάσεις αποτελούσαν δύο από τα βασικότερα στοιχεία του εν άστει πολιτισμού. Του πολιτισμού που άρχισε να αναπτύσσεται όταν οι πόλεις εξελικτικά έγιναν σημαντικά πληθυσμιακά κέντρα και δημιουργούσαν νέες εκφράσεις συλλογικού βίου, πολύ διαφορετικές από τις εκδηλώσεις του αγροτοποιμενικού περιβάλλοντος που χαρακτήριζαν την προηγούμενη περίοδο και βασίζονταν κυρίως στις θρησκευτικές εορτές και πανηγύρεις πέριξ του ναού. Τότε για τους νέους, μαθητές και μη, η μπάντα και η παρέλαση σήμαινε ανανέωση, νέο πνεύμα, εκσυγχρονισμό και μοντέρνα ζωή.  Μιλάμε, αρχικά, για τον δέκατο ένατο αιώνα.

Κι όμως συνεχώς σε ποικίλα δημοσιεύματα, πρόσφατα και σε κείμενο από διδάσκοντες στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, θεωρούν ότι οι παρελάσεις εισήχθησαν, εγκαινιάσθηκαν και δρομολογήθηκαν από τον Μεταξά στα πλαίσια του στρατοκρατικού πνεύματος του καθεστώτος του. Το σημαντικό δεν βρίσκεται εδώ, ιδεοληψίες και ανυπόστατα αποτυπώνουν πολλοί. Το σημαντικό βρίσκεται αλλού: στο ότι εκατοντάδες ερευνητές, που αναδιφούν έντυπα του 19^ου αιώνα και των αρχών του 20^ου, για την συγκρότηση των διαφόρων μελετών τους, έχουν εντοπίσει εκατοντάδες αναφορές για μαθητικές παρελάσεις, ακόμη και  πριν ο Μεταξάς γεννηθεί, ή ακουστεί το όνομά του. Όμως κανένας δεν βγήκε να το τονίσει αυτό, να διορθώσει τους ιδεοληπτικούς ή τους λανθασμένους. Αλήθεια  είχε πέσει τόσος φόβος στην Ελλάδα;

Ωχ! με συγχωρείτε, σύγχυσα τα χαρτιά μου, αυτό είναι το κείμενο για την μεθαυριανή εισήγηση στο Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο.

Α! το βρήκα.  Να το κανονικό,  για σήμερα, κείμενο:

Με δαύτη μου να παρελάσω τη μπάντα

Την Κυριακή θα ακούσουμε την μπάντα, αναφέρει ο Καρυωτάκης στο ποίημά του Πρέβεζα, αναδεικνύοντας ένα στοιχείο του νέου συλλογικού τρόπου ζωής της ελληνικής πόλης που όμως δεν τον αγγίζει, το βλέπει αποστασιοποιημένα, με ανία. Για να προσεγγίσουμε την ποίηση του Σκαρίμπα είναι καλό να  δούμε στην ποίησή του, αντιστικτικά, το θέμα της μπάντας.

Όταν τα λάθη του και οι γκάφες του, φτάνουν κρατώντας τρουμπέτες και βιόλες , ένας θίασος «λίγον τι από αλήτες/ μουζικάντες μεθυσμένους και φάλτσους», και συγκροτούν μια μπάντα για να παρελάσουν στο δρόμο, με τον ίδιο μαέστρο.

Το ποίημα περιγράφει, ή μάλλον ο Σκαρίμπας αυτοπεριγράφεται …..[ακολουθούσε η εισήγηση που διαβάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής, τη Δευτέρα 16 Ιανουαρίου 2012].
Σάβας Παύλου