Δρ. Ιωάννης Παρίσης
Υποστράτηγος ε.α., Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης
Τον τελευταίο καιρό το πρόβλημα της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα της δημόσιας συζήτησης και της ειδησεογραφίας. Πολλοί γράφουν και μιλούν, συχνά χωρίς να γνωρίζουν, ενώ κάποιοι χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για την αμυντική βιομηχανία που «πεθαίνει». Έτσι οι πολίτες σχηματίζουν την εντύπωση ότι το πρόβλημα της αμυντικής βιομηχανίας είναι μία από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων. Λίγοι γνωρίζουν ότι η αμυντική βιομηχανία οδηγείται στον θάνατο εδώ και πολλά χρόνια με «εκτελεστές» πολλούς από εκείνους που τώρα οδύρονται για την κατάσταση. Απλώς η κρίση ήρθε να δώσει τη χαριστική βολή.
Η βιομηχανική βάση της άμυνας αποτελεί κρίσιμο τομέα και σημαντική προϋπόθεση της εθνικής άμυνας, δεδομένου ότι χωρίς βιομηχανία που ερευνά, αναπτύσσει και παράγει αμυντικά συστήματα δεν υπάρχει ικανή άμυνα. Μεταξύ των αντικειμενικών σκοπών μιας πολιτικής για την αμυντική
βιομηχανία μπορούμε να αναφέρουμε τη μείωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο πληρωμών, την εξασφάλιση παραγωγικής δραστηριότητας για την εγχώρια βιομηχανία και την απόκτηση νέων τεχνολογιών και εκπαίδευση προσωπικού.
Αποτελεί δυστύχημα το γεγονός ότι δεκαετίες τώρα η ελληνική αμυντική βιομηχανία δεν έχει αξιοποιηθεί, ενώ είχε ανάλογες δυνατότητες. Έτσι, οι μεν κρατικές βιομηχανίες, οι οποίες χρησιμοποιούν τεράστιο αριθμό προσωπικού και διαθέτουν σημαντική τεχνογνωσία, χρησιμοποιούνταν από ξένους κολοσσούς – με την συνεργασία εγχωρίων αρμοδίων – ως μέσο επίτευξης απευθείας αναθέσεων, οι δε ιδιωτικές επιβίωναν κυρίως μέσω της υλοποίησης των περίφημων αντισταθμιστικών ωφελημάτων. Κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα, και είναι κυρίως ιδιωτικές εταιρίες που χάρις στην ποιότητα των προϊόντων τους αλλά και των ανθρώπων που της διοικούσαν βρήκαν διεξόδους σε ξένες αγορές.
Σε άρθρο μου που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη δεκαετία αλλά και σε εισήγησή μου σε σχετική ημερίδα, σημείωνα μεταξύ των άλλων:
«Η κρατική αμυντική βιομηχανία αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια σοβαρότατο πρόβλημα, εξαιτίας πολιτικών επιλογών αλλά και ενός συνδικαλισμού, του γνωστού σε όλους του παραγωγικούς τομείς της χώρας, που την οδήγησαν σε απαξίωση. Χρόνια τώρα έχει διαπιστωθεί η ανάγκη αλλαγής του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των κρατικών αμυντικών βιομηχανιών της χώρας, ώστε αυτές να λειτουργούν με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει και οι βιομηχανίες αυτές συνεχίζουν να λειτουργούν σαν δημόσιες υπηρεσίες, στις οποίες το κάθε κόμμα που αναλαμβάνει την κυβέρνηση παίζει τα δικά του παιχνίδια. Συγκεκριμένα παρατηρείται:
Υπερπληθώρα προσωπικού, στο οποίο μάλιστα συχνά υπερτερεί το διοικητικό προσωπικό έναντι του τεχνικού, ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο.
Ανεπάρκεια και αδυναμία παραγωγής έργου. Δεν αναφέρω συγκεκριμένες περιπτώσεις για ευνόητους λόγους. Τις γνωρίζουν όμως οι ασχολούμενοι με τα θέματα και κυρίως οι «παθόντες», δηλαδή τα Γενικά Επιτελεία.
Δημιουργία υπέρογκων χρεών εις βάρος του ελληνικού δημοσίου. Αντί δηλαδή να παράγουν κέδρος δημιουργούν βάρη.
Η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει τις κρατικές βιομηχανίες στα όρια της επιβίωσης, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για την οικονομία της χώρας και την ανεργία. Χαρακτηριστικότατο παράδειγμα η ΕΛΒΟ, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού δεν απασχολείται διότι δεν υπάρχει έργο. Τίθενται δύο απλά ερωτήματα:
1) Είναι επιτρεπτό, σε μια χώρα που αποτελεί τον καλύτερο πελάτη αμυντικού υλικού στην Ευρώπη, να υπάρχει βιομηχανία οχημάτων μάχης και αρμάτων που να μην έχει έργο; Θα μπορούσε να είναι ένα ωραίο ανέκδοτο αν δεν αποτελούσε την πικρή πραγματικότητα.
2) Αν η ΕΛΒΟ είχε προχωρήσει από χρόνια σε συνεργασίες με άλλες ευρωπαϊκές εταιρίες του κλάδου της, θα αντιμετώπιζε αυτή τη στιγμή πρόβλημα επιβίωσης; Ασφαλώς όχι, διότι θα είχε συνεχώς έργο.»
(Περισσότερα στο Ελληνική αμυντική βιομηχανία, όπου υπάρχει κείμενό μου που παρουσιάσθηκε κατά το 6ο Διεθνές Συνέδριο “ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 2009″, Αθήνα, Νοέμβριος 2009).
Οι υπέρογκες αμυντικές δαπάνες της χώρας μας θα ήταν δυνατόν να ανακτηθούν με την μορφή της βιομηχανικής επιστροφής, μόνο μέσω μιας αξιόπιστης και ανταγωνιστικής αμυντικής βιομηχανίας. Πρώτη προϋπόθεση για να υπάρξει τέτοια βιομηχανία είναι η ύπαρξη μιας στρατηγικής για την αμυντική βιομηχανία από την πλευρά του Κράτους, που δυστυχώς είναι ανύπαρκτη. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 είχε ξεκινήσει μια αξιόλογη προσπάθεια με την ΥΠΟΒΙ. Υποστηρίχθηκε από πολιτική βούληση αλλά και από πιστώσεις για την ανάπτυξη, στα μέτρα της εποχής. Δυστυχώς η προσπάθεια εκείνη ατόνησε…
Όταν, από την δεκαετία του 1990, όλες οι αμυντικές βιομηχανίες στον ευρωπαϊκό χώρο, μεγάλων και μικρών κρατών, προχωρούσαν σε ιδιωτικοποιήσεις και συνενώσεις, για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στον διεθνή ανταγωνισμό και να επιβιώσουν, οι ελληνικές βιομηχανίες παρέμεναν στον δημόσιο τομέα, παραδομένες στην εσωστρέφεια και στον κομματικοποιημένο συνδικαλισμό της οπισθοδρόμησης. Όσοι ασχολούνται με την άμυνα καθώς και οι εργαζόμενοι των αμυντικών βιομηχανιών γνωρίζουν πολύ καλά ποιοι είναι οι φταίχτες.
Τον τελευταίο καιρό το πρόβλημα της αμυντικής βιομηχανίας της χώρας αποτελεί ένα από τα κύρια θέματα της δημόσιας συζήτησης και της ειδησεογραφίας. Πολλοί γράφουν και μιλούν, συχνά χωρίς να γνωρίζουν, ενώ κάποιοι χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για την αμυντική βιομηχανία που «πεθαίνει». Έτσι οι πολίτες σχηματίζουν την εντύπωση ότι το πρόβλημα της αμυντικής βιομηχανίας είναι μία από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων. Λίγοι γνωρίζουν ότι η αμυντική βιομηχανία οδηγείται στον θάνατο εδώ και πολλά χρόνια με «εκτελεστές» πολλούς από εκείνους που τώρα οδύρονται για την κατάσταση. Απλώς η κρίση ήρθε να δώσει τη χαριστική βολή.
Η βιομηχανική βάση της άμυνας αποτελεί κρίσιμο τομέα και σημαντική προϋπόθεση της εθνικής άμυνας, δεδομένου ότι χωρίς βιομηχανία που ερευνά, αναπτύσσει και παράγει αμυντικά συστήματα δεν υπάρχει ικανή άμυνα. Μεταξύ των αντικειμενικών σκοπών μιας πολιτικής για την αμυντική
βιομηχανία μπορούμε να αναφέρουμε τη μείωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο πληρωμών, την εξασφάλιση παραγωγικής δραστηριότητας για την εγχώρια βιομηχανία και την απόκτηση νέων τεχνολογιών και εκπαίδευση προσωπικού.
Αποτελεί δυστύχημα το γεγονός ότι δεκαετίες τώρα η ελληνική αμυντική βιομηχανία δεν έχει αξιοποιηθεί, ενώ είχε ανάλογες δυνατότητες. Έτσι, οι μεν κρατικές βιομηχανίες, οι οποίες χρησιμοποιούν τεράστιο αριθμό προσωπικού και διαθέτουν σημαντική τεχνογνωσία, χρησιμοποιούνταν από ξένους κολοσσούς – με την συνεργασία εγχωρίων αρμοδίων – ως μέσο επίτευξης απευθείας αναθέσεων, οι δε ιδιωτικές επιβίωναν κυρίως μέσω της υλοποίησης των περίφημων αντισταθμιστικών ωφελημάτων. Κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα, και είναι κυρίως ιδιωτικές εταιρίες που χάρις στην ποιότητα των προϊόντων τους αλλά και των ανθρώπων που της διοικούσαν βρήκαν διεξόδους σε ξένες αγορές.
Σε άρθρο μου που δημοσιεύτηκε την προηγούμενη δεκαετία αλλά και σε εισήγησή μου σε σχετική ημερίδα, σημείωνα μεταξύ των άλλων:
«Η κρατική αμυντική βιομηχανία αντιμετωπίζει εδώ και χρόνια σοβαρότατο πρόβλημα, εξαιτίας πολιτικών επιλογών αλλά και ενός συνδικαλισμού, του γνωστού σε όλους του παραγωγικούς τομείς της χώρας, που την οδήγησαν σε απαξίωση. Χρόνια τώρα έχει διαπιστωθεί η ανάγκη αλλαγής του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των κρατικών αμυντικών βιομηχανιών της χώρας, ώστε αυτές να λειτουργούν με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια. Δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει και οι βιομηχανίες αυτές συνεχίζουν να λειτουργούν σαν δημόσιες υπηρεσίες, στις οποίες το κάθε κόμμα που αναλαμβάνει την κυβέρνηση παίζει τα δικά του παιχνίδια. Συγκεκριμένα παρατηρείται:
Υπερπληθώρα προσωπικού, στο οποίο μάλιστα συχνά υπερτερεί το διοικητικό προσωπικό έναντι του τεχνικού, ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο.
Ανεπάρκεια και αδυναμία παραγωγής έργου. Δεν αναφέρω συγκεκριμένες περιπτώσεις για ευνόητους λόγους. Τις γνωρίζουν όμως οι ασχολούμενοι με τα θέματα και κυρίως οι «παθόντες», δηλαδή τα Γενικά Επιτελεία.
Δημιουργία υπέρογκων χρεών εις βάρος του ελληνικού δημοσίου. Αντί δηλαδή να παράγουν κέδρος δημιουργούν βάρη.
Η κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει τις κρατικές βιομηχανίες στα όρια της επιβίωσης, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για την οικονομία της χώρας και την ανεργία. Χαρακτηριστικότατο παράδειγμα η ΕΛΒΟ, της οποίας το μεγαλύτερο μέρος του προσωπικού δεν απασχολείται διότι δεν υπάρχει έργο. Τίθενται δύο απλά ερωτήματα:
1) Είναι επιτρεπτό, σε μια χώρα που αποτελεί τον καλύτερο πελάτη αμυντικού υλικού στην Ευρώπη, να υπάρχει βιομηχανία οχημάτων μάχης και αρμάτων που να μην έχει έργο; Θα μπορούσε να είναι ένα ωραίο ανέκδοτο αν δεν αποτελούσε την πικρή πραγματικότητα.
2) Αν η ΕΛΒΟ είχε προχωρήσει από χρόνια σε συνεργασίες με άλλες ευρωπαϊκές εταιρίες του κλάδου της, θα αντιμετώπιζε αυτή τη στιγμή πρόβλημα επιβίωσης; Ασφαλώς όχι, διότι θα είχε συνεχώς έργο.»
(Περισσότερα στο Ελληνική αμυντική βιομηχανία, όπου υπάρχει κείμενό μου που παρουσιάσθηκε κατά το 6ο Διεθνές Συνέδριο “ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 2009″, Αθήνα, Νοέμβριος 2009).
Οι υπέρογκες αμυντικές δαπάνες της χώρας μας θα ήταν δυνατόν να ανακτηθούν με την μορφή της βιομηχανικής επιστροφής, μόνο μέσω μιας αξιόπιστης και ανταγωνιστικής αμυντικής βιομηχανίας. Πρώτη προϋπόθεση για να υπάρξει τέτοια βιομηχανία είναι η ύπαρξη μιας στρατηγικής για την αμυντική βιομηχανία από την πλευρά του Κράτους, που δυστυχώς είναι ανύπαρκτη. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 είχε ξεκινήσει μια αξιόλογη προσπάθεια με την ΥΠΟΒΙ. Υποστηρίχθηκε από πολιτική βούληση αλλά και από πιστώσεις για την ανάπτυξη, στα μέτρα της εποχής. Δυστυχώς η προσπάθεια εκείνη ατόνησε…
Όταν, από την δεκαετία του 1990, όλες οι αμυντικές βιομηχανίες στον ευρωπαϊκό χώρο, μεγάλων και μικρών κρατών, προχωρούσαν σε ιδιωτικοποιήσεις και συνενώσεις, για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στον διεθνή ανταγωνισμό και να επιβιώσουν, οι ελληνικές βιομηχανίες παρέμεναν στον δημόσιο τομέα, παραδομένες στην εσωστρέφεια και στον κομματικοποιημένο συνδικαλισμό της οπισθοδρόμησης. Όσοι ασχολούνται με την άμυνα καθώς και οι εργαζόμενοι των αμυντικών βιομηχανιών γνωρίζουν πολύ καλά ποιοι είναι οι φταίχτες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου