Χ. Β. Χαρίσης, P. Durand, Μ. Αξιώτης, Τ. Β. ΧαρίσηςΕρευνητές
Η έρευνα για την Παλαιολιθική εποχή στην Ελλάδα έχει μικρή ιστορία. Ήδη, όμως, έχουν εντοπιστεί θέσεις της Μέσης και της Ανώτερης Παλαιολιθικής εποχής σε όλη την ηπειρωτική χώρα, στα νησιά του Ιονίου, στην Κρήτη, στο κεντρικό Αιγαίο και στη Θάσο.
Αντίθετα, για τα απομακρυσμένα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και τα αντικρινά μικρασιατικά παράλια υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες6, παρά την ύπαρξη πλούσιας προϊστορίας στην περιοχή από το τέλος της Νεολιθικής εποχής. Πιθανή αιτία είναι η ελλιπής έρευνα λόγω της λανθασμένης πεποίθησης ότι εκείνη την εποχή τα νησιά αυτά ήταν απομονωμένα και το περιβάλλον ιδιαίτερα εχθρικό για τη διαβίωση του ανθρώπου..
Το κλίμα στο Αιγαίο ήταν ψυχρό (έως πολύ ψυχρό), και μόνο κατά τις μεσοπαγετώδεις περιόδους ήταν εύκρατο, όπως σήμερα. Η τελευταία μεσοπαγετώδης περίοδος (Eenemien), πριν από 120000 χρόνια, χαρακτηριζόταν από ήπιους χειμώνες και ζεστά καλοκαίρια. Συνολικά, όμως, το μεσογειακό κλίμα του Πλειστοκαίνου αφορούσε λιγότερο από το 1/10 της συνολικής διάρκειας του. Ακολούθησε ο τελευταίος σχηματισμός των παγετώνων (Wurm), πριν από 115000 χρόνια, και μόλις το 10000 π.Χ. το κλίμα σταθεροποιήθηκε στα σημερινά επίπεδα.
Οι παγετώνες ποτέ δεν έφτασαν ώς τη Λέσβο, Ο σχηματισμός τους, όμως, είχε ως αποτέλεσμα την απόσυρση των νερών της Μεσογείου κατά 100 μέτρα. Το Στενό της Μυτιλήνης (σημερινό πλάτος 10-23 χιλιόμετρα), που δημιουργήθηκε κατά το Μέσο Πλειστόκαινο και χωρίζει το νησί από τη Μικρά Ασία, έχει μέγιστο βάθος 50 μέτρα. Συνεπώς, εκείνη την περίοδο η Λέσβος αποτελούσε τμήμα της Μ. Ασίας (Χάρτης 1). Αυτό εξάλλου επαληθεύεται και από την πλούσια πλειστοκαινική πανίδα (δολιχοπίθηκος, μαστόδοντα, ιππίδες, ελαφίδες, βοοειδή, σαρκοφάγα, ιχθύες) που βρέθηκε στην περιοχή Βρίσας-Βατερών και είναι απόλυτα εξισορροπημένη με αυτήν της Μ. Ασίας. Οι νοτιοδυτικές ακτές του νησιού επεκτείνονταν λίγες εκατοντάδες μέτρα δυτικότερα από τις σημερινές, μέχρι την τεκτονική τάφρο Bakir που σχηματίστηκε πριν από 10 εκατομμύρια χρόνια. Το νοτιοανατολικό μέρος του νησιού ήταν ενωμένο με τη Χίο, ενώ μεγάλες πεδιάδες και χαμηλοί λόφοι υπήρχαν μεταξύ των σημερινών ανατολικών ακτών της Λέσβου και των ορεινών όγκων του Πινδάσσου, του Κοζακιού και της Ίδης της Μ. Ασίας. Ο κόλπος της Καλλονής ήταν πεδιάδα, ενώ ο κόλπος της Γέρας ήταν λίμνη, που άδειαζε στη θάλασσα μέσω ποταμού που βρισκόταν στη θέση του σημερινού στενού διαύλου του κόλπου.
Στις μεσοπαγετώδεις περιόδους, με το λιώσιμο των πάγων, η Λέσβος μετατρεπόταν σε νησί λόγω της ανύψωσης των νερών της Μεσογείου στα σημερινά επίπεδα. Δάση από πεύκα και δρυς αντικαθιστούσαν τις στέπες που χαρακτήριζαν την εποχή των παγετώνων. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην περιοχή είχε σταματήσει ήδη από το Μειόκαινο (πριν από 16 εκ. χρόνια).
Συνεπώς, οι γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες στη Λέσβο, στο Πλειστόκαινο, δεν ήταν απαγορευτικές για το πέρασμα ή την παραμονή του ανθρώπου.
Πράγματι, 42 χιλιόμετρα δυτικά της Μυτιλήνης, στην Κοινότητα Πολιχνιτου, εντοπίσαμε πρόσφατα τα ίχνη μιας υπαίθριας εγκατάστασης της Παλαιολιθικής εποχής...
Οι παγετώνες ποτέ δεν έφτασαν ώς τη Λέσβο, Ο σχηματισμός τους, όμως, είχε ως αποτέλεσμα την απόσυρση των νερών της Μεσογείου κατά 100 μέτρα. Το Στενό της Μυτιλήνης (σημερινό πλάτος 10-23 χιλιόμετρα), που δημιουργήθηκε κατά το Μέσο Πλειστόκαινο και χωρίζει το νησί από τη Μικρά Ασία, έχει μέγιστο βάθος 50 μέτρα. Συνεπώς, εκείνη την περίοδο η Λέσβος αποτελούσε τμήμα της Μ. Ασίας (Χάρτης 1). Αυτό εξάλλου επαληθεύεται και από την πλούσια πλειστοκαινική πανίδα (δολιχοπίθηκος, μαστόδοντα, ιππίδες, ελαφίδες, βοοειδή, σαρκοφάγα, ιχθύες) που βρέθηκε στην περιοχή Βρίσας-Βατερών και είναι απόλυτα εξισορροπημένη με αυτήν της Μ. Ασίας. Οι νοτιοδυτικές ακτές του νησιού επεκτείνονταν λίγες εκατοντάδες μέτρα δυτικότερα από τις σημερινές, μέχρι την τεκτονική τάφρο Bakir που σχηματίστηκε πριν από 10 εκατομμύρια χρόνια. Το νοτιοανατολικό μέρος του νησιού ήταν ενωμένο με τη Χίο, ενώ μεγάλες πεδιάδες και χαμηλοί λόφοι υπήρχαν μεταξύ των σημερινών ανατολικών ακτών της Λέσβου και των ορεινών όγκων του Πινδάσσου, του Κοζακιού και της Ίδης της Μ. Ασίας. Ο κόλπος της Καλλονής ήταν πεδιάδα, ενώ ο κόλπος της Γέρας ήταν λίμνη, που άδειαζε στη θάλασσα μέσω ποταμού που βρισκόταν στη θέση του σημερινού στενού διαύλου του κόλπου.
Στις μεσοπαγετώδεις περιόδους, με το λιώσιμο των πάγων, η Λέσβος μετατρεπόταν σε νησί λόγω της ανύψωσης των νερών της Μεσογείου στα σημερινά επίπεδα. Δάση από πεύκα και δρυς αντικαθιστούσαν τις στέπες που χαρακτήριζαν την εποχή των παγετώνων. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην περιοχή είχε σταματήσει ήδη από το Μειόκαινο (πριν από 16 εκ. χρόνια).
Συνεπώς, οι γεωγραφικές και κλιματολογικές συνθήκες στη Λέσβο, στο Πλειστόκαινο, δεν ήταν απαγορευτικές για το πέρασμα ή την παραμονή του ανθρώπου.
Πράγματι, 42 χιλιόμετρα δυτικά της Μυτιλήνης, στην Κοινότητα Πολιχνιτου, εντοπίσαμε πρόσφατα τα ίχνη μιας υπαίθριας εγκατάστασης της Παλαιολιθικής εποχής...
Κατεβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ (αρχείο PDF, 1.38 MB)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου