Γράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Οι Κιρκάσιοι, γνωστοί και ως Τσερκέζοι, υπήρξαν μια από τη μεγαλύτερες πληγές της Θράκης διαχρονικά. Και άλλοτε σε αυτό το ιστολόγιο αναφερθήκαμε στην κακοποιό δράση τους ειδικότερα κατά τον 19οαιώνα. Ως φυλή, ήταν αυτόχθονες στην ανατολική παρευξείνια περιοχή από τις νότιες ακτές της Αζοφικής έως την πεδιάδα του Κουμπάν στο ΒΔ Καύκασο. Είχαν ασπασθεί τον Μωαμεθανισμό. Οι σχέσεις τους με τους Ρώσους ήταν πάντα προβληματικές και το γεγονός αυτό οδήγησε σε μεγάλες μετοικεσίες Τσερκέζων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ιδίως κατά τον 19ο αιώνα. Η παρουσία τους στα Βαλκάνια και την Τουρκία, υπήρξε παράγοντας αστάθειας.
Φυλή πολεμοχαρής, επιδόθηκε σε ληστείες και άλλες αγριότητες. Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1878 έδωσε ευκαιρία στους διάσπαρτους Κιρκάσιους να οργανωθούν σε συμμορίες και να καταληστεύσουν τις περιοχές που εγκατέλειπαν οι Οθωμανοί, προ του επελαύνοντος ρωσικού στρατού.
Όταν οι Ρώσοι έφτασαν σχεδόν στα πρόθυρα της Κωνσταντινούπολης, με την επέμβαση και των ευρωπαϊκών δυνάμεων, υπεγράφη η γνωστή συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. Όμως, καίτοι είχε υπογραφεί το πρωτόκολλο των προκαταρκτικών όρων της ειρήνης και της ανακωχής, η Θράκη στέναζε και κάτω από την νέα Κατοχή και τον ανατέλλοντα βουλγαρικό εθνικισμό αλλά και κάτω από την ληστρική δράση των Κιρκάσιων ληστών.