Απαιτούνται νέοι “πιλότοι” για την Ιστορία και τη Μουσική στα Σχολεία;

Στέργιος Ζυγούρας (mail) 

Γιατί η παιδεία έχει ανάγκη ένα ακόμα “πιλοτικό πρόγραμμα σπουδών”; Αυτή θα μπορούσε να είναι η απάντηση στις πρωτοβουλίες του Υπουργείου (πρώην Εθνικής) Παιδείας για το “Νέο Σχολείο” που σταδιακά ξεδιπλώνονται.

Κι όταν λέμε ότι θα πρέπει να εξηγηθεί αυτό το απλό ερώτημα, εννοούμε προφανώς ότι οι εξηγήσεις που δίνονται, είναι ανεπαρκείς, κυρίως όμως, παράδοξες και αντιφατικές. Μέσα στις τελευταίες δεκαετίες ζήσαμε τόσες “μεταρρυθμίσεις”, όσες και οι πολιτικοί προϊστάμενοι του Υπουργείου Παιδείας. Κάθε μεταρρύθμιση ερχόταν να “βελτιώσει” την κατάσταση. Το αποτέλεσμα φαίνεται καθαρά. Αν αυτό συνέβαινε, τότε από την τόση πρόοδο, θα έπρεπε να έχουμε μια κοινωνία συμπαγή, δυναμική, ευημερούσα, πρωτοπόρα στην οικουμένη. Πώς γίνεται, τόσες (και τόσο πολύ καλές) προθέσεις να καταλήγουν σε αποτυχία; Μήπως δεν ήταν και τόσο καλές; Μήπως δεν αποφασίζονταν εδώ και για τις εθνικές ανάγκες; Μήπως για άλλη μια φορά καλείται ο λύκος να φυλάξει τα πρόβατα; Ενώ δεν...

διευκρινίζεται πού απέτυχαν τα προηγούμενα συστήματα, έρχεται ένα ακόμα σύστημα, που επαγγέλλεται επανίδρυση της παιδείας. Πότε; Σε περίοδο ύψιστης κοινωνικής κρίσης και ενώ οι κοινωνιολόγοι θα έπρεπε να εξηγούν τη συνάρτηση του αποπροσανατολισμού της κοινωνίας με την παιδεία των τελευταίων δεκαετιών.

“Ομογενοποίηση” κατά το δοκούν είναι ένα από τα συστατικά του “νέου Σχολείου”, που παραδέχεται ότι η παιδεία δεν είχε στόχο τον μαθητή, όμως (λες και έλειπαν από τη χώρα οι νεοσχολίτες) μας το είπαν κάπως καθυστερημένα και διόλου πειστικά ως προς την απαιτούμενη, νέα πορεία. Και ενώ θα ήλπιζε κάποιος, έστω και τώρα να συγκινηθεί ο συνδικαλισμός, (που από παιδαγωγικός κατήντησε κομματικός), κάποιες φωνές από διάφορες βαθμίδες παιδείας έρχονται να ξεφύγουν από τα κομματικά καθιερωμένα. Κάποιες φωνές -επιτέλους- φαίνονται να συναρτούν το διδακτικό αντικείμενο με την τήρηση των (διάτρητων) θεσμών και του άγραφου νόμου, που προσδιορίζει διαχρονικά την παιδεία μέσα στην κοινωνία.  Δυο παραδείγματα: α) Επιστήμονες ιστορικοί μίλησαν αυστηρά, αλλά και πειστικά για το αντικείμενο της Ιστορίας. Μίλησαν για πολιτικές μεθοδεύσεις και υπονόησαν υποκριτικές συμπεριφορές. Θα περίμενε κάποιος και μια ειδική μνεία για τον ιδιαίτερο ρόλο της Ιστορίας μέσα σε μια κοινωνία υπό διάλυση, θα ήταν ευχής έργο το να γινόταν αναφορά στην σκόπιμη κατάχρηση της “επιστημονικής ιστορίας” που υπήρξε και παραμένει το άλλοθι στη διαμόρφωση μιας αμοραλιστικής κοινωνίας, στο πρότυπο των αμοράλ πολιτικών μας που δηλώνουν ανερυθρίαστα ότι οι πολίτες έχουν το 50% των ευθυνών ακόμα και στις οικονομικές καταχρήσεις των πολιτικών. β) Κάτι αντίστοιχο έγινε στο χώρο της Μουσικής, μάλιστα εδώ το βάρος της προσωπικής γνώμης γίνεται ακόμα δηλωτικότερο του προβλήματος, αφού μια Σχολική Σύμβουλος τοποθετήθηκε δημόσια και με παρρησία (σπάνιο, ελπίζουμε να γίνει κανόνας από εξαίρεση που είναι σήμερα). Τι μας είπε; Ότι η δια βίου μάθησης πολιτική ηγεσία ερμηνεύει το “Νέο Σχολείο” καθημερινά, και βάζει καθημερινά τον μαθητή ως “πρώτο”, αλλά σε διαφορετικό κάθε φορά σημείο “πρωτιάς”, συνέπεια τούτων, κινδυνεύει με ακύρωση το αποτέλεσμα της διδασκαλίας. Ό,τι δηλαδή κατήγγειλαν και οι ιστορικοί. Όποιος έχει μικρή εμπειρία στα της παιδείας, θα διακρίνει ότι μόνον συντεχνιακή δεν είναι η τοποθέτηση αμφοτέρων.

Ποιο ψευτοδίλημμα μας παρουσιαζόταν πάντα; Η “διαρκής πρόοδος” έναντι της στασιμότητας, η “προοδευμένη Ευρώπη” έναντι της καθ’ ημάς Ψωροκώσταινας. Συνεχώς, κάτι νέο ερχόταν να μας σώσει από το προηγούμενο, που κι εκείνο μας είχε σώσει από το προπροηγούμενο … Για να κρίνουμε τις σημερινές, λαμπερές επιγραφές και τα μεγαλεπίβολα σχέδια της πολιτικής παιδείας, αξίζει να θυμηθούμε και το πρόσφατο, υποκριτικό παρελθόν:

ΤΠΕ (επανάσταση) στην εκπαίδευση, ψηφιακό σχολείο, έξυπνο σχολείο, νέο σχολείο, σχολείο του μέλλοντος, εξατομικευμένη εκπαίδευση, ευέλικτη ζώνη, ζώνη βιωματικών δράσεων, tabula rasa, διαθεματικότητα, διεπιστημονικότητα, όλα είναι θέμα παιδείας, E=mc², καινοτομία, αριστεία, πρώτα ο μαθητής, καλές πρακτικές, project, δημιουργικότητα, ανεκτικότητα, διαφορετικότητα, πολυπολυτισμικότητα, ανάπτυξη ευρωπαϊκής συνείδησης, βραβείο Καρλομάγνου, η άνοιξη της Ευρώπης συναντά το Ευρωπαϊκό έτος δημιουργικότητας και καινοτομίας…

Άλλα ευνόητα και αυτονόητα, που δεν δικαιολογούν τις πανηγυρικές επαναδιατυπώσεις, άλλα εκ του πονηρού, που προωθούν τον νέο τύπο πολίτη-πελάτη, τον εξαθλιωμένο υποτελή της νέας, παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Τουλάχιστον τώρα, κατέρρευσε και το επιχείρημα της “ελληνικής ιδιαιτερότητας”.

Ας θυμηθούμε και το δράμα “à la Π.Ι.” της Μουσικής και της Ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Σκοπός διδασκαλίας της μουσικής: …καλλιέργεια της ικανότητας για αισθητική απόλαυση. Σκοπός διδασκαλίας της Ιστορίας: η ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης και της ιστορικής συνείδησης … των ανθρώπων. Σύμφωνα με το Σύνταγμα όλα αυτά ε;

Δύο από τα ανθρωπολογικού περιεχομένου διδακτικά αντικείμενα, καίρια για την πολιτισμική - κοινωνική συγκρότηση του ατόμου βρίσκονται σε βίαιη, εξωθεσμική αναδιάταξη. Είναι τα μόνα; Τα γλωσσικά μαθήματα, τα θρησκευτικά, το θέατρο και τα άλλα μαθήματα τέχνης βρίσκονται στην ίδια τροχιά: από τον κοινωνιοκεντρικό πολιτισμό των πανανθρώπινων ιδεωδών στην ατομιστική νεωτερικότητα και στην “ηθική” νομιμοποίηση των CDS.

Τα παραπάνω δείχνουν ότι όχι μόνον δεν είναι περιστασιακά τα συμπτώματα, αντίθετα, υπάρχει ένα κεντρικά οργανωμένο σχέδιο, που προφανέστατα, σχετίζεται άμεσα μ’ αυτό που ζούμε σήμερα ως “οικονομική κρίση”. Σε τι “βοηθάει” αυτή η παιδεία; στη δημιουργία σύγχυσης, στην ανατροπή των θεσμών, στον επαναπροσδιορισμό των εθνών, στη δημιουργία νέων πολιτσμικών προτύπων, στην εξατομίκευση της κοινωνίας, στην υπαγωγή ..τελικά του “ήθους” στον νόμο, στην υποταγή δηλαδή των πάγιων, καθολικών ανθρωπιστικών χαρακτηριστικών στον πολιτικό νόμο του ισχυρού.