Πως κάνουν τις καταθέσεις μπανανόφλουδες...

πολύ καλό του Κώστα Στούπα

Πριν λίγες μέρες κάποιες δημοσκοπήσεις σε χώρες του ευρωπαϊκού βορρά με πολύ υψηλά ποσοστά τάσσονταν κατά της ελεύθερης μετακίνησης ανθρώπων από το νότο στο βορρά, παρά το γεγονός πως αυτό αποτελεί θεμελιώδη κανόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Προχθές νεαροί Άγγλοι ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου 19χρονο Ιταλό, ο οποίος είχε πάει στη Βρετανία για να μάθει αγγλικά και εργαζόταν ως σερβιτόρος σε ιταλικό εστιατόριο στην πόλη Μέιντστον, πρωτεύουσα της κομητείας Κεντ.
Οι δράστες, ηλικίας 21 έως 25 ετών προπηλάκισαν τον Ιταλό σερβιτόρο και έναν φίλο του ενώ εργάζονταν στο εστιατόριο, κατηγορώντας τους ότι «κλέβουν την δουλειά από τους ντόπιους που έχουν ανάγκη».
Σας θυμίζει τίποτα; Εμείς τους Αιγύπτιους, οι Δανοί εμάς και οι Αιγύπτιοι τους Σουδανούς και πάει λέγοντας. Πρόφαση είναι οι ξένοι, η σπανιότητα των πόρων είναι η αλήθεια. Πρόφαση είναι και ο κομμουνισμός ή ο ναζισμός που προβάλουν σαν σωτήριες λύσεις.
Πολλά χρόνια τώρα όταν με ρωτούν ποια είναι η καλύτερη μέθοδος ερμηνείας όσων
συμβαίνουν στο χρηματιστήριο, η απάντησή μου είναι η μελέτη της ζωολογίας και λίγης φιλοσοφίας περί του ζειν εν ευδαιμονία.
Κατ’ αυτήν την έννοια το καλύτερο οικονομικό πανεπιστήμιο της χώρας (αλλά και εν γένει πανεπιστήμιο...) βρίσκεται κοντά στα Σπάτα της Αττικής. Δεν είναι τίποτα άλλο από τον ζωολογικό κήπο που βρίσκεται εκεί.
Όποιος επιθυμεί να κατανοήσει τον τρόπο που λειτουργεί η οικονομία και η ανθρώπινη κοινωνία γενικώς, δεν έχει παρά να καθίσει και να παρακολουθήσει πως συμπεριφέρονται τα πρωτεύοντα θηλαστικά όταν έχουν να αντιμετωπίσουν διλήμματα που αφορούν το πεδίο της οικονομικής διαχείρισης.
Αν πετάξει κάποιος μια μπανάνα σε μια πεινασμένη ομάδα πιθήκων θα καταλάβει τι είναι ικανά να κάνουν τα πρωτεύοντα θηλαστικά αν αντιληφθούν πως δεν υπάρχουν επαρκείς πόροι για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.
Σε οποιοδήποτε άλλο οικονομικό πανεπιστήμιο αυτό θα ονομαζόταν στρατηγικές διαχείρισης περιορισμένων πόρων και αφορά το βασικό πρόβλημα που καλείται να λύσει κάθε πολιτισμός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Τα διάφορα πολιτικά συστήματα από αυτό των Φαραώ της Αιγύπτου και των αυτοκρατόρων της Κίνας μέχρι τον σοβιετικό σοσιαλισμό και τον καπιταλισμό αποτελούν προσπάθειες απάντησης σ΄αυτό το πρόβλημα. Κοινός παρανομαστής όλων είναι: η με κάθε τρόπο επιβίωση, αποθησαυρισμός για τις δύσκολες ώρες, σχέσεις κυριαρχίας με πρόφαση την κοινωνικότητα, διαιώνιση των γονιδίων εκάστου.

Περί μπανάνας
Αν ο φύλακας του πάρκου πετάξει στην ομήγυρη των πιθήκων (στην ιεραρχία της οποίας καθένας έχει σαφή θέση) ένα τσαμπί μπανάνες αυτοί θα τρέψουν να τις αρπάξουν να φάνε όσες μπορούν και να κρύψουν τις υπόλοιπες.
Αν οι μπανάνες είναι λιγότερες από όσες χρειάζονται αρχίζουν τα προβλήματα και οι προσπάθειες αποθησαυρισμού για τις δύσκολες ώρες, γεγονός που κάνει τις μπανάνες ακόμη λιγότερες καθώς οι πιο ικανοί παίρνουν μπανάνες για να τις κρύψουν για αργότερα.
Κάποιοι μένουν χωρίς μπανάνες και έχουμε εντάσεις, προστριβές συμμαχίες κλπ.
Αν οι μπανάνες είναι αρκετές οι εντάσεις δεν αφορούν τον πανικό του άδειου στομαχιού αλλά την πίεση που ασκούν τα γονίδια για ζευγάρωμα με όσο το δυνατόν περισσότερα θηλυκά, ανάλογα με τη θέση του καθενός στην ομάδα. Ο υπερπληθυσμός που θα φέρει λιμό παραμονεύει...
Ανάλογες είναι οι καταστάσεις και στον ανθρώπινο τρόπο διαχείρισης της οικονομίας. Π.χ. η επεκτατική νομισματική πολιτική που ασκούν οι κεντρικές τράπεζες τηρουμένων των αναλογιών με την οικονομία των πιθήκων θα έμοιαζε με τον φύλακα του ζωολογικού κήπου σε μια περίοδο χωρίς πολλές μπανάνες στην αποθήκη να πετά ένα τσαμπί το οποίο εκτός από μπανάνες έχει και αρκετές μπανανόφλουδες.
Για την ακρίβεια για να μην γίνει αντιληπτό το κόλπο είναι σαν να έχει αφαιρέσει από κάθε μπανάνα ένα μέρος ψίχας και να έχει προσθέσει μερικές μπανάνες ακόμη.
Το άθροισμα της διανεμόμενης ψίχας είναι ίδιο απλά μοιρασμένο σε περισσότερες μπανανόφλουδες.
Η τακτική αυτή μπορεί να συνεχιστεί μέχρι κάποιος πίθηκος μια μέρα να πάρει στα χέρια του μια μπανανόφλουδα άδεια και να αρχίζει να ωρύεται και να προσπαθεί να αρπάξει τις μπανανόφλουδες των άλλων...
Τότε οι δομές της ομάδας των πιθήκων καταλύονται γιατί καθένας αποδέχεται μια θέση στην ομάδα και την εξουσία κάποιου άλλου γιατί αν δεν αποδεχτεί ρισκάρει να χάσει κάτι.
Οι πρωτευοντολόγοι που έχουν παρακολουθήσει χιλιάδες ημέρες τις συνήθειες των πιθήκων και ειδικά της ομάδας του Μακκάκους ρέζους έχουν αποτυπώσει με ακρίβεια δομές εξουσίας, αναπαραγωγής και οικονομίας οι οποίες έχουν καταπληκτικές αρχετυπικές ομοιότητες με αυτές που συναντάμε στις ανθρώπινες κοινωνίες.
Όταν οι ισχυροί μιας ομάδας νιώσουν πως απειλούνται, συγκροτούν συντηρητικές συμμαχίες και τσακίζουν τους εν δυνάμει αμφισβητίες. Από την άλλη πλευρά ανερχόμενης ισχύος αρσενικά που βρίσκονται σε χαμηλές βαθμίδες και έχουν πρόσβαση π.χ. σε λιγότερα θηλυκά και μπανάνες, ενίοτε συνάπτουν επαναστατικές συμμαχίες και επιτίθενται στους ισχυρούς ή τον ισχυρό.
Αν καταφέρουν και νικήσουν παίρνουν τη θέση τους ή τη θέση του... αυτές ονομάζονται στη ζωολογία επαναστατικές συμμαχίες.
Στις ανθρώπινες κοινωνίες τόσοι οι συντηρητικές συμμαχίες όσο και οι επαναστατικές είναι ενδεδυμένες με ιδεολογίες και υποσχέσεις για αφελείς.
Θυμάμαι πως ο Θουκυδίδης στη μνημειώδη ιστορία του πελοποννησιακού πολέμου έχει γράψει πως κανένας άνθρωπος δεν δέχεται υποδείξεις και εντολές από κάποιον που θεωρεί ίσο ή κατώτερό του. Αυτό είναι εύκολο να το διαπιστώσει κάποιος στο χώρος της δουλειάς του. Μέχρι να βρει κάποιος μια θέση στην ιεραρχία υπάρχουν συνεχείς συγκρούσεις καθώς κάθε πλευρά προσπαθεί να ορίζει τα όρια κυριαρχίας της.