Σελίδες

Τρίτη 14 Μαΐου 2013

Σύγχρονη μορφή δουλείας


Νεκτάριος Παρτασίδης*

Ετησίως, χιλιάδες άνδρες, γυναίκες, παιδιά πέφτουν θύματα στην αλυσίδα της εμπορίας ανθρώπων, τόσο στις ίδιες τις χώρες τους όσο και στο εξωτερικό. Η εμπορία ανθρώπων δεν αφορά αποκλειστικά τον αγοραίο έρωτα αλλά και άλλες καταναγκαστικές «υπηρεσίες». Εξαιτίας του χαμηλού κόστους για όλα αυτά τα είδη καταναγκαστικών «υπηρεσιών», η κερδοφορία διάφορων επιχειρήσεων στην αγορά, αυξάνεται, αποφέροντας παράλληλα πλούτο και στη χώρα-προορισμό. Για παράδειγμα οι απάνθρωπες συνθήκες εργασίας παιδιών στην Κίνα, σε εργοστάσια -που είναι γνωστά και ως sweatshops- δίνει τη δυνατότητα σε πολυεθνικές εταιρείες να διατηρούν χαμηλό κόστος παραγωγής αγαθών, πράγμα που μεταφράζεται σε περισσότερο κέρδος για τους ιδιοκτήτες τέτοιων βιομηχανιών.
Έτσι δημιουργείται κοινωνική αστάθεια για το γενικότερο πληθυσμό της χώρας-προορισμού, με πρώτη αρνητική επίπτωση τη μείωση των πιθανοτήτων εργοδότησης του γηγενούς πληθυσμού. Αφ’ ετέρου όσον αφορά συγκεκριμένα στα θύματα σεξουαλικής εμπορίας -επειδή αυτό αφορά μια κατ’ εξοχήν παράνομη δραστηριότητα- συνήθως διαβιούν σε άθλιες συνθήκες υγιεινής, πράγμα που αυξάνει τις πιθανότητες να γίνουν φορείς αφροδίσιων νοσημάτων. Επιπλέον συμβάλλει στην αύξηση της βίας και των επιπέδων θνησιμότητας του πληθυσμού σε μια
χώρα λόγω ακριβώς τούτης της μετάδοσης νοσημάτων.
Η εμπορία ανθρώπων -όχι αδικαιολόγητα βέβαια- αποτελεί σύγχρονη μορφή δουλείας. Συγκεκριμένα, με βάση στατιστικά στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας και του Γραφείου για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα του ΟΗΕ, 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι εξαναγκάζονται να ζουν κάτω από σύγχρονες μορφές δουλείας. Αυτό περιλαμβάνει και τη σεξουαλική εκμετάλλευση ως απόρροια της εμπορίας προσώπων. Τα θύματα είναι συνήθως ηλικίας μεταξύ 18 και 24 ετών συνήθως και έχουν τύχει παιδείας επιπέδου μέσης εκπαίδευσης. Επιπρόσθετα, στατιστικά στοιχεία από επιλεγμένες χώρες της Ευρώπης καταδεικνύουν ότι το 95% των θυμάτων, τα οποία στην πλειονότητά τους είναι είτε γυναίκες είτε νεαρά κορίτσια υφίστανται φυσική ή σεξουαλική βία. Τα ετήσια κέρδη ανά το παγκόσμιο από την εμπορία ανθρώπων ανέρχονται σε 31,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Είναι δηλαδή η τρίτη πιο επικερδής παράνομη βιομηχανία μετά το εμπόριο όπλων και το εμπόριο ψυχοδραστικών ουσιών (ναρκωτικών).
Βάσει δεδομένων του διεθνούς οργανισμού Institute for the Trafficked, Exploited and Missing Persons, γνωρίζουμε ότι υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του υψηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος και του ΑΕΠ μιας χώρας και της πιθανότητας να αποτελέσει πηγή ή διαμετακομιστικό σταθμό για τη διεθνή εμπορία ανθρώπων, που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Εξ’ ου και γυναίκες που αναγνωρίστηκαν ως θύματα προέρχονται κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Ασίας. Η σεξουαλική εκμετάλλευση συνιστά κοινωνικό πρόβλημα που δεν τιμά καθόλου την ανθρώπινη φύση.
Η έλλειψη θέσεων εργασίας, οι χαμηλοί μισθοί και ίσως το υψηλό κόστος διαβίωσης στις χώρες προέλευσης των θυμάτων διαμορφώνει καταστάσεις για την εμπορία προσώπων, τα οποία διαμένουν σε χώρες-προορισμούς. Επίσης συνθήκες ανέχειας όσον αφορά στη στέγαση, διατροφή, ένδυση και η αδυναμία κυβερνήσεων φτωχότερων κρατών να επιλύσουν τέτοια κοινωνικά προβλήματα με κοινωνικές πρόνοιες, δημιουργεί μεταναστευτικά κύματα ανθρώπων, που αναζητούν ευκαιρίες για καλύτερη ποιότητα ζωής. Και τότε είναι που συχνά θυματοποιούνται υιοθετώντας ψεύτικες υποσχέσεις για ένα καλύτερο αύριο από ιθύνοντες νόες εμπορίας ανθρώπων. Ότι δηλαδή θα τους εξασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες εργοδότησης, μισθοδοσίας και ασφάλειας. Είναι αυτονόητο βέβαια ότι τα θύματα εμπορίας προέρχονται από χαμηλά κοινωνικο-οικονομικά στρώματα, για τούτο και γίνονται εύκολα στόχος.
Γενικά η εμπορία ανθρώπων είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο διαμορφώνεται κυρίως μέσα από διάφορες συνιστώσες σχετικά με τα κοινωνικά πρότυπα, τη συμπεριφορά και τις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών, όπου (ανα)πλάθονται σε χώρους και ομάδες κοινωνικοποίησης όπως την οικογένεια, φιλικά πρόσωπα, το σχολείο. Η απαλλαγή από σεξιστικές αντιλήψεις συνιστά καίρια προϋπόθεση για την τοποθέτηση και συνεπώς θέαση του ζητήματος της εμπορίας προσώπων στις σωστές του διαστάσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί καλύτερη πρόληψη και εφαρμογή της νομοθεσίας, αλλά κυρίως η ανάλογη κοινωνική δράση.
Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η εμπορία προσώπων είναι πρώτιστα θέμα αναθεώρησης νοοτροπίας και κοινωνικής ευαισθητοποίησης μέσα από θεσμικά ιδρύματα κοινωνικοποίησης όπως το σύστημα Παιδείας, παρά προσκόλλησης και εφαρμογής αποκλειστικά και μόνο του γράμματος του νόμου. Διότι στο κάτω-κάτω χωρίς συλλογική συνειδητοποίηση των συνεπειών από αρνητικές κοινωνικές πρακτικές ο νόμος είναι απλά ένας ακόμη τύπος μέσα στους πολλούς. Δυνητικά η κάθε πολιτεία μπορεί κάλλιστα να διαβουλευτεί με φορείς και ειδήμονες σε αντικείμενα όπως η κοινωνιολογία, για μια πιο εμπεριστατωμένη αντιμετώπιση του ζητήματος.


*Ο Νεκτάριος Παρτασίδης είναι κοινωνιολόγος, β. γραμματέας Συνδέσμου Κοινωνιολόγων Κύπρου.
 

Δεν υπάρχουν σχόλια: