Μάρκος Δράκος - ο «Λυκούργος» της ΕΟΚΑ

Ο Θεός και η Πατρίδα με καλούν, πατέρα. - Ζητώ την ευχή σου
Μάρκος Δράκος

ΤΗΣ ΚΑΡΟΛ ΓΡΙΒΑ

18 Ιανουαρίου 1957. 55 χρόνια πέρασαν από εκείνη τη μέρα όπου γράφτηκε με χρυσά γράμματα το όνομα Μάρκος Δράκος στην ενδοξότερη σελίδα της Ελληνικής μας Ιστορίας. Εκεί που η ελληνική περηφάνια αψηφούσε κάθε κίνδυνο, εκεί που η παλικαριά αψηφούσε κάθε είδους φόβο και μετατρεπόταν σε αποφασιστικότητα και αγώνα, αναδεικνύοντας μέχρι και σήμερα πρότυπα ηρώων για τις παρούσες αλλά και τις μέλλουσες γενεές. Ο Μάρκος Δράκος αποτελεί αναμφισβήτητα μια ξεχωριστή μορφή στον εθνικό απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ 55-59. Δεν λύγισε ούτε για ένα λεπτό από φυλακίσεις και βασανιστήρια! Ο «Λυκούργος», όπως τον φώναζαν, διακρινόταν για την ανδρεία και την πίστη του στον Θεό. Γνώριζε πολύ καλά πως η ελευθερία ήθελε αρετήν αλλά και τόλμην. Στον Δράκο υπήρχαν και περίσσευαν και

τα δύο.

«Από της Λεύκας το χωριό γενναίο παλικάρι ξεκίνησε για τα βουνά τ' άξιο παλικάρι. Μάρκος ο Δράκος ήτανε, Λυκούργος ενεγράφη και υπαρχηγός του Διγενή αμέσως κατετάχθη... Βγήκεν αντάρτης στα βουνά πας τα 23 χρόνια, δεν ελογάριασεν ζωή μεν κρύο ούτε χιόνια... Κρυάδα όταν ένιωθεν πάντα φορούσε σάκον μαζίν του εν που τράβηξεν Χαρίλαον και Ζάκκον... Βουνά μην πρασινίσετε, πουλιά μην κελαηδείτε γιατί ο Μάρκος πέθανε στα μαύρα να ντυθείτε... Ήταν αντάρτης φοβερός και για τους Άγγλους τρόμος από που πέρασεν έσχιζαν βουνά να γίνουν δρόμοι... Ήτανε μέρα Σάββατο 18 Γενάρη που έπεσε μαχόμενο το άξιο παλικάρι... Βουνά μην πρασινίσετε, πουλιά μην κελαηδείτε γιατί ο Μάρκος πέθανε στα μαύρα να ντυθείτε».

Από τη Λεύκα στον αγώνα
Ο Μάρκος Δράκος γεννήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 1932 στη Λεύκα. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο των χωριών Καλοπαναγιώτη, Βατυλής και Λεύκας. Το 1950 αποφοίτησε από την Εμπορική Σχολή Σαμουήλ, ενώ διετέλεσε και μέλος του Γενικού Συμβουλίου της ΣΕΚ. Εργάστηκε ως λογιστής στην Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία, καθώς και μέλος της Παγκύπριας Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας, συμβάλλοντας αποτελεσματικά στην καλλιέργεια των εθνικοθρησκευτικών ιδεωδών.

Ο Αρχηγός Διγενής επιλέγει τον Μάρκο ως τον πρώτο που θα έδινε το σύνθημα για την έναρξη του Αγώνα της ΕΟΚΑ. Έτσι την πρώτη Απριλίου 1955 ηγήθηκε της ομάδας του με την επωνυμία «Αστραπή», η οποία ανατίναξε με απόλυτη επιτυχία την Κυπριακή Ραδιοφωνική Υπηρεσία, το μετέπειτα ΡΙΚ, που ήταν το μοναδικό ραδιόφωνο στην Κύπρο. Στις 19 Ιουνίου 1955 οργάνωσε βομβιστική επίθεση εναντίον του αστυνομικού σταθμού της Πύλης Κερύνειας στη Λευκωσία. 

Φυλάκιση και δραπέτευση 
Στις 25 Μαΐου 1955 ηγήθηκε απόπειρας εναντίον του Άγγλου Κυβερνήτη Άρμιτεϊτζ στο κινηματοθέατρο Παλλάς, λόγω όμως κακής λειτουργία του ωρολογιακού μηχανισμού, η έκρηξη έγινε μετά τη λήξη της παράστασης και την αποχώρηση του Κυβερνήτη. Μετά απο προδοσία, ο Δράκος συνελήφθη από τους Άγγλους στις 30 Ιουνίου 1955 με την κατηγορία της κατοχής σφαιρών, και κρατήθηκε στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας μέχρι τις 15 Ιουλίου, οπότε μεταφέρθηκε στο Φρούριο της Κερύνειας με βάση το νέο νόμο περί κρατήσεως προσώπων άνευ δίκης. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1955 δραπέτευσε μαζί με άλλους αγωνιστές και επικηρύχθηκε με το ποσό των 5.000 λιρών.

Κατέφυγε μετά από διαταγή του Αρχηγού Διγενή στα βουνά του Κύκκου, όπου σχημάτισε την πρώτη ανταρτική ομάδα της περιοχής με την επωνυμία «Ουρανός». Εκεί κατασκεύασαν κρησφύγετα και άρχισαν εντατική εκπαίδευση. Ο «Λυκούργος» της ΕΟΚΑ διηύθυνε πολλές επιχειρήσεις εναντίον των Άγγλων, μεταξύ των οποίων και την ενέδρα στις 15 Δεκεμβρίου 1955 στο Μερσινάκι, όπου έπεσε μαχόμενος ο ήρωας Χαράλαμπος Μούσκος και συνελήφθησαν οι αγωνιστές Ανδρέας Ζάκος και Χαρίλαος Μιχαήλ, οι οποίοι απαγχονίστηκαν 8 μήνες μετά. Ο Δράκος τραυματίστηκε στο κεφάλι, κατάφερε όμως να διαφύγει. 

Η προδοσία 
Μετά τη μυστική περίθαλψή του ο Μάρκος κατέφυγε και πάλι στα λημέρια του Κύκκου, μαζί του κατέφυγε και ο Γρίβας Διγενής στις 17 Ιανουαρίου 1956 και παρέμεινε μαζί με την ομάδα μέχρι τον Μάιο του ίδιου έτους. Ο Δράκος υπεραγαπούσε τον Αρχηγό του, ακόμα και στις προσευχές που έκανε παρακαλούσε πάντα τον Θεό να φυλάει τον Αρχηγό, κι ας έχανε και τη ζωή του.

Στις 15 με 16 Ιανουαρίου 1957, μετά από προδοσία και κατόπιν εκτεταμένων ερευνών που άρχισαν οι Άγγλοι, ο Μάρκος Δράκος και τέσσερις αντάρτες του είχαν υποχρεωθεί να εγκαταλείψουν το κρησφύγετό τους στην περιοχή Τρουλινός του χωριού Καλοπαναγιώτης και να καταφύγουν στον τομέα Σολέας.

Τη νύχτα της 18ης Ιανουαρίου 1957, ενώ προσπαθούσε, επικεφαλής της ομάδας του, να διασπάσει τον κλοιό των Άγγλων, που επεκτείνοντας τις έρευνές τους είχαν ασφυκτικά περικυκλώσει ολόκληρη την περιοχή Σολέας και να οδηγήσει τους άνδρες του σε ασφαλέστερο μέρος, ενέπεσε σε ενεδρεύοντες Άγγλους στρατιώτες. 
Ο σύντροφός του Τεύκρος Λοΐζου από τη Λεύκα αφηγήθηκε για τις τελευταίες στιγμές του Μάρκου Δράκου:

«Με τον Δράκo να πρoπoρεύεται η oμάδα βάδιζε πρoς τη νέα κατεύθυνση. Μόλις όμως είχαμε πρoχωρήσει γύρω στα 30 μέτρα, Άγγλοι πoυ εvέδρευαν άρχισαν να βάλλoυν εξ επαφής. Όλoι πέσαμε κατά γης κι o Δράκoς άρχισε να βάλλει εναvτίoν των Άγγλων. Οι υπόλoιπoι, επειδή μπρoστά μας και πιo πάνω βρισκόταν o Δράκoς, δεν μπoρέσαμε να πυρoβoλήσoυμε. Σε μια στιγμή o Δράκoς σταμάτησε να βάλλει. Τoν είδαμε να ξαπλώνει κι ακoύσαμε βαρύ ρόγχo, o oπoίoς επαναλήφθηκε δύo με τρεις φoρές κι αμέσως κατόπιv είδαμε τoν Δράκo τελείως ακίνητo. Τo λαμπρό παλικάρι ήταv νεκρό».

Ο θάνατός του υπήρξε ακαριαίος. Ο Δράκoς είχε δεχθεί στo σώμα τoυ πάvω από 40 σφαίρες. Αξιοσημείωτο πάντως ήταν ο φόβος των Άγγλων απέναντι στο πρόσωπο του θρυλικού Δράκου, αφού ακόμα και νεκρός που ήταν, του έδεσαν τα χέρια και τα πόδια! 
Εκεί στο σημείο όπου ο Δρακός άφησε την τελευταία του πνοή και πέρασε στην Αθανασία βρίσκεται ένα λαγκάδι, που οι παλιοί το ονομάζουν «το αρκάτζιν του Δράκου». Κατά σύμπτωση στον χώρο αυτό θυσιάστηκε ο Δράκος.
Τάφηκε μαζί με τoυς άλλoυς πεσόvτες στις Κεvτρικές Φυλακές.

Είπε ο Διγενής για τον Μάρκο Δράκο…
«Υπήρξεν αγνός, τίμιος, ανιδιοτελής και γενναίος μαχητής. Εκ των πρώτων προσέτρεξεν εις τας τάξεις της Οργανώσεως. Ο θάνατός του με απεστέρησε ενός αρίστου συμπολεμιστού, την δε Κύπρον ενός τέκνου της, το οποίον θα της ήτο λίαν χρήσιμον, όχι μόνον εις τον απελευθερωτικόν αγώνα, αλλά και εις την μετ’ αυτόν δημιουργικήν εργασίαν διά την πρόοδον και ευημερίαν της. Η θλίψις μου διά τούτο ήτο μεγίστη. Αλλά και όλη η Κύπρος εθλίβη και τον εθρήνησε δικαίως. Ήρωες, ως ο Δράκος, και θνήσκοντες δεν παύουν να ζουν. Παραμένουν φωτεινοί οδηγοί των επιζώντων, διά την εκπλήρωσιν της αποστολής των εις ωραίους ευγενείς αγώνας».