Ιεροτελεστία τής Αγχόνης

του Λάζαρου Μαύρου

ΠΡΙΝ ΤΟ χάραμαν του φου, Παρασκευή 21η Σεπτ. 1956, οι δήμιοι του κυβερνήτη στρατάρχη σερ Τζον Χάρντινγκ, στην Colony of Cyprus τής άχρι και σήμερα Χερ Μάτζεστι των Εγγλέζων Ελισάβετ Β΄, απαγχόνισαν στις Κεντρικές Φυλακές της Λευκωσίας τους αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. Στέλιο Μαυρομμάτη 24χρ. απ’ τον Λάρνακα της Λαπήθου και τους 22χρονους απ’ το Παλιομέτοχο Ανδρέα Παναγίδη και Μιχάλη Κουτσόφτα. Οι τελευταίες τους επιστολές απ’ τα κελιά των μελλοθανάτων και οι μαρτυρίες όλων όσοι έζησαν από κοντά εκείνες τις ύστατες στιγμές μέσα στις φυλακές, των τεσσάρων δικηγόρων τους, των συγκρατουμένων τους, στον 5ο & 6ο τόμο του έργου του Χρ. Ανδρέου «Πεθαίνοντας για την Ελευθερία» και του ιερέα των φυλακών Παπάντωνη Ερωτοκρίτου, στο βιβλίο του «Πώς έζησα το δράμα των Απαγχονισθέντων», βεβαιώνουν ότι:

ΕΚΕΙΝΕΣ οι στιγμές της υπέρτατης θυσίας -του απαγχονισμού- για της πατρίδος την ελευθερία, υπήρξαν μια ύψιστου μεγαλείου εθνική και θρησκευτική ιεροτελεστία, διά της οποίας συντελέστηκε η κατάταξη των τριών, στον θρόνο των πανευφήμων και τρισενδόξων αρχαγγέλων της λευτεριάς: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις τελευταίες εκείνες στιγμές που ακούγονταν τα θούρια και άλλα πατριωτικά και θρησκευτικά άσματα των πολιτικών κρατουμένων και καταδίκων στις φυλακές, όταν έφτασε η ώρα που οδηγούσαν τους τρεις αγωνιστές στην Αγχόνη. Ήταν μια εθνική και ταυτόχρονα θρησκευτική μυσταγωγία», είπαν οι δικηγόροι τους Τίτος Φάνος και Ρένος Λυσιώτης. «Πήγαμε να τους δώσουμε θάρρος, αλλά πήραμε εμείς θάρρος απ’ αυτούς. Ήταν γαλήνιοι και φορούσαν τον σταυρό τους. Είπαν ότι συγχωρούν και τον Χάρντινγκ», δήλωσαν οι άλλοι δυο δικηγόροι τους, Γλαύκος
Κληρίδης και Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης.

ΚΑΙ Ο ΠΑΠΑΝΤΩΝΗΣ, φρουρούμενος σε πλαϊνό κελί: «Στις 12 μεσάνυκτα ψάλλουν το “Τη Υπερμάχω”. Στην μία παρά τέταρτον ακριβώς ακούω βιαστικά τα βήματα των δημίων. Ακούω τον Παναγίδη να φωνάζη με όλην του την δύναμιν: “Ήρτασιμ’ παιδιά”, και αρχίζουν τον Εθνικόν Ύμνον […] Επαναλαμβάνεται ο Εθνικός Ύμνος σαν από πνιγμένες φωνές, διότι μπαίνουν στο μέρος της αγχόνης, ακούω μια δυνατή φωνή, “γεια σας παιδιά, ζήτω η Ελευθερία”, και μετά δεν διακρίνω άλλο, γιατί θα τους είχαν καλύψη την κεφαλή με το μαύρο ρούχο για να τους βάλουν το σχοινί της αγχόνης στον λαιμό. Σε δυο τρία λεπτά ένας κρότος δυνατός ακούεται στο πέσιμο του πατώματος της αγχόνης και στην φαντασία μου βλέπω αιωρούμενα τα σώματα των τριών μαρτύρων στην αγχόνη»...

ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ ο Απαγχονισμός των Μιχαλάκη Καραολή 23 και Ανδρέα Δημητρίου 22χρ., Πέμπτη 10 Μαΐου 1956 και των Ανδρέα Ζάκου 25, Χαρίλαου Μιχαήλ 21 και Ιάκωβου Πατάτσου 22χρ., Πέμπτη 9 Αυγούστου 1956. Τους ακολούθησε 9ος o τελευταίος της Αγχόνης Ευαγόρας Παλληκαρίδης 19χρ., Πέμπτη 14 Μαρτίου 1957. Άπαντες στα Φυλακισμένα Μνήματα. Mε τους ήρωες: Μάρκο Δράκο 25, Γρηγόρη Αυξεντίου 29, Στυλιανό Λένα 25 και Κυριάκο Μάτση 32χρ.

ΕΡΩΤΗΣΗ
Όταν μελετήσετε στιγμή με στιγμή, με κάθε λεπτομέρεια, τις τέσσερις ιεροτελεστίες στην Αγχόνη των Εννέα Απαγχονισθέντων της Ε.Ο.Κ.Α. μπορείτε, άραγε, να κατανοήσετε επακριβώς γιατί κάθε φορά που κάποιος εμφανίζεται να μουρμουρά επειδή κρατάμε στην Κύπρο, Εθνικό μας Ύμνο το «Σε γνωρίζω από την κόψη» σύμπαντος του ελληνικού μας έθνους, τον στέλνουμε να ερωτήσει πρώτα Εκείνους στα Φυλακισμένα Μνήματα;