Τρισεκατομμύρια για τους τραπεζίτες - Λιτότητα για τους πολίτες

Ο Μάριο Ντράγκι, ως επικεφαλής της ΕΚΤ έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη χάραξη της νέας νομισματικής πολιτικής του θεσμού που κατευθύνει.

Γράφει ο Πρωτεσίλαος Σταύρου
Εδώ και αρκετούς μήνες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει χαλαρώσει σημαντικά τη νομισματική πολιτική της, αρχικά μέσα από την αγορά ομολόγων της Ιταλίας και της Ισπανίας και εν συνεχεία με την εφαρμογή του προγράμματος της για χορήγηση χαμηλότοκων, 3-ετών δανείων στις Ευρωπαϊκές τράπεζες, που ήρθε σε δύο δώσεις, πρώτη τον Δεκέμβριο του 2011 και η δεύτερη στο τέλος Φεβρουαρίου 2012 (το πρόγραμμα είναι το γνωστό LTRO / Long Term Refinancing Operation). Για την αγορά ομολόγων το μόνο που θα αναφέρω σε αυτό το στάδιο, καθώς δεν είναι το αντικείμενο του συγκεκριμένου άρθρου, είναι πως αποσκοπεί στη χρηματοδότηση των κρατών για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους απέναντι στους πιστωτές τους - άρα είναι έμμεση χρηματοδότηση των (Ευρωπαϊκών) τραπεζών. Όσων αφορά το LTRO τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Πρόκειται για ολοφάνερη στήριξη του τραπεζικού...
συστήματος, που θα παρατείνει τη κερδοσκοπία εις βάρος των Ευρωπαίων πολιτών και θα μετακυλήσει ένα επιπρόσθετο κόστος στους φορολογούμενους, σε βάθος χρόνου.

Υπό το LTRO οι τράπεζες απολαμβάνουν χρηματοδότηση με επιτόκιο 1% υποτίθεται με σκοπό να τονωθεί η ρευστότητα στη πραγματική οικονομία μέσα από τη χορήγηση δανείων στις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες, και άρα να επαναρχίσει η οικονομική δραστηριότητα και να βγούμε από τη κρίση. Βέβαια κάτι τέτοιο απέχει παρασάγγας από την πραγματικότητα καθώς οι τράπεζες δεν έχουν κανένα απολύτως κίνητρο να χορηγήσουν αυτά τα χρήματα στη πραγματική οικονομία, έστω με "τσιμπημένα" επιτόκια, για τρεις πολύ συγκεκριμένους λόγους:

1. Γιατί με βάση την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 26-27 Οκτωβρίου 2011, οι τράπεζες καλούνται να αυξήσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια μέχρι τις 30 Ιουνίου 2012. Υπάρχουν τρεις βασικοί τρόποι για να επιτευχθεί αυτό: (1) σημαντική μείωση των εξόδων τους, (2) να αυξήσουν το μετοχικό τους κεφάλαιο, (3) αγορά κρατικών ομολόγων που θεωρούνται "ασφαλή". Οι τραπεζίτες σίγουρα δεν θέλουν να αυξήσουν το μετοχικό τους κεφάλαιο γιατί κινδυνεύουν να χάσουν των έλεγχο των τραπεζών τους συνεπώς ή θα απολύσουν κόσμο και θα κλείσουν τις στρόφιγγες προς την αγορά, ή θα αγοράσουν κρατικά ομόλογα που πληρούν τα κριτήρια. Στη πράξη βέβαια αυτό που θέλουν και μπορούν να κάνουν είναι να συνδυάσουν τις επιλογές (1) και (3).
2. Οι τράπεζες είναι φυσικά κερδοσκοπικοί οργανισμοί. Όταν δανείζουν/επενδύουν θέλουν να εξασφαλίσουν τα μέγιστα δυνατά έσοδα. Κάθε επένδυση όμως εμπεριέχει και το ανάλογο ρίσκο. Δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν στην αγορά οι μόνες επενδύσεις που δεν έχουν πολύ ρίσκο είναι οι αγορές ομολόγων καθώς υπάρχουν όλων των ειδών οι μηχανισμοί "στήριξης", ενώ για τους απλούς πολίτες δεν υπάρχει κάποιος που να πληρώνει σε περίπτωση αδυναμίας εξόφλησης του δανείου. Άρα στη πράξη οι τράπεζες θα χρησιμοποιήσουν το χρήμα που τώρα διαθέτουν, χάρη στο LTRO για να αγοράσουν κρατικά ομόλογα.
3. Η ΕΚΤ δέχεται σαν εγγύηση τα ομόλογα κρατών που πληρούν κάποια κριτήρια, για τη χορήγηση επιπλέον ρευστότητας. Αν λοιπόν μία τράπεζα δανειστεί από το LTRO για να αγοράσει κρατικά ομόλογα τότε φυσικά μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για να πάρει και νέο δάνειο. Και πάλι λοιπόν το κίνητρο για μη χορήγηση δανείων στη πραγματική οικονομία είναι τεράστιο.

Με βάση αυτά τα τρία γίνεται σαφές πως το ποσό που θα καταλήξει τελικά στη πραγματική οικονομία θα είναι ασήμαντο. Αλλά το πρόβλημα δεν σταματά εδώ. Επειδή οι τράπεζες έχουν πλέον αναστηθεί για άλλα τρία χρόνια, δεν έχουν πολύ πίεση για αναδιάρθρωση των χρεών που οι πολίτες έχουν απέναντι τους. Συνεπώς οι τράπεζες, πάντα σε αγαστή συνεργασία με το κράτος (καθώς οι δύο αυτές οντότητες συμβιώνουν στο υπάρχον σύστημα) θα συνεχίσουν το "ανθρωποκυνηγητό" για να βάλουν φυλακή ή να εξαθλιώσουν το κάθε συμπολίτη μας που ένεκα της κρίσης αδυνατεί να πληρώσει τα χρέη του. 

Κατά τα άλλα θα ακούσουμε τα παπαγαλάκια του κατεστημένου να μας αναλύουν τις σωτήριες παρεμβάσεις της ΕΚΤ και των Ευρωπαίων ηγετών εν γένει. Θα δούμε επίσης τα επιτόκια στα ομόλογα κρατών όπως Ιταλία και Ισπανία να μειώνονται σε εικονικά χαμηλά επίπεδα (λόγω των αγορών από τις τράπεζες), που θα ερμηνεύονται από τους ειδικούς ως ξεκάθαρες ενδείξεις εξόδου από την κρίση. 

Η αλήθεια είναι πως η πραγματική οικονομία αναστενάζει, οι στρατιές των ανέργων πληθαίνουν, η ανίερη σχέση κράτους και πλουτοκρατίας ενδυναμώνεται, η κλεπτοκρατία εδραιώνεται και οι πολίτες βλέπουν και τα δημοκρατικά τους δικαιώματα να θυσιάζονται στο βωμό της "σωτηρίας τους". Οι μόνοι που χαίρονται για τις επιλογές τις ΕΚΤ είναι οι τραπεζίτες και οι εντολογόχοι τους, που βλέπουν τα θησαυροφυλάκια τους να γεμίζουν. 

Κατά τα άλλα οι ουρές στα συσσητία γίνονται ολοένα και μεγαλύτερες...