Η Τουρκία σε γεωστρατηγικό αδιέξοδο

Χρήστος Ιακώβου
Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών (ΚΥΚΕΜ)

Η Τουρκία έχει περιέλθει σε γεωστρατηγικό αδιέξοδο τις τελευταίες εβδομάδες λόγω της καταναγκαστικής διπλωματίας που επέλεξε στο θέμα των υποθαλασσίων ερευνών στο θαλάσσιο χώρο μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ. Το αδιέξοδο αποτυπώνεται στην απέλπιδα προσπάθεια της Άγκυρας, αφού εγκλωβίστηκε σε μία ρητορική χωρίς να μπορέσει να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία, να μεταπείσει τις ΗΠΑ να αναθεωρήσουν τη στάση τους στο θέμα των γεωτρήσεων. 
Το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών γνωρίζει πολύ καλά ότι τα αποθέματα φυσικού αερίου στις περιοχές των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών της Κυπριακής Δημοκρατίας ξεπερνούν τα 15 τρισ. κυβικά μέτρα, ποσότητα η οποία μεταφράζεται σε 1,6 τρισ. ευρώ, με βάση τις σημερινές τιμές. Το θέμα αυτό θα απασχολήσει την τακτική συνεδρίαση του τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας τον επόμενο μήνα. 
Η Τουρκία διαμορφώνει τη γεωστρατηγική της αρχίζοντας από την εξής θέση: Ο θαλάσσιος χώρος... που καλύπτουν οι αποκλειστικές οικονομικές ζώνες ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο και Τουρκία υπολογίζεται σε 145.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η Τουρκία, με βάση τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας λαμβάνει έκταση 41.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ η Ελλάδα και η Κύπρος παίρνουν εκτάσεις 71.000 και 33.000 τετραγωνικών αντίστοιχα. Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα και η Κύπρος θα φυλακίσουν την Τουρκία στον Κόλπο της Αττάλειας, παρά το ότι διαθέτει τις μεγαλύτερες ακτές στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.

Συνεπώς, η Τουρκία θεωρεί ότι σε περίπτωση που δεν εμποδιστούν οι έρευνες της Κυπριακής Δημοκρατίας από την αρχή, σταδιακά η Κύπρος θα αποκτήσει το πλεονέκτημα που θα τις δίδει η δυνατότητα να συνάπτει συμφωνίες γεώτρησης σε όλο το χώρο της Αποκλειστικής της Οικονομικής Ζώνης, με όλες τις αρνητικές συνέπειες σε γεωστρατηγικό επίπεδο που συνεπάγεται αυτό το ενδεχόμενο για την Τουρκία. 
Η Τουρκία αντιλαμβανόμενη ότι το ενεργειακό παιγνίδι της Ανατολικής Μεσογείου την οδηγεί σε γεωστρατηγικά αδιέξοδα ετοίμασε προσφάτως πρόγραμμα που προβλέπει την πραγματοποίηση 7 στρατηγικών πρωτοβουλιών στο θέμα της ενέργειας. Τα βήματα είναι τα εξής: (1) Αντίπραξη στη Μεσόγειο: υπογραφή «συμφωνίας» με το ψευδοκράτος για τον καθορισμό ΑΟΖ. Η ΤΡΑΟ (Τουρκική Εταιρία Πετρελαίων) μπορεί να ξεκινήσει τις γεωτρήσεις την ερχόμενη εβδομάδα. (2) Πυρηνική ενέργεια: τα μάτια είναι στραμμένα στους Ιάπωνες για τον σταθμό Σινώπης. Πρόκειται για το δεύτερο εργοστάσιο, μετά το Άκκουγιου, που προβλέπει το πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας της Τουρκίας. Αν δεν εξασφαλιστεί η συμφωνία με την ιαπωνική εταιρία, είναι έτοιμο το Σχέδιο Β και έχει ξεκινήσει ανταλλαγή απόψεων με τις γαλλικές εταιρίες Areva, EDF και GDF, (3) Πετρέλαιο στη Φεζάν της Λιβύης: Η ΤΡΑΟ είχε διακόψει της έρευνες σε 6 σημεία της περιοχής Φεζάν της Λιβύης, λόγω της κατάστασης που επικρατεί σε αυτή τη χώρα. Η Άγκυρα διαμήνυσε στη νέα διοίκηση ότι μπορεί να ξαναρχίσει τις εργασίες αναζήτησης και γεώτρησης, (4) ‘Αραβικός δακτύλιος’ ηλεκτρικής ενέργειας: Η Τουρκία θα ετοιμάσει το μακροπρόθεσμο σχέδιο ενός ‘δακτυλίου ηλεκτροδότησης’ στη Βόρεια Αφρική, που θα περιλαμβάνει 8 αραβικές χώρες –μεταξύ των οποίων η Αίγυπτος, Λιβύη, Τυνησία και Ιορδανία. Οι σχετικές εργασίες για το έργο αυτό, διάρκειας περίπου οκτώ ετών, (5) νέα γεώτρηση στη Μαύρη Θάλασσα: οι έρευνες για πετρέλαιο στη Μαύρη Θάλασσα που ξεκίνησε τον Δεκέμβριο 2010 η αμερικανική Exxon Mobil δεν έχουν μέχρι στιγμής φέρει αποτέλεσμα. Το τουρκικό Υπουργείο Ενέργειας αποφάσισε την έναρξη νέων γεωτρήσεων, (6) Φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν: Οι συζητήσεις Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν για το φυσικό αέριο από το Σαχ Ντενίζ της Νότιας Κασπίας βρίσκονται σε τελικό στάδιο. Το φυσικό αυτό αέριο θα εξάγεται στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας. Η σχετική συμφωνία αναμένεται να υπογραφεί μέσα στον Οκτώβριο, (7) Εξόρυξη κάρβουνου: Επίκειται η παραγωγή ρεύματος στις λεκάνες άνθρακα που εντόπισε η ΜΤΑ (Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Εξόρυξης Μετάλλων) σε τρεις περιοχές της Τουρκίας. 
Η σημερινή προσπάθεια της Τουρκίας ευρίσκεται σε σημείο καμπής όπου με τις ενέργειές της θα κριθεί ο σχεδιασμός της για γεωπολιτική αναβάθμιση στην περιοχή μέσω του ενεργειακού παιγνιδιού. 
www.geopolitics-gr.blogspot.com