Θεόδωρος Καρυώτης: «Όχι στη Συνεκμετάλλευση της ΑΟΖ με την Τουρκία - θα Οδηγήσει σε Αδιέξοδο»
να υιοθετήσουν μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) θέτουν σε κίνδυνο τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα σε μια περίοδο που η Ελλάδα εμφανίζεται τρωτή απέναντι σε διεθνείς πιέσεις.
Ο Θεόδωρος Καρυώτης καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Μέριλαντ των ΗΠΑ ο πλέον ειδικός σε θέματα ΑΟΖ που με την αρθογραφία του προωθεί και υπερασπίζεται το νόμιμο δικαίωμα της Ελλάδας για ΑΟΖ, σε αποκλειστική του συνέντευξη στη «Σ» κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, επισημαίνοντας ότι μια ενδεχόμενη συμφωνία για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με την Τουρκία βλάπτει... τα ελληνικά συμφέροντα. Παράλληλα, ο καθηγητής εξηγεί τη διαφορά μεταξύ ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, το πόσο σημαντικό για την ελληνική ΑΟΖ είναι το Καστελόριζο, το πώς η Τουρκία προσπαθεί να πείσει τη διεθνή κοινότητα ότι το Καστελόριζο δεν διαθέτει ΑΟΖ παραβιάζοντας τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και αναλύει τη στάση της Αιγύπτου πάνω στην ΑΟΖ του Καστελόριζου. Επιπλέον δεν παραλείπει να αποδώσει τα εύσημα στην Κύπρο για τη δημιουργία ΑΟΖ και την οριοθέτηση ΑΟΖ με το Ισραήλ και να μιλήσει για παρέμβαση τουρκικού δαχτύλου στην ακύρωση της συμφωνίας Ελλάδας - Αλβανίας για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.
Κατά αρχήν ως ειδικός και ως ένα διακεκριμένο μέλος της ελληνικής ομογένειας ποια είναι τα συναισθήματα σας για φημολογούμενη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με την Τουρκία πάντα σύμφωνα με δημοσιεύματα του ελληνικού Τύπου που αναφέρουν για μυστική διπλωματία μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας;
Νομίζω ότι η συνεκμετάλλευση δεν οδηγεί πουθενά και δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Πάνω από όλα θα αποτελούσε παγκόσμια πρωτοτυπία. Πουθενά δεν έχει γίνει κάτι παρόμοιο. Όλα τα κράτη που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με τους γείτονές τους δεν έχουν έρθει σε κάποια συμφωνία συνεκμετάλλευσης. Αντίθετα, είτε έχουν προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για να λύσουν τις διαφορές τους είτε συμφωνούν μεταξύ τους τις οριοθετήσεις των θαλάσσιων συνόρων τους, ποτέ όμως με όρους συνεκμετάλλευσης.
Ακούγονται, λέγονται, γράφονται πολλά για αυτό το θέμα αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι η συνεκμετάλλευση και συν διαχείριση έχουν δρομολογηθεί και μάλιστα χωρίς επιστροφή. Πάντως, αυτή την περίοδο, έχουν αυξηθεί οι συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών και πολύ σωστά πολλοί υποψιάζονται κάποιου είδους «μαγειρέματα». Θεωρώ πάντως αδιανόητο ο Πρωθυπουργός να υπογράψει συμφωνία που να βλάπτει τα ελληνικά συμφέροντα διότι γνωρίζει ότι μια τέτοια συμφωνία είναι αδύνατο να επικυρωθεί ποτέ από την ελληνική Βουλή.
Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με βάση τον ορισμό της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982 κατά πόσο είναι σε διεθνές επίπεδο αποδεχτή;
Ένα από τα πιο σημαντικά έργα της Διάσκεψης για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982) ήταν η δημιουργία και η κωδικοποίηση του θεσμού της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Έτσι, δόθηκε ένα τέλος στη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε μέχρι τότε στο Διεθνές Δίκαιο Αλιείας. Με βάση τα άρθρα 55, 56, 57 της νέας Σύμβασης, ως ΑΟΖ ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή. Το πλάτος της ΑΟΖ μπορεί να φτάσει τα 200 ναυτικά μίλια (ν.μ.), από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, την εκμετάλλευση, τη διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας, καθώς και κυριαρχικά δικαιώματα, που αναφέρονται στην εξερεύνηση και οικονομική εκμετάλλευση των ρευμάτων και των υπερκείμενων της θάλασσας ανέμων. Σήμερα υπάρχουν 137 παράκτια κράτη που έχουν δημιουργήσει ΑΟΖ και η ΑΟΖ αποτελεί πλέον ένα αναπόσπαστο κομμάτι του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας.
Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, ποια υπερτερεί ποιας ; Μπορείτε να μας δώσετε παραδείγματα;
Το καθεστώς της ΑΟΖ καλύπτει όλους τους φυσικούς πόρους, ζωντανούς και μη, ενώ η υφαλοκρηπίδα καλύπτει μόνο τους μη ζωντανούς πόρους. Μια άλλη σημαντική διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι τα δικαιώματα ενός κράτους πάνω στην υφαλοκρηπίδα υπάρχουν ipso facto και ab initio, ενώ η ύπαρξη της ΑΟΖ είναι δυνατή μόνο κατόπιν διακήρυξης των κυριαρχικών δικαιωμάτων του παράκτιου κράτους. Επομένως, το παράκτιο κράτος μπορεί να έχει υφαλοκρηπίδα χωρίς να έχει ΑΟΖ, ενώ το αντίστροφο δεν είναι δυνατόν.
Μπορούν τα κράτη να χρησιμοποιήσουν είτε την υφαλοκρηπίδα είτε την ΑΟΖ ανάλογα με το ποια τους βολεύει για την προώθηση των συμφερόντων τους;
Οι οριοθετήσεις της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας συμπίπτουν. Κανένα κράτος στον κόσμο δεν κάνει μόνο οριοθέτηση για μια από αυτές τις θαλάσσιες ζώνες και αγνοεί την άλλη.
Πως η δημιουργία μια ελληνικής ΑΟΖ μας λύνει το πρόβλημα διαμάχης που έχουμε με την Τουρκία στο Αιγαίο;
Η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού καθορίζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζονται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Επομένως, η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια επιχειρήματα για την ΑΟΖ που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι, δηλαδή, τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι κάθονται πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας. Επιπλέον, η νέα Σύμβαση έχει καταργήσει τη γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και έτσι η Τουρκία έχει χάσει άλλο ένα επιχείρημα.
To Καστελόριζο/Μεγίστη ποσό σημαντικό είναι για την υπεράσπιση των ελληνικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο έναντι των τουρκικών διεκδικήσεων;
Η άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου είναι ένα από τα μεγάλα λάθη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Εύχεται κανείς η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να διορθώσει σύντομα αυτό το λάθος. Κλειδί σ' αυτή την οριοθέτηση είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται - δεν πρόκειται, δηλαδή, για κάποια ακατοίκητη βραχονησίδα- και κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι διαθέτει ΑΟΖ. Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο! Οι τελευταίες μελέτες που έχουν γίνει στην περιοχή δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου στο τρίγωνο Καστελόριζου-Κρήτης-Κύπρου. Οι περισσότερες μελέτες είναι από αμερικανικές εταιρείες οι οποίες φαίνεται ότι ειδοποίησαν τους Τούρκους έγκαιρα για τον θαλάσσιο πλούτο της περιοχής. Έτσι, οι Τούρκοι έχουν αρχίσει να προκαλούν την Ελλάδα με έρευνες σε αυτή την περιοχή.
Επομένως, σύντομα, η Ελλάδα θα πρέπει να προβεί στην ίδια ενέργεια στην οποία προέβησαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, δηλαδή να διακηρύξει την κυριαρχία της σε ΑΟΖ, με βάση το εθιμικό δίκαιο της θάλασσας, όπως αυτό εκφράζεται στη Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας. Φυσικά, μια τέτοια ΑΟΖ δεν θα διαθέτει μόνο η ηπειρωτική χώρα, αλλά και όλα τα ελληνικά νησιά. Χρησιμοποιώντας τις αρχές της ΑΟΖ, το μεγαλύτερο ποσοστό του Αιγαίου και οι φυσικοί του πόροι θα ανήκουν στην Ελλάδα και με αυτό τον τρόπο δεν θα χρειαστεί ούτε να γίνει κάποια επέκταση των χωρικών μας υδάτων ούτε να συζητάμε με τους Τούρκους αν τα νησιά μας έχουν υφαλοκρηπίδα ή όχι.
H Ελλάδα δεν έχει υιοθετήσει AOZ μήπως μπορείτε να μας εξηγήσετε που οφείλεται αυτό;
Είναι ουσιαστικά ένα ανεξήγητο φαινόμενο. Η μόνη πιθανή εξήγηση που μπορεί κανείς να δώσει είναι η ακόλουθη:
Στη δεκαετία του 1980, η Ελλάδα απευθύνθηκε στην Τουρκία σε κάποιες μυστικές συνομιλίες και της ζήτησε να συζητήσουν το θέμα της ΑΟΖ. Δυστυχώς, η τουρκική αντιπροσωπεία αντέδρασε έντονα, λέγοντας ότι το θέμα αυτό δεν μπορεί ποτέ να προστεθεί στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων, διότι θίγονται μεγάλα συμφέροντά της στο Αιγαίο. Ζήτησε, μάλιστα, από την ελληνική πλευρά να μην επαναφέρει αυτό το θέμα ποτέ πια στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κάτι που, εκ των πραγμάτων, φαίνεται ότι έγινε δεκτό από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις!
Θα έλεγα ότι εάν είχε ακολουθηθεί για δεκαετίες τώρα μια σοβαρή πολιτική αξιοποίησης των πηγών ενέργειας στην περιοχή, θα είχαμε αποφύγει τα σημερινά οικονομικά μας δεινά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ΑΟΖ με την έννοια ότι υπάρχουν κοινά σύνορα;
Σήμερα το μήκος των ακτών της ΕΕ των 27 ξεπερνάει τα 66.000 χλμ. και η Ελλάδα διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτή από όλα τη κράτη-μέλη που φτάνει τα 13.676 χλμ. καθώς επίσης και τα περισσότερα νησιά και νησίδες που είναι 3.100 και 2.463 από αυτά βρίσκονται στο Αιγαίο Πέλαγος. Βέβαια, αν υπολογισθούν και οι βραχονησίδες, τότε ξεπερνούν συνολικά τις 10.000.
Η ΕΕ έχει υπογράψει και επικυρώσει την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και τα περισσότερα θέματα της ΑΟΖ των κρατών-μελών της ανήκουν στην δικαιοδοσία και αρμοδιότητά της, ιδιαίτερα αυτά που αφορούν τα θέματα της αλιείας.
Όταν η ΕΕ αποφάσισε να δημιουργήσει ΑΟΖ 200 ν.μ. για όλα τα κράτη-μέλη της, η Τουρκία ζήτησε να μη δημιουργηθεί τέτοια ζώνη στη Μεσόγειο, αίτημα που δυστυχώς αποδέχθηκε και η ΕΕ και η Ελλάδα. Η εξήγηση που δόθηκε από την ΕΕ είναι ότι τα ψάρια σε αυτή τη θάλασσα έχουν υψηλή μεταναστευτική τάση και έτσι δεν κρίθηκε χρήσιμο να επεκταθούν τα 200 ν.μ. και σε αυτή τη θαλάσσια περιοχή. Κατά συνέπεια, ούτε η Ελλάδα ούτε και η Ιταλία διαθέτουν ΑΟΖ 200 ν.μ., ενώ η Γαλλία και η Ισπανία διαθέτουν ΑΟΖ 200 ν.μ. αλλά όχι στην περιοχή της Μεσογείου. Έτσι, το μοναδικό κράτος της ΕΕ που διαθέτει ΑΟΖ στη Μεσόγειο είναι η Κύπρος για τη οποία δεν έφερε καμία αντίρρηση η ΕΕ. Η Τουρκία βέβαια ξεχνάει ότι ένας από του βασικούς όρους για να γίνει μέλος της ΕΕ είναι και αυτός που της επιβάλει να επικυρώσει την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Πως η Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει την ΑΟΖ για να πλήξει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και να αποκόψει την Ελλάδα από την Κύπρο;
Η Τουρκία προσπαθεί για πολύ καιρό τώρα να πείσει την διεθνή κοινότητα ότι το Καστελόριζο δεν διαθέτει ΑΟΖ και η περιοχή ανάμεσα στο Καστελόριζο, την Κρήτη και την Κύπρο είναι μέρος της τουρκικής ΑΟΖ. Αυτό αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση όλων των κανόνων του Δίκαιου της Θάλασσας αλλά δυστυχώς η Τουρκία έχει για σύμμαχο την Αίγυπτο, η οποία έχει αρχίσει επαφές με την Τουρκία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δυο κρατών την στιγμή που η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία. Η Ελλάδα έχει παραμείνει εντελώς αδρανής και δεν ασκεί καμία πίεση στην Αίγυπτο να σταματήσει αυτές τις παράνομες επαφές με την Τουρκία.
Οι «γκρίζες ζώνες» που επικαλείται στο Αιγαίο η Τουρκία τις δίνουν δικαίωμα να επικαλεστεί κάποια στιγμή ΑΟΖ υποτιθέμενων δικών της βραχονησίδων;
Οι βραχονησίδες δεν δικαιούνται ΑΟΖ.
Δεν είναι αντιφατικό σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας η Τουρκία να έχει από τη μια πλευρά ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και από την άλλη να αρνείται το νόμιμο δικαίωμα στην Ελλάδα να υιοθετήσει ΑΟΖ στο Αιγαίο;
Στα τέλη του 1986, η Τουρκία υιοθέτησε ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και κατέληξε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής». Αργότερα, η Τουρκία άρχισε συνομιλίες με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για το ίδιο θέμα, που κατέληξαν σε συμφωνίες παρόμοιες του τύπου που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς.
Ουδέποτε, βέβαια, η Τουρκία πρότεινε στην Ελλάδα και σε άλλα γειτονικά κράτη να κάνουν το ίδιο στη Μεσόγειο. Έτσι, η Μαύρη Θάλασσα, που αποτελεί «κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα», όπως και η Μεσόγειος, έχει εντελώς μοιραστεί από τα παράκτια κράτη αυτής της θάλασσας, χρησιμοποιώντας την οριοθέτηση της ΑΟΖ και όχι της υφαλοκρηπίδας. Αυτό, κατά την άποψή μου, αποτελεί τον πιο λανθασμένο χειρισμό της Τουρκίας, διότι δέχτηκε να οριοθετήσει τη θαλάσσια ζώνη της Μαύρης Θάλασσας με μια μέθοδο που δεν ίσχυε μέχρι το 1982, δηλαδή με τη μέθοδο της ΑΟΖ που πολέμησε τόσο πολύ κατά τη Διάσκεψη του ΟΗΕ.
Η Τουρκία υιοθέτησε αυτή τη νέα θαλάσσια ζώνη, παρόλο που μέχρι σήμερα αρνείται να προσχωρήσει στη νέα Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας που περιλαμβάνει και την ΑΟΖ. Πώς μπορεί η Τουρκία να αρνείται την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα, όταν ήδη υπάρχει το προηγούμενο της Μαύρης Θάλασσας; Η απάντηση βέβαια είναι εύκολη. Η Τουρκία όχι μόνο αρνείται να οριοθετήσει την ΑΟΖ με την Ελλάδα αλλά εδώ και 25 χρόνια αρνείται να συζητήσει το θέμα.
Πως η Αίγυπτος μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά τη δημιουργία της ελληνικής ΑΟΖ στο Αιγαίο;
Ένα, τραγικό κατά την άποψή μου, λάθος που έκανε η Ελλάδα ήταν η απόφασή της να αρχίσει συνομιλίες με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών των δυο κρατών. Το τραγικό λάθος έγκειται στο γεγονός ότι η Ελλάδα άρχισε τις συνομιλίες της με την Αίγυπτο χωρίς να πάρει κάποια ρητή και σαφή διαβεβαίωση από αυτήν ότι θα δοθούν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο. Τώρα που οι συνομιλίες έχουν προχωρήσει φαίνεται ότι οι Αιγύπτιοι δεν θέλουν να δώσουν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο και αυτό δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα στη ελληνική πλευρά. Πρέπει, επί τέλους, οι Τούρκοι και οι Αιγύπτιοι να καταλάβουν ότι το Καστελόριζο δεν είναι μόνο ένα ελληνικό νησί αλλά και ένα νησί της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τέλος, η Ελλάδα δέχθηκε άλλο ένα χαστούκι από του Αιγυπτίους όταν αυτοί ενημέρωσαν την ελληνική πλευρά ότι θα αρχίσουν συνομιλίες για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με τη Τουρκία τη στιγμή που η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία! Η Αίγυπτος θα μπορούσε να διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία μόνο αν δεν αναγνωρισθούν τα δικαιώματα του Καστελόριζου. Ο νοών νοήτω.
Η Αίγυπτος ενημέρωσε την ελληνική πλευρά ότι θα είχε συνομιλίες μαζί της στο Κάιρο στις 20 Ιουνίου του 2009 και αμέσως μετά στις 22 Ιουνίου 2009 με τη τουρκική πλευρά! Η Ελλάδα αντί να προβεί σε έντονη διαμαρτυρία για αυτή την αιγυπτιακή θέση, που παραβιάζει ξεκάθαρα το Δίκαιο της Θάλασσας, πήγε στη συνάντηση στις 20 Ιουνίου γνωρίζοντας ότι δυο μέρες αργότερα Αιγύπτιοι και Τούρκοι θα καθόντουσαν στο ίδιο τραπέζι.
Η ακύρωσης της συμφωνίας Ελλάδας και Αλβανίας για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ τις επιπτώσεις μπορεί να έχει πάνω στα θαλάσσια σύνορα των δυο κρατών;
Η πρώτη συμφωνία για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών έγινε πρόσφατα με την Αλβανία χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της "μέσης γραμμής" ο δε τρόπος της οριοθέτησης ονομάστηκε «θαλάσσιο όριο πολλαπλών χρήσεων». Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί χρησιμοποιήθηκε μια τέτοια ορολογία ενώ θα μπορούσε να γίνει οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών. Επίσης, έχει σημασία το γεγονός ότι η Αλβανία έκανε αποδεκτή τη θέση της Ελλάδας ότι όλα τα νησιά στη περιοχή έχουν πλήρη δικαιώματα όπως και οι ηπειρωτικές ακτές. Το μόνο που μένει είναι να υπάρξει και μια συμφωνία σε ένα τριεθνές σημείο όπου συνορεύουν η Ελλάδα, η Αλβανία και η Ιταλία.
Όπως είναι γνωστό οι Αλβανοί ακύρωσαν αυτή τη συμφωνία. Εγώ δεν είμαι ιδιαίτερα θαυμαστής των συνωμοτικών θεωριών αλλά νομίζω ότι υπήρξε παρέμβαση της Τουρκίας γιατί κατάλαβε ότι δημιουργείται ένα κακό προηγούμενο στην περιοχή γιατί οι θέσεις της Αλβανίας ήταν διαμετρικά αντίθετες με τις τουρκικές θέσεις. Τώρα οι Αλβανοί προσπαθούν να αρχίσουν μια επαναδιαπραγμάτευση της πρώτης συμφωνίας κάτι που η Ελλάδα δεν πρέπει να αποδεχτεί γιατί μια άλλη συμφωνία θα δίνει περισσότερο θαλάσσιο χώρο στην Αλβανία. Η Ελλάδα πρέπει να επιμείνει ότι η πρώτη συμφωνία ήταν απόλυτα δίκαιη και για τα δυο κράτη και να υπογράψουν από την αρχή την πρώτη τους συμφωνία για να μη μπορεί το Ανώτατο Δικαστήριο της Αλβανίας να βρει πάλι δικαιολογίες για την εκ νέου απόρριψή της.
Το γεγονός ότι η Κύπρος έχει ΑΟΖ τη διασφαλίζει από τις διεκδικήσεις της Τουρκίας και του «ψευδοκράτους»;
Μια από τις πιο σημαντικές αποφάσεις που πήρε ο Πρόεδρος της Κύπρου, Τάσος Παπαδόπουλος, ήταν η δημιουργία Κυπριακής ΑΟΖ το 2004. Η απόφαση αυτή έγινε αποδεκτή και από την ΕΕ αλλά και από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τότε η κυπριακή πλευρά προσέγγισε την ελληνική κυβέρνηση και της ζήτησε να προχωρήσουν στην οριοθέτηση της ΑΟΖ των δυο κρατών, αλλά δυστυχώς η Ελλάδα δεν άδραξε μια τόσο μεγάλη ευκαιρία που θα δημιουργούσε και ένα προηγούμενο για το Καστελόριζο! Η άρνηση των δύο τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων να οριοθετήσουν την Ελληνική ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου αποτελεί μία πράξη δειλίας και μεγάλης απερισκεψίας.
Τώρα που η Κύπρος με μια άλλη γενναία πράξη αποφάσισε να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με αυτή του Ισραήλ δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία για την Ελλάδα να μην πράξει το ίδιο με την Κύπρο.
*O Δρ. Θεόδωρος Καρυώτης είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μέρυλαντ, ΗΠΑ. Υπήρξε μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Ο Θεόδωρος Καρυώτης καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Μέριλαντ των ΗΠΑ ο πλέον ειδικός σε θέματα ΑΟΖ που με την αρθογραφία του προωθεί και υπερασπίζεται το νόμιμο δικαίωμα της Ελλάδας για ΑΟΖ, σε αποκλειστική του συνέντευξη στη «Σ» κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, επισημαίνοντας ότι μια ενδεχόμενη συμφωνία για συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με την Τουρκία βλάπτει... τα ελληνικά συμφέροντα. Παράλληλα, ο καθηγητής εξηγεί τη διαφορά μεταξύ ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, το πόσο σημαντικό για την ελληνική ΑΟΖ είναι το Καστελόριζο, το πώς η Τουρκία προσπαθεί να πείσει τη διεθνή κοινότητα ότι το Καστελόριζο δεν διαθέτει ΑΟΖ παραβιάζοντας τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και αναλύει τη στάση της Αιγύπτου πάνω στην ΑΟΖ του Καστελόριζου. Επιπλέον δεν παραλείπει να αποδώσει τα εύσημα στην Κύπρο για τη δημιουργία ΑΟΖ και την οριοθέτηση ΑΟΖ με το Ισραήλ και να μιλήσει για παρέμβαση τουρκικού δαχτύλου στην ακύρωση της συμφωνίας Ελλάδας - Αλβανίας για ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα.
Κατά αρχήν ως ειδικός και ως ένα διακεκριμένο μέλος της ελληνικής ομογένειας ποια είναι τα συναισθήματα σας για φημολογούμενη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου με την Τουρκία πάντα σύμφωνα με δημοσιεύματα του ελληνικού Τύπου που αναφέρουν για μυστική διπλωματία μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας;
Νομίζω ότι η συνεκμετάλλευση δεν οδηγεί πουθενά και δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Πάνω από όλα θα αποτελούσε παγκόσμια πρωτοτυπία. Πουθενά δεν έχει γίνει κάτι παρόμοιο. Όλα τα κράτη που αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα με τους γείτονές τους δεν έχουν έρθει σε κάποια συμφωνία συνεκμετάλλευσης. Αντίθετα, είτε έχουν προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για να λύσουν τις διαφορές τους είτε συμφωνούν μεταξύ τους τις οριοθετήσεις των θαλάσσιων συνόρων τους, ποτέ όμως με όρους συνεκμετάλλευσης.
Ακούγονται, λέγονται, γράφονται πολλά για αυτό το θέμα αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι η συνεκμετάλλευση και συν διαχείριση έχουν δρομολογηθεί και μάλιστα χωρίς επιστροφή. Πάντως, αυτή την περίοδο, έχουν αυξηθεί οι συζητήσεις μεταξύ των δύο πλευρών και πολύ σωστά πολλοί υποψιάζονται κάποιου είδους «μαγειρέματα». Θεωρώ πάντως αδιανόητο ο Πρωθυπουργός να υπογράψει συμφωνία που να βλάπτει τα ελληνικά συμφέροντα διότι γνωρίζει ότι μια τέτοια συμφωνία είναι αδύνατο να επικυρωθεί ποτέ από την ελληνική Βουλή.
Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με βάση τον ορισμό της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982 κατά πόσο είναι σε διεθνές επίπεδο αποδεχτή;
Ένα από τα πιο σημαντικά έργα της Διάσκεψης για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982) ήταν η δημιουργία και η κωδικοποίηση του θεσμού της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Έτσι, δόθηκε ένα τέλος στη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε μέχρι τότε στο Διεθνές Δίκαιο Αλιείας. Με βάση τα άρθρα 55, 56, 57 της νέας Σύμβασης, ως ΑΟΖ ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή. Το πλάτος της ΑΟΖ μπορεί να φτάσει τα 200 ναυτικά μίλια (ν.μ.), από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, την εκμετάλλευση, τη διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας, καθώς και κυριαρχικά δικαιώματα, που αναφέρονται στην εξερεύνηση και οικονομική εκμετάλλευση των ρευμάτων και των υπερκείμενων της θάλασσας ανέμων. Σήμερα υπάρχουν 137 παράκτια κράτη που έχουν δημιουργήσει ΑΟΖ και η ΑΟΖ αποτελεί πλέον ένα αναπόσπαστο κομμάτι του Διεθνούς Δίκαιου της Θάλασσας.
Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, ποια υπερτερεί ποιας ; Μπορείτε να μας δώσετε παραδείγματα;
Το καθεστώς της ΑΟΖ καλύπτει όλους τους φυσικούς πόρους, ζωντανούς και μη, ενώ η υφαλοκρηπίδα καλύπτει μόνο τους μη ζωντανούς πόρους. Μια άλλη σημαντική διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι τα δικαιώματα ενός κράτους πάνω στην υφαλοκρηπίδα υπάρχουν ipso facto και ab initio, ενώ η ύπαρξη της ΑΟΖ είναι δυνατή μόνο κατόπιν διακήρυξης των κυριαρχικών δικαιωμάτων του παράκτιου κράτους. Επομένως, το παράκτιο κράτος μπορεί να έχει υφαλοκρηπίδα χωρίς να έχει ΑΟΖ, ενώ το αντίστροφο δεν είναι δυνατόν.
Μπορούν τα κράτη να χρησιμοποιήσουν είτε την υφαλοκρηπίδα είτε την ΑΟΖ ανάλογα με το ποια τους βολεύει για την προώθηση των συμφερόντων τους;
Οι οριοθετήσεις της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας συμπίπτουν. Κανένα κράτος στον κόσμο δεν κάνει μόνο οριοθέτηση για μια από αυτές τις θαλάσσιες ζώνες και αγνοεί την άλλη.
Πως η δημιουργία μια ελληνικής ΑΟΖ μας λύνει το πρόβλημα διαμάχης που έχουμε με την Τουρκία στο Αιγαίο;
Η Σύμβαση του 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού καθορίζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζονται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Επομένως, η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια επιχειρήματα για την ΑΟΖ που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι, δηλαδή, τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι κάθονται πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας. Επιπλέον, η νέα Σύμβαση έχει καταργήσει τη γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και έτσι η Τουρκία έχει χάσει άλλο ένα επιχείρημα.
To Καστελόριζο/Μεγίστη ποσό σημαντικό είναι για την υπεράσπιση των ελληνικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο έναντι των τουρκικών διεκδικήσεων;
Η άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να οριοθετήσει τη δική της ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου είναι ένα από τα μεγάλα λάθη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Εύχεται κανείς η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ να διορθώσει σύντομα αυτό το λάθος. Κλειδί σ' αυτή την οριοθέτηση είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται - δεν πρόκειται, δηλαδή, για κάποια ακατοίκητη βραχονησίδα- και κατά συνέπεια κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι διαθέτει ΑΟΖ. Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο! Οι τελευταίες μελέτες που έχουν γίνει στην περιοχή δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου στο τρίγωνο Καστελόριζου-Κρήτης-Κύπρου. Οι περισσότερες μελέτες είναι από αμερικανικές εταιρείες οι οποίες φαίνεται ότι ειδοποίησαν τους Τούρκους έγκαιρα για τον θαλάσσιο πλούτο της περιοχής. Έτσι, οι Τούρκοι έχουν αρχίσει να προκαλούν την Ελλάδα με έρευνες σε αυτή την περιοχή.
Επομένως, σύντομα, η Ελλάδα θα πρέπει να προβεί στην ίδια ενέργεια στην οποία προέβησαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, δηλαδή να διακηρύξει την κυριαρχία της σε ΑΟΖ, με βάση το εθιμικό δίκαιο της θάλασσας, όπως αυτό εκφράζεται στη Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας. Φυσικά, μια τέτοια ΑΟΖ δεν θα διαθέτει μόνο η ηπειρωτική χώρα, αλλά και όλα τα ελληνικά νησιά. Χρησιμοποιώντας τις αρχές της ΑΟΖ, το μεγαλύτερο ποσοστό του Αιγαίου και οι φυσικοί του πόροι θα ανήκουν στην Ελλάδα και με αυτό τον τρόπο δεν θα χρειαστεί ούτε να γίνει κάποια επέκταση των χωρικών μας υδάτων ούτε να συζητάμε με τους Τούρκους αν τα νησιά μας έχουν υφαλοκρηπίδα ή όχι.
H Ελλάδα δεν έχει υιοθετήσει AOZ μήπως μπορείτε να μας εξηγήσετε που οφείλεται αυτό;
Είναι ουσιαστικά ένα ανεξήγητο φαινόμενο. Η μόνη πιθανή εξήγηση που μπορεί κανείς να δώσει είναι η ακόλουθη:
Στη δεκαετία του 1980, η Ελλάδα απευθύνθηκε στην Τουρκία σε κάποιες μυστικές συνομιλίες και της ζήτησε να συζητήσουν το θέμα της ΑΟΖ. Δυστυχώς, η τουρκική αντιπροσωπεία αντέδρασε έντονα, λέγοντας ότι το θέμα αυτό δεν μπορεί ποτέ να προστεθεί στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων, διότι θίγονται μεγάλα συμφέροντά της στο Αιγαίο. Ζήτησε, μάλιστα, από την ελληνική πλευρά να μην επαναφέρει αυτό το θέμα ποτέ πια στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κάτι που, εκ των πραγμάτων, φαίνεται ότι έγινε δεκτό από όλες τις ελληνικές κυβερνήσεις!
Θα έλεγα ότι εάν είχε ακολουθηθεί για δεκαετίες τώρα μια σοβαρή πολιτική αξιοποίησης των πηγών ενέργειας στην περιοχή, θα είχαμε αποφύγει τα σημερινά οικονομικά μας δεινά.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ΑΟΖ με την έννοια ότι υπάρχουν κοινά σύνορα;
Σήμερα το μήκος των ακτών της ΕΕ των 27 ξεπερνάει τα 66.000 χλμ. και η Ελλάδα διαθέτει τη μεγαλύτερη ακτή από όλα τη κράτη-μέλη που φτάνει τα 13.676 χλμ. καθώς επίσης και τα περισσότερα νησιά και νησίδες που είναι 3.100 και 2.463 από αυτά βρίσκονται στο Αιγαίο Πέλαγος. Βέβαια, αν υπολογισθούν και οι βραχονησίδες, τότε ξεπερνούν συνολικά τις 10.000.
Η ΕΕ έχει υπογράψει και επικυρώσει την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και τα περισσότερα θέματα της ΑΟΖ των κρατών-μελών της ανήκουν στην δικαιοδοσία και αρμοδιότητά της, ιδιαίτερα αυτά που αφορούν τα θέματα της αλιείας.
Όταν η ΕΕ αποφάσισε να δημιουργήσει ΑΟΖ 200 ν.μ. για όλα τα κράτη-μέλη της, η Τουρκία ζήτησε να μη δημιουργηθεί τέτοια ζώνη στη Μεσόγειο, αίτημα που δυστυχώς αποδέχθηκε και η ΕΕ και η Ελλάδα. Η εξήγηση που δόθηκε από την ΕΕ είναι ότι τα ψάρια σε αυτή τη θάλασσα έχουν υψηλή μεταναστευτική τάση και έτσι δεν κρίθηκε χρήσιμο να επεκταθούν τα 200 ν.μ. και σε αυτή τη θαλάσσια περιοχή. Κατά συνέπεια, ούτε η Ελλάδα ούτε και η Ιταλία διαθέτουν ΑΟΖ 200 ν.μ., ενώ η Γαλλία και η Ισπανία διαθέτουν ΑΟΖ 200 ν.μ. αλλά όχι στην περιοχή της Μεσογείου. Έτσι, το μοναδικό κράτος της ΕΕ που διαθέτει ΑΟΖ στη Μεσόγειο είναι η Κύπρος για τη οποία δεν έφερε καμία αντίρρηση η ΕΕ. Η Τουρκία βέβαια ξεχνάει ότι ένας από του βασικούς όρους για να γίνει μέλος της ΕΕ είναι και αυτός που της επιβάλει να επικυρώσει την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Πως η Τουρκία μπορεί να χρησιμοποιήσει την ΑΟΖ για να πλήξει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα και να αποκόψει την Ελλάδα από την Κύπρο;
Η Τουρκία προσπαθεί για πολύ καιρό τώρα να πείσει την διεθνή κοινότητα ότι το Καστελόριζο δεν διαθέτει ΑΟΖ και η περιοχή ανάμεσα στο Καστελόριζο, την Κρήτη και την Κύπρο είναι μέρος της τουρκικής ΑΟΖ. Αυτό αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση όλων των κανόνων του Δίκαιου της Θάλασσας αλλά δυστυχώς η Τουρκία έχει για σύμμαχο την Αίγυπτο, η οποία έχει αρχίσει επαφές με την Τουρκία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ των δυο κρατών την στιγμή που η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία. Η Ελλάδα έχει παραμείνει εντελώς αδρανής και δεν ασκεί καμία πίεση στην Αίγυπτο να σταματήσει αυτές τις παράνομες επαφές με την Τουρκία.
Οι «γκρίζες ζώνες» που επικαλείται στο Αιγαίο η Τουρκία τις δίνουν δικαίωμα να επικαλεστεί κάποια στιγμή ΑΟΖ υποτιθέμενων δικών της βραχονησίδων;
Οι βραχονησίδες δεν δικαιούνται ΑΟΖ.
Δεν είναι αντιφατικό σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας η Τουρκία να έχει από τη μια πλευρά ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και από την άλλη να αρνείται το νόμιμο δικαίωμα στην Ελλάδα να υιοθετήσει ΑΟΖ στο Αιγαίο;
Στα τέλη του 1986, η Τουρκία υιοθέτησε ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και κατέληξε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της «μέσης γραμμής». Αργότερα, η Τουρκία άρχισε συνομιλίες με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για το ίδιο θέμα, που κατέληξαν σε συμφωνίες παρόμοιες του τύπου που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς.
Ουδέποτε, βέβαια, η Τουρκία πρότεινε στην Ελλάδα και σε άλλα γειτονικά κράτη να κάνουν το ίδιο στη Μεσόγειο. Έτσι, η Μαύρη Θάλασσα, που αποτελεί «κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα», όπως και η Μεσόγειος, έχει εντελώς μοιραστεί από τα παράκτια κράτη αυτής της θάλασσας, χρησιμοποιώντας την οριοθέτηση της ΑΟΖ και όχι της υφαλοκρηπίδας. Αυτό, κατά την άποψή μου, αποτελεί τον πιο λανθασμένο χειρισμό της Τουρκίας, διότι δέχτηκε να οριοθετήσει τη θαλάσσια ζώνη της Μαύρης Θάλασσας με μια μέθοδο που δεν ίσχυε μέχρι το 1982, δηλαδή με τη μέθοδο της ΑΟΖ που πολέμησε τόσο πολύ κατά τη Διάσκεψη του ΟΗΕ.
Η Τουρκία υιοθέτησε αυτή τη νέα θαλάσσια ζώνη, παρόλο που μέχρι σήμερα αρνείται να προσχωρήσει στη νέα Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας που περιλαμβάνει και την ΑΟΖ. Πώς μπορεί η Τουρκία να αρνείται την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Ελλάδα, όταν ήδη υπάρχει το προηγούμενο της Μαύρης Θάλασσας; Η απάντηση βέβαια είναι εύκολη. Η Τουρκία όχι μόνο αρνείται να οριοθετήσει την ΑΟΖ με την Ελλάδα αλλά εδώ και 25 χρόνια αρνείται να συζητήσει το θέμα.
Πως η Αίγυπτος μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά τη δημιουργία της ελληνικής ΑΟΖ στο Αιγαίο;
Ένα, τραγικό κατά την άποψή μου, λάθος που έκανε η Ελλάδα ήταν η απόφασή της να αρχίσει συνομιλίες με την Αίγυπτο για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών των δυο κρατών. Το τραγικό λάθος έγκειται στο γεγονός ότι η Ελλάδα άρχισε τις συνομιλίες της με την Αίγυπτο χωρίς να πάρει κάποια ρητή και σαφή διαβεβαίωση από αυτήν ότι θα δοθούν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο. Τώρα που οι συνομιλίες έχουν προχωρήσει φαίνεται ότι οι Αιγύπτιοι δεν θέλουν να δώσουν πλήρη δικαιώματα στο Καστελόριζο και αυτό δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα στη ελληνική πλευρά. Πρέπει, επί τέλους, οι Τούρκοι και οι Αιγύπτιοι να καταλάβουν ότι το Καστελόριζο δεν είναι μόνο ένα ελληνικό νησί αλλά και ένα νησί της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τέλος, η Ελλάδα δέχθηκε άλλο ένα χαστούκι από του Αιγυπτίους όταν αυτοί ενημέρωσαν την ελληνική πλευρά ότι θα αρχίσουν συνομιλίες για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με τη Τουρκία τη στιγμή που η Αίγυπτος δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία! Η Αίγυπτος θα μπορούσε να διαθέτει θαλάσσια σύνορα με τη Τουρκία μόνο αν δεν αναγνωρισθούν τα δικαιώματα του Καστελόριζου. Ο νοών νοήτω.
Η Αίγυπτος ενημέρωσε την ελληνική πλευρά ότι θα είχε συνομιλίες μαζί της στο Κάιρο στις 20 Ιουνίου του 2009 και αμέσως μετά στις 22 Ιουνίου 2009 με τη τουρκική πλευρά! Η Ελλάδα αντί να προβεί σε έντονη διαμαρτυρία για αυτή την αιγυπτιακή θέση, που παραβιάζει ξεκάθαρα το Δίκαιο της Θάλασσας, πήγε στη συνάντηση στις 20 Ιουνίου γνωρίζοντας ότι δυο μέρες αργότερα Αιγύπτιοι και Τούρκοι θα καθόντουσαν στο ίδιο τραπέζι.
Η ακύρωσης της συμφωνίας Ελλάδας και Αλβανίας για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ τις επιπτώσεις μπορεί να έχει πάνω στα θαλάσσια σύνορα των δυο κρατών;
Η πρώτη συμφωνία για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών έγινε πρόσφατα με την Αλβανία χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της "μέσης γραμμής" ο δε τρόπος της οριοθέτησης ονομάστηκε «θαλάσσιο όριο πολλαπλών χρήσεων». Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί χρησιμοποιήθηκε μια τέτοια ορολογία ενώ θα μπορούσε να γίνει οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών. Επίσης, έχει σημασία το γεγονός ότι η Αλβανία έκανε αποδεκτή τη θέση της Ελλάδας ότι όλα τα νησιά στη περιοχή έχουν πλήρη δικαιώματα όπως και οι ηπειρωτικές ακτές. Το μόνο που μένει είναι να υπάρξει και μια συμφωνία σε ένα τριεθνές σημείο όπου συνορεύουν η Ελλάδα, η Αλβανία και η Ιταλία.
Όπως είναι γνωστό οι Αλβανοί ακύρωσαν αυτή τη συμφωνία. Εγώ δεν είμαι ιδιαίτερα θαυμαστής των συνωμοτικών θεωριών αλλά νομίζω ότι υπήρξε παρέμβαση της Τουρκίας γιατί κατάλαβε ότι δημιουργείται ένα κακό προηγούμενο στην περιοχή γιατί οι θέσεις της Αλβανίας ήταν διαμετρικά αντίθετες με τις τουρκικές θέσεις. Τώρα οι Αλβανοί προσπαθούν να αρχίσουν μια επαναδιαπραγμάτευση της πρώτης συμφωνίας κάτι που η Ελλάδα δεν πρέπει να αποδεχτεί γιατί μια άλλη συμφωνία θα δίνει περισσότερο θαλάσσιο χώρο στην Αλβανία. Η Ελλάδα πρέπει να επιμείνει ότι η πρώτη συμφωνία ήταν απόλυτα δίκαιη και για τα δυο κράτη και να υπογράψουν από την αρχή την πρώτη τους συμφωνία για να μη μπορεί το Ανώτατο Δικαστήριο της Αλβανίας να βρει πάλι δικαιολογίες για την εκ νέου απόρριψή της.
Το γεγονός ότι η Κύπρος έχει ΑΟΖ τη διασφαλίζει από τις διεκδικήσεις της Τουρκίας και του «ψευδοκράτους»;
Μια από τις πιο σημαντικές αποφάσεις που πήρε ο Πρόεδρος της Κύπρου, Τάσος Παπαδόπουλος, ήταν η δημιουργία Κυπριακής ΑΟΖ το 2004. Η απόφαση αυτή έγινε αποδεκτή και από την ΕΕ αλλά και από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Από τότε η κυπριακή πλευρά προσέγγισε την ελληνική κυβέρνηση και της ζήτησε να προχωρήσουν στην οριοθέτηση της ΑΟΖ των δυο κρατών, αλλά δυστυχώς η Ελλάδα δεν άδραξε μια τόσο μεγάλη ευκαιρία που θα δημιουργούσε και ένα προηγούμενο για το Καστελόριζο! Η άρνηση των δύο τελευταίων ελληνικών κυβερνήσεων να οριοθετήσουν την Ελληνική ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου αποτελεί μία πράξη δειλίας και μεγάλης απερισκεψίας.
Τώρα που η Κύπρος με μια άλλη γενναία πράξη αποφάσισε να οριοθετήσει την ΑΟΖ της με αυτή του Ισραήλ δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία για την Ελλάδα να μην πράξει το ίδιο με την Κύπρο.
*O Δρ. Θεόδωρος Καρυώτης είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μέρυλαντ, ΗΠΑ. Υπήρξε μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Στρατηγική», Τεύχος 197, Φεβρουάριος 2011
Eθνικά Θέματα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου