Αφιερωμένο στην μνήμη του αξέχαστου Έλληνα πολιτικού Μιλτιάδη Έβερτ

Η σημαντική συνεισφορά του Άγγελου Έβερτ στην Ελληνική αντίσταση κατά της Γερμανικής κατοχής στην Αθήνα (Απρίλιος 1941-Οκτώβριος 1944)

 Όταν τα γερμανικά στρατεύματα εισήλθαν στην Αθήνα στις 27 Απριλίου 1941 και ουσιαστικά κατέλαβαν την Ελλάδα, ο Άγγελος Έβερτ ήταν Διοικητής της Αστυνομίας Αθηνών. Η θέση αυτή ήταν ιδιαιτέρως σημαντική για τα δύσκολα χρόνια που θα ακολουθούσαν, καθώς η αστυνομία ήταν το μοναδικό ελληνικό ένοπλο σώμα ασφαλείας που οι κατακτητές επέτρεψαν να διατηρήσει τον οπλισμό του, την ισχύ του και τα στελέχη του. Ο Έβερτ παρέμεινε στη θέση του και δεν ακολούθησε τη φυγή της κυβέρνησης Τσουδερού στην Μέση Ανατολή αλλά από την πρώτη στιγμή εντάχθηκε δυναμικά στην ενεργητική αντίσταση κατά των κατακτητών.

Η πρώτη του ενέργεια ήταν να αποκαταστήσει, μέσω ασυρμάτου, την επαφή με την ελληνική κυβέρνηση αλλά και με Βρετανούς αξιωματικούς στην Μέση Ανατολή. Επιπροσθέτως, παρείχε πολύτιμες πληροφορίες στη βρετανική αντικατασκοπεία τις οποίες αποκτούσε χάρις την καίρια θέση που κατείχε,ενώ τα ψευδώνυμα - κωδικοί που χρησιμοποιούσαν για τον Έβερτ οι Σύμμαχοι ήταν "ΟΤΤΟ" και "skylark No1".  Οι υπηρεσίες του Έβερτ βέβαια, δεν περιορίζονταν μόνο σε αντικατασκοπεία.

Οι πλαστές ταυτότητες του Κανελλόπουλου και της γυναίκας του

Λαμβάνοντας ο ίδιος μεγάλο προσωπικό ρίσκο, κατάφερε να βοηθήσει εκατοντάδες Έλληνες και Άγγλους Αντιστασιακούς να αποδράσουν στην Μέση Ανατολή, ενώ βοήθησε στη διαφυγή πολλών καταζητούμενων από τους Γερμανούς προμηθεύοντας τους με πλαστές ταυτότητες.Ανάμεσα τους και ο μεταγενέστερος Έλληνας πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος με την σύζυγο του Νίτσα. Αυτό επιβεβαιώνεται τόσο από τον Chris Woodhouse, όσο και από τον Αλέξανδρο Ζάννα, ενώ ο Έλληνας υπεύθυνος της αγγλικής υπηρεσίας φυγαδεύσεως Άλκης Μελάς κάνει επίσης σαφή μνεία στη δράση του Έβερτ.Σύμφωνα με τον Μελά, ο Έβερτ συνεργάστηκε και με το γνωστό τολμηρό σαμποτέρ Γέρζι Ιβάνωφ, τον οποίο προστάτεψε και γλύτωσε πολλές φορές από την σύλληψη. Ακόμα και λίγο πριν την εκτέλεση του Ιβάνωφ, ο Έβερτ προσπάθησε να τον βοηθήσει να αποδράσει. Επίσης, ο Έβερτ συνεργάστηκε στενά με την Λέλα Καραγιάννη και την ομάδα της προκειμένου να παρασχεθεί βοήθεια σε Άγγλους αλλά και σε Έλληνες αντιστασιακούς.

Ιωάννης Τσιγάντες

Από τις αρχές του 1942, ο Έβερτ βρισκόταν σε επαφή μέσω ασυρμάτου με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, πρωθυπουργό τότε της Ελλάδας στην Μέση Ανατολή. Του ζητήθηκε να βοηθήσει τον αντ/σχη Ιωάννη Τσιγάντε απεσταλμένο της ελληνικής κυβέρνησης στην κατεχόμενη Αθήνα για την οργάνωση αντίστασης. Ο Τσιγάντες με τον ερχομό του στην Αθήνα σχημάτισε την οργάνωση "Μίδας 614" που πρόσφερε πολλά στους Άγγλους στον τομέα των πληροφοριών και της αντικατασκοπείας. Η πολύτιμη αρωγή του Έβερτ στην οργάνωση αυτή πιστοποιείται και από την μαρτυρία του μέλους της Δημήτρη Γυφτόπουλου, αλλά και από την μαρτυρία του ίδιου του Παναγιώτη Κανελλόπουλου ...μεταγενέστερα. Ο Έβερτ παρείχε στον Τσιγάντε και στην ομάδα του πλαστές ταυτότητες και κρησφύγετα. Τελικώς, ο Τσιγάντες δολοφονήθηκε μετά από προδοσία, αλλά και γιατί ο ίδιος ζούσε φανερά και άστατα, ζωή που δεν ταίριαζε σε μυστικό πράκτορα σε εχθρικό έδαφος.

Οι κατοχικές αρχές υποπτεύονταν τον ρόλο του Έβερτ και για τον λόγο αυτό τον απήλλαξαν των καθηκόντων του τον Ιούλιο του 1943. Αναγκάστηκαν όμως να τον επαναφέρουν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα μετά από τις μεγάλες αντιδράσεις που σημειώθηκαν στο σώμα των αστυνομικών. Τον Σεπτέμβριο του 1943, η ελληνική κυβέρνηση μέσω του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού, ζήτησε από τον Έβερτ να βοηθήσει στην απόδραση του Βρετανού ανταποκριτή των ΤΙΜΕS Φράνκ Μακάσκ από την Αθήνα στην Μέση Ανατολή. Ο Έβερτ συνόδεψε τον Μακάσκι (σύμφωνα με μεταπολεμική μαρτυρία του ίδιου του Μακάσκι)  εν στολή ως το Λαύριο, καταφέρνοντας να τον περάσει από τα μπλόκα των Γερμανών και έτσι να τον σώσει. 

Ο Άγγελος Έβερτ βοήθησε αποφασιστικά τα μέλη της εβραϊκής κοινότητας της Ελλάδας που βρίσκονταν σε δεινή θέση λόγω των διώξεων που αντιμετώπιζαν από τους Ναζί.Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της βοήθειας που παρείχε ο Έβερτ, αρκεί να πούμε ότι εξέδωσε 7.500 πλαστές ταυτότητες με την υπογραφή του, στις οποίες άλλαζε τα εβραϊκά στοιχεία των διωκόμενων σε ελληνικά. Ανάμεσα στους διασωθέντες από τον Έβερτ και τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό ήταν και η γνωστή δημοσιογράφος εβραϊκής καταγωγής Μαρία Ρεζάν, κάτι που αναφέρει και η ίδια στο βιβλίο της "με νοσταλγία...".  Για τη δράση του αυτή ο Έβερτ τιμήθηκε σε ειδική τελετή το 1946 από την Ισραηλίτικη κοινότητα Αθηνών αλλά και το 1988 από το κεντρικό Ισραηλίτικο συμβούλιο Συντονισμού και Γνωματεύσεως, ενώ η Ελληνική Αστυνομία Πόλεων ανεγράφη στη Χρυσή Βίβλο του Ισραήλ.  

Τέλος, παραμονές της Απελευθέρωσης, ο Έβερτ εν στολή συνόδεψε με το προσωπικό του αυτοκίνητο και εγκατέστησε εντός των Αθηνών σε δικό του κρησφύγετο τους αντιπροσώπους της ελληνικής Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας ("Τριμελής Κυβερνητική Επιτροπή") περνώντας από όλα τα γερμανικά μπλόκα.

Με τον Αλέξανδρο Παπάγο κατά τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου 1949

Ο Έβερτ για την πολύπλευρη αυτή δράση του τιμήθηκε με δεκατρείς (13) ανώτατες στρατιωτικές και πολιτικές διακρίσεις. Ανάμεσα τους ξεχωρίζουν το παράσημο της Λεγεώνος της τιμής (3/10/1949) που αποδόθηκε από τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, ο Σταυρός των Ανωτέρων Ταξιαρχών του Τάγματος του Φοίνικος (1/5/1953) από το Βασιλιά Παύλο και τέλος το βραβείο "Δίκαιοι των Εθνών" (15/7/1970) από το Εβραϊκό Ίδρυμα Γιάντ Βασέμ. 

Ι. Β. Δ. 


Επίμετρον

Η Ελληνική "Wikipedia" αφήνει σαφείς αιχμές ότι ο Έβερτσυνεργάστηκε με τους....Ναζί, επειδή είχε προσαχθεί σε δίκη το 1945 με την κατηγορία αυτή. Προφανώς, το ότι απαλλάχθηκε δεν παίζει κάποιο ιδιαίτερο ρόλο για τους λασπολογούντες, ούτε έχουν βαρύτητα οι δεκάδες συντριπτικές μεταπολεμικές σχετικές μαρτυρίες Ελλήνων και Βρετανών ανώτατων αξιωματούχων. Ίσως, ο Άγγελος Έβερτ θα έπρεπε επί Κατοχής να βγει στο προαύλιο της Χωροφυλακής στου Μακρυγιάννη και να κάψει μια Γερμανική σημαία εν χορδοίς και οργάνοις, ώστε μην κατηγορηθεί μεταγενέστερα από την...."Wikipedia". Με λύπη μου διαπίστωσα πως τις ανακρίβειες αυτές αναδημοσίευσε και η περίφημη "ζούγκλα". Ας ελπίσουμε πως μετά το μήνυμα που θα τους στείλω να κατεβάσουν τις ανακρίβειες τους.  

Πηγές

• Μιλτιάδης Έβερτ, "Άγγελος Έβερτ, Η δράση του στην Κατοχή μέσα από μαρτυρίες", Εκδόσεις Ι. Σιδέρης

• Ζαλοκώστας Χρήστος, το χρονικό της σκλαβιάς" Εκδόσεις Εστία

• Παυσανίας Κατσώτας, η δεκαετία 1940-1950

• Παναγιώτης Κανελλόπουλος, "Ημερολόγιο Κατοχής", Εκδόσεις Εστία

• http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/greece/greek/athens.htm(υπερσύνεσμος για την δράση του Έβερτ για την διάσωση της Εβραϊκής κοινότητας της Αθήνας)

Ιστορικά Θέματα