Μπορεί ως τα τώρα να πιστεύαμε, κυρίως διαισθητικά, ότι η Κτηνώδης Δύναμη προέρχεται από την Ογκώδη Άγνοια, αλλά δεν είχαμε και κάποιο τρόπο να το τεκμηριώσουμε επιστημονικά. Πέρα από κάθε λογική θα που πείτε. Πώς είναι δυνατόν, σε μια κοινωνία που από το πρωί ως το βράδυ λιβανίζει σε υπερθετικό βαθμό την αξία της γνώσης ως την πεμπτουσία της ευημερίας και της προόδου, να έρχεται κάποιος και να υποστηρίζει το αντίθετο; Ότι δηλαδή η άγνοια και η έλλειψη πληροφόρησης μπορεί και να σώζουν;
Tα στερεότυπα αυτά έρχεται να ανατρέψει μια πρόσφατη μελέτη από το εργαστήριο οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας του Princeton, την οποία θα είχα αφήσει να περάσει ασχολίαστη, κυρίως λόγω της μεγάλης καχυποψίας που τρέφω στους διάφορους «εξελικτικούς» και τα αυθαίρετα συμπεράσματά τους, αν δεν ήταν δημοσιευμένη στο εγκυρότατο περιοδικό «Science»[1].
Το ρεζουμέ της ιστορίας είναι ότι υποκείμενα με τη μικρότερη πληροφόρηση και γνώση και με το λιγότερο ενδιαφέρον για ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα μπορούν στην πραγματικότητα να παίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη δημοκρατικής συναίνεσης! Και τούτο, διότι με το να συντάσσονται με την αριθμητική πλειοψηφία, απλά εξασθενίζουν την επιρροή δυναμικών μειοψηφικών φατριών, οι οποίες... διαφορετικά θα μπορούσαν να κυριαρχούν.
«Η κλασσική άποψη», λένε οι ερευνητές, «είναι ότι οι αδαείς δίνουν τόπο στις εξτρεμιστικές ιδέες να πολλαπλασιαστούν. Εμείς όμως βρήκαμε το ακριβώς αντίθετο. Ακόμα κι ένας μικρός πληθυσμός αδιάφορων υποκειμένων, μπορεί να δράσει αντισταθμιστικά και να αποκαταστήσει την κυριαρχία της πλειοψηφίας. Παρ’ όλα αυτά, όμως υπάρχουν και όρια. Όταν οι αδαείς γίνουν τόσοι πολλοί, η ομαδοποίησή τους παύει να είναι συνεκτική και τότε αυτό που παρατηρείται είναι λευκός θόρυβος, χωρίς καμιά ομάδα να μπορεί να κυριαρχήσει».
Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε από μελέτη της συμπεριφοράς ψαριών, και συγκεκριμένα ενός είδους το οποίο έχει εγγεγραμμένη στο γενετικό του υλικό την προτίμηση για το κίτρινο χρώμα. Οι ερευνητές εκπαίδευσαν ένα μεγάλο κοπάδι από τα εν λόγω ψάρια να έλκεται και να κολυμπά προς ένα μπλε στόχο, εκπαιδεύοντας ταυτόχρονα και ένα μικρότερο ώστε να κολυμπά προς το φυσικό του χρώμα προτίμησης, το κίτρινο.
Μετά το τέλος της διδασκαλίας στο ψαροσχολείο, και αφού όλα τα ψαράκια είχαν αποφοιτήσει με άριστα, οι ερευνητές αποφάσισαν να ρίξουν στο ενυδρείο κι ένα κοπάδι από ανεκπαίδευτα ψάρια. Ενώ κανείς θα υπέθετε ότι θα κατευθύνονταν προς τον φυσικό τους κίτρινο στόχο, αυτά τον αγνόησαν και προτίμησαν να συνταχθούν με το μεγαλύτερο κοπάδι των «μπλε» ψαριών.
«Το να συντάσσεσαι με την πλειοψηφία, είναι μια απλή και γρήγορη απόφαση, ευεργετική για την επιβίωση, και δείχνει πώς η έλλειψη πληροφόρησης μπορεί να αποτελεί και πλεονέκτημα», λένε οι ερευνητές, χωρίς να λένε όμως και τίποτε το θεμελιακά καινούργιο.
Από την άλλη μεριά ο καθηγητής μαθηματικών και οικονομικών Saari από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Irvine, βρίσκει ότι τα συμπεράσματα αυτά, δηλαδή η μετάβαση από την κυριαρχία ισχυρών μειοψηφικών απόψεων στον πλουραλισμό, μπορούν να εφαρμοστούν και στην περίπτωση των αποφάσεων του εκλογικού σώματος. Στις εκλογικές αναμετρήσεις με μικρή συνολικά συμμετοχή, αλλά με μεγαλύτερη παρουσία δυναμικών μειοψηφικών ομάδων, όπως για παράδειγμα οι προκαταρκτικές και οι ενδιάμεσες, είναι αυτές οι δεύτερες ομάδες οι οποίες κυριαρχούν. Στις προεδρικές όμως εκλογές, όπου η συμμετοχή είναι μεγαλύτερη, όπως και η συμμετοχή λιγότερο πληροφορημένων ψηφοφόρων, οι δυναμικές μειοψηφίες παύουν να ασκούν επιρροή.
Σ’ ένα από τα μοντέλα της, η ομάδα του Princeton θεώρησε δυο ομάδες ζώων, μια πλειοψηφική και μια μειοψηφική από άποψη μελών, αλλά με κάθε μια τους να έχει ισχυρή άποψη για κάποιο σκοπό, ας πούμε για το ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να ακολουθήσει η αγέλη. Ο βαθμός αφοσίωσης κάθε ομάδας στο συγκεκριμένο στόχο καθοριζόταν από μια μεταβλητή παράμετρο, η οποία αντιπροσώπευε όλη τη γκάμα των δεσμεύσεων. Στο τέλος του υπολογιστικού αυτού πειράματος, όλα τα ζώα ακολουθούσαν την ομάδα εκείνη που επεδείκνυε την ισχυρότερη δέσμευση στο στόχο, ανεξάρτητα αν η ομάδα αυτή ήταν η πλειοψηφική ή η μειοψηφική. Η εισαγωγή όμως στο πείραμα μια τρίτης ομάδας ζώων χωρίς καμιά ιδιαίτερη άποψη έδειξε ότι τα προηγούμενα αποτελέσματα μπορούσαν να ανατραπούν. Ακόμα και στην περίπτωση που η μειονοτική ομάδα είχε την ισχυρότερη προβλεπόμενη δέσμευση στο σκοπό, αρκούσαν μόνο 10 «αδέσμευτα» και χωρίς άποψη ζώα, ώστε ο έλεγχος να περιέλθει από τη μειοψηφία στην πλειοψηφία, εξασφαλίζοντας, αυτό που λέμε δημοκρατική συναίνεση.
Το προηγούμενο, αλλά και διάφορα άλλα μαθηματικά μοντέλα της ομάδας του Princeton προσπαθούν να καταδείξουν τις διαδικασίες με τις οποίες οι άνθρωποι επηρεάζουν ο ένας τον άλλον. Οι υπολογισμοί έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της απόφασης τα υποκείμενα τείνουν να ακολουθήσουν αυτό το οποίο θεωρούν ως την κυριαρχούσα άποψη, εκτός από αυτά τα οποία έχουν ήδη μια ισχυρή άποψη, ας πούμε τα δογματικά, τα οποία είναι περισσότερα ανθεκτικά στην κοινωνική πίεση.
Η ύπαρξη των ισχυρών αυτών απόψεων, δίνει την εντύπωση ότι είναι και οι κυριαρχούσες. Τα αδαή όμως υποκείμενα, μη έχοντας συγκεκριμένη άποψη, τείνουν να αναχαιτίσουν αυτή τη διαδικασία διότι ανταποκρίνονται καλύτερα σε αριθμητικές παρά σε σημασιολογικές διαφορές, και με τον τρόπο αυτό χαλιναγωγούν την επιρροή των δογματικών.
Μετά απ' αυτά, τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε για τα καθ' ημάς; Να, ότι όσο και να φωνάζουν οι αριστερές και ακροδεξιές μειοψηφίες, στο τέλος οι απληροφόρητοι, που είναι και οι περισσότεροι, θα ψηφίσουνε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
[1]. D. Couzin, C. C. Ioannou, G. Demirel, T. Gross, C. J. Torney, A. Hartnett, L. Conradt, S. A. Levin, N. E. Leonard.Uninformed Individuals Promote Democratic Consensus in Animal Groups. Science, 2011; 334 (6062): 1578 DOI: 10.1126/science.1210280। Cynical
Tα στερεότυπα αυτά έρχεται να ανατρέψει μια πρόσφατη μελέτη από το εργαστήριο οικολογίας και εξελικτικής βιολογίας του Princeton, την οποία θα είχα αφήσει να περάσει ασχολίαστη, κυρίως λόγω της μεγάλης καχυποψίας που τρέφω στους διάφορους «εξελικτικούς» και τα αυθαίρετα συμπεράσματά τους, αν δεν ήταν δημοσιευμένη στο εγκυρότατο περιοδικό «Science»[1].
Το ρεζουμέ της ιστορίας είναι ότι υποκείμενα με τη μικρότερη πληροφόρηση και γνώση και με το λιγότερο ενδιαφέρον για ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα μπορούν στην πραγματικότητα να παίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη δημοκρατικής συναίνεσης! Και τούτο, διότι με το να συντάσσονται με την αριθμητική πλειοψηφία, απλά εξασθενίζουν την επιρροή δυναμικών μειοψηφικών φατριών, οι οποίες... διαφορετικά θα μπορούσαν να κυριαρχούν.
«Η κλασσική άποψη», λένε οι ερευνητές, «είναι ότι οι αδαείς δίνουν τόπο στις εξτρεμιστικές ιδέες να πολλαπλασιαστούν. Εμείς όμως βρήκαμε το ακριβώς αντίθετο. Ακόμα κι ένας μικρός πληθυσμός αδιάφορων υποκειμένων, μπορεί να δράσει αντισταθμιστικά και να αποκαταστήσει την κυριαρχία της πλειοψηφίας. Παρ’ όλα αυτά, όμως υπάρχουν και όρια. Όταν οι αδαείς γίνουν τόσοι πολλοί, η ομαδοποίησή τους παύει να είναι συνεκτική και τότε αυτό που παρατηρείται είναι λευκός θόρυβος, χωρίς καμιά ομάδα να μπορεί να κυριαρχήσει».
Το συμπέρασμα αυτό προέκυψε από μελέτη της συμπεριφοράς ψαριών, και συγκεκριμένα ενός είδους το οποίο έχει εγγεγραμμένη στο γενετικό του υλικό την προτίμηση για το κίτρινο χρώμα. Οι ερευνητές εκπαίδευσαν ένα μεγάλο κοπάδι από τα εν λόγω ψάρια να έλκεται και να κολυμπά προς ένα μπλε στόχο, εκπαιδεύοντας ταυτόχρονα και ένα μικρότερο ώστε να κολυμπά προς το φυσικό του χρώμα προτίμησης, το κίτρινο.
Μετά το τέλος της διδασκαλίας στο ψαροσχολείο, και αφού όλα τα ψαράκια είχαν αποφοιτήσει με άριστα, οι ερευνητές αποφάσισαν να ρίξουν στο ενυδρείο κι ένα κοπάδι από ανεκπαίδευτα ψάρια. Ενώ κανείς θα υπέθετε ότι θα κατευθύνονταν προς τον φυσικό τους κίτρινο στόχο, αυτά τον αγνόησαν και προτίμησαν να συνταχθούν με το μεγαλύτερο κοπάδι των «μπλε» ψαριών.
«Το να συντάσσεσαι με την πλειοψηφία, είναι μια απλή και γρήγορη απόφαση, ευεργετική για την επιβίωση, και δείχνει πώς η έλλειψη πληροφόρησης μπορεί να αποτελεί και πλεονέκτημα», λένε οι ερευνητές, χωρίς να λένε όμως και τίποτε το θεμελιακά καινούργιο.
Από την άλλη μεριά ο καθηγητής μαθηματικών και οικονομικών Saari από το πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια- Irvine, βρίσκει ότι τα συμπεράσματα αυτά, δηλαδή η μετάβαση από την κυριαρχία ισχυρών μειοψηφικών απόψεων στον πλουραλισμό, μπορούν να εφαρμοστούν και στην περίπτωση των αποφάσεων του εκλογικού σώματος. Στις εκλογικές αναμετρήσεις με μικρή συνολικά συμμετοχή, αλλά με μεγαλύτερη παρουσία δυναμικών μειοψηφικών ομάδων, όπως για παράδειγμα οι προκαταρκτικές και οι ενδιάμεσες, είναι αυτές οι δεύτερες ομάδες οι οποίες κυριαρχούν. Στις προεδρικές όμως εκλογές, όπου η συμμετοχή είναι μεγαλύτερη, όπως και η συμμετοχή λιγότερο πληροφορημένων ψηφοφόρων, οι δυναμικές μειοψηφίες παύουν να ασκούν επιρροή.
Σ’ ένα από τα μοντέλα της, η ομάδα του Princeton θεώρησε δυο ομάδες ζώων, μια πλειοψηφική και μια μειοψηφική από άποψη μελών, αλλά με κάθε μια τους να έχει ισχυρή άποψη για κάποιο σκοπό, ας πούμε για το ποια κατεύθυνση θα έπρεπε να ακολουθήσει η αγέλη. Ο βαθμός αφοσίωσης κάθε ομάδας στο συγκεκριμένο στόχο καθοριζόταν από μια μεταβλητή παράμετρο, η οποία αντιπροσώπευε όλη τη γκάμα των δεσμεύσεων. Στο τέλος του υπολογιστικού αυτού πειράματος, όλα τα ζώα ακολουθούσαν την ομάδα εκείνη που επεδείκνυε την ισχυρότερη δέσμευση στο στόχο, ανεξάρτητα αν η ομάδα αυτή ήταν η πλειοψηφική ή η μειοψηφική. Η εισαγωγή όμως στο πείραμα μια τρίτης ομάδας ζώων χωρίς καμιά ιδιαίτερη άποψη έδειξε ότι τα προηγούμενα αποτελέσματα μπορούσαν να ανατραπούν. Ακόμα και στην περίπτωση που η μειονοτική ομάδα είχε την ισχυρότερη προβλεπόμενη δέσμευση στο σκοπό, αρκούσαν μόνο 10 «αδέσμευτα» και χωρίς άποψη ζώα, ώστε ο έλεγχος να περιέλθει από τη μειοψηφία στην πλειοψηφία, εξασφαλίζοντας, αυτό που λέμε δημοκρατική συναίνεση.
Το προηγούμενο, αλλά και διάφορα άλλα μαθηματικά μοντέλα της ομάδας του Princeton προσπαθούν να καταδείξουν τις διαδικασίες με τις οποίες οι άνθρωποι επηρεάζουν ο ένας τον άλλον. Οι υπολογισμοί έδειξαν ότι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της απόφασης τα υποκείμενα τείνουν να ακολουθήσουν αυτό το οποίο θεωρούν ως την κυριαρχούσα άποψη, εκτός από αυτά τα οποία έχουν ήδη μια ισχυρή άποψη, ας πούμε τα δογματικά, τα οποία είναι περισσότερα ανθεκτικά στην κοινωνική πίεση.
Η ύπαρξη των ισχυρών αυτών απόψεων, δίνει την εντύπωση ότι είναι και οι κυριαρχούσες. Τα αδαή όμως υποκείμενα, μη έχοντας συγκεκριμένη άποψη, τείνουν να αναχαιτίσουν αυτή τη διαδικασία διότι ανταποκρίνονται καλύτερα σε αριθμητικές παρά σε σημασιολογικές διαφορές, και με τον τρόπο αυτό χαλιναγωγούν την επιρροή των δογματικών.
Μετά απ' αυτά, τι συμπέρασμα μπορούμε να βγάλουμε για τα καθ' ημάς; Να, ότι όσο και να φωνάζουν οι αριστερές και ακροδεξιές μειοψηφίες, στο τέλος οι απληροφόρητοι, που είναι και οι περισσότεροι, θα ψηφίσουνε ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
[1]. D. Couzin, C. C. Ioannou, G. Demirel, T. Gross, C. J. Torney, A. Hartnett, L. Conradt, S. A. Levin, N. E. Leonard.Uninformed Individuals Promote Democratic Consensus in Animal Groups. Science, 2011; 334 (6062): 1578 DOI: 10.1126/science.1210280। Cynical
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου