Τα νέα προγράμματα σπουδών για το Λύκειο ετοιμάζονται από τους «σοφούς» μας με εντατικό ρυθμό. Φαίνεται, όμως πως έχουν την πεποίθηση – ή την αλαζονεία –ότι η δική τους σοφία φτάνει και περισσεύει. Δεν εξηγείται αλλιώς η διαφαινόμενη πρόθεσή τους να υποβαθμίσουν και, στην ουσία, να καταργήσουν στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση το μάθημα της Φιλοσοφίας.
Δεν είμαι, βέβαια κάποιος ονειροπαρμένος εκπαιδευτικός. Διδάσκω εδώ και 20 χρόνια στην ιδιωτική εκπαίδευση (κυρίως στη δευτεροβάθμια). Δεν πιστεύω, λοιπόν στ’ αλήθεια ότι το μάθημα της Φιλοσοφίας σε μία μόνο τάξη Λυκείου «γεννούσε» μαθητές φιλοσοφούντες. Αν, μάλιστα ο συνάδελφος που το δίδασκε δε διέθετε ο ίδιος αγάπη για το μάθημα, η ώρα καταντούσε «χαρά του παιδιού». Παρά τις όποιες αδυναμίες, όμως η διδασκαλία των αρχών της Φιλοσοφίας είχε ουσία.
Εν πρώτοις, μιλάμε για την πρώτη επαφή των μαθητών με τις απαρχές της ανθρώπινης σκέψης. Ολόκληρος ο πολιτισμός και οι εκπληκτικές επιστημονικές ανακαλύψεις, που τόσο πολύ έχουμε μάθει να εκτιμούμε σήμερα, εδράζονται στην απόπειρα ορισμένων ανθρώπων να ξεπεράσουν τα όρια της σκέψης τους, να θέσουν ερωτήματα δύσκολα, να κυνηγήσουν τη γνώση κι ας γνώριζαν ότι
είναι ατελεύτητη και, κάποτε, χιμαιρική.
Κατά δεύτερον, αν το μάθημα διδαχθεί συνειδητοποιημένα, η Φιλοσοφία, θέτοντας πάντα ερωτήματα, οξύνει το μυαλό του μαθητή. Τον κάνει να μην παραμένει στάσιμος στη σκέψη, ούτε να αποδέχεται τη γνώση ως έτοιμη τροφή, «κονσερβοποιημένη». Του θέτει ερωτήματα υπαρξιακά που προβληματίζουν, αλλά ακριβώς γι’ αυτό ενίοτε απελευθερώνουν. Διδάσκει η Φιλοσοφία ότι τα μεγάλα ερωτήματα δεν έχουν απαντηθεί ακόμα. «Ξαναβουτά» στην κολυμπήθρα της γνώσεως τις απαντήσεις που σήμερα θεωρούνται δεδομένες και αυτονόητες, αναγκαίες, αλλά όχι πάντα επαρκείς.
Κατά τρίτον, διδάσκει η Φιλοσοφία πως δεν μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο ως αυτονόητο, ούτε την ύλη ως την πεμπτουσία της ύπαρξης ή τη σύγχρονη τεχνολογία ως πανάκεια. Δείχνει τον τρόπο να αντικρίσουμε και πάλι την ομορφιά του πνεύματος και να υπολογίσουμε την αξία της ψυχής και του ήθους.
Τελευταίο, αλλά εξίσου σπουδαίο: στη χώρα που γέννησε τη Φιλοσοφία, είναι ύβρις να την αποδιώχνεις από την εκπαιδευτική διαδικασία!
Η Φιλοσοφία δεν είναι μια άχρηστη γνώση. Είναι η αξία που δίνουμε στη γνώση που κάνει τη Φιλοσοφία τόσο απαραίτητη. «Φιλοσοφία οφείλεις να σπουδάζεις έστω κι αν δεν έχεις χρήματα περισσότερα απ' όσα χρειάζονται για να πάρεις ένα λύχνο ελαίου και χρόνο λιγότερο από εκείνον που μεσολαβεί από τα μεσάνυχτα ως το λάλημα του αλέκτορα" (Holderlin).
Αν η Φιλοσοφία είναι η ψυχή της Ανθρωπότητας, αναλογιστείτε τι θα σήμαινε ο παραμερισμός της για τα παιδιά του Αύριο: Ένας άνθρωπος που δεν φιλοσοφεί μοιάζει με άψυχη μηχανή. Εγώ, λοιπόν αρνούμαι να θεωρήσω τα παιδιά ως απλά γρανάζια μιας καλοκουρδισμένης μηχανής, επειδή έτσι βολεύει κάποιους…
Δεν είμαι, βέβαια κάποιος ονειροπαρμένος εκπαιδευτικός. Διδάσκω εδώ και 20 χρόνια στην ιδιωτική εκπαίδευση (κυρίως στη δευτεροβάθμια). Δεν πιστεύω, λοιπόν στ’ αλήθεια ότι το μάθημα της Φιλοσοφίας σε μία μόνο τάξη Λυκείου «γεννούσε» μαθητές φιλοσοφούντες. Αν, μάλιστα ο συνάδελφος που το δίδασκε δε διέθετε ο ίδιος αγάπη για το μάθημα, η ώρα καταντούσε «χαρά του παιδιού». Παρά τις όποιες αδυναμίες, όμως η διδασκαλία των αρχών της Φιλοσοφίας είχε ουσία.
Εν πρώτοις, μιλάμε για την πρώτη επαφή των μαθητών με τις απαρχές της ανθρώπινης σκέψης. Ολόκληρος ο πολιτισμός και οι εκπληκτικές επιστημονικές ανακαλύψεις, που τόσο πολύ έχουμε μάθει να εκτιμούμε σήμερα, εδράζονται στην απόπειρα ορισμένων ανθρώπων να ξεπεράσουν τα όρια της σκέψης τους, να θέσουν ερωτήματα δύσκολα, να κυνηγήσουν τη γνώση κι ας γνώριζαν ότι
είναι ατελεύτητη και, κάποτε, χιμαιρική.
Κατά δεύτερον, αν το μάθημα διδαχθεί συνειδητοποιημένα, η Φιλοσοφία, θέτοντας πάντα ερωτήματα, οξύνει το μυαλό του μαθητή. Τον κάνει να μην παραμένει στάσιμος στη σκέψη, ούτε να αποδέχεται τη γνώση ως έτοιμη τροφή, «κονσερβοποιημένη». Του θέτει ερωτήματα υπαρξιακά που προβληματίζουν, αλλά ακριβώς γι’ αυτό ενίοτε απελευθερώνουν. Διδάσκει η Φιλοσοφία ότι τα μεγάλα ερωτήματα δεν έχουν απαντηθεί ακόμα. «Ξαναβουτά» στην κολυμπήθρα της γνώσεως τις απαντήσεις που σήμερα θεωρούνται δεδομένες και αυτονόητες, αναγκαίες, αλλά όχι πάντα επαρκείς.
Κατά τρίτον, διδάσκει η Φιλοσοφία πως δεν μπορούμε να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο ως αυτονόητο, ούτε την ύλη ως την πεμπτουσία της ύπαρξης ή τη σύγχρονη τεχνολογία ως πανάκεια. Δείχνει τον τρόπο να αντικρίσουμε και πάλι την ομορφιά του πνεύματος και να υπολογίσουμε την αξία της ψυχής και του ήθους.
Τελευταίο, αλλά εξίσου σπουδαίο: στη χώρα που γέννησε τη Φιλοσοφία, είναι ύβρις να την αποδιώχνεις από την εκπαιδευτική διαδικασία!
Η Φιλοσοφία δεν είναι μια άχρηστη γνώση. Είναι η αξία που δίνουμε στη γνώση που κάνει τη Φιλοσοφία τόσο απαραίτητη. «Φιλοσοφία οφείλεις να σπουδάζεις έστω κι αν δεν έχεις χρήματα περισσότερα απ' όσα χρειάζονται για να πάρεις ένα λύχνο ελαίου και χρόνο λιγότερο από εκείνον που μεσολαβεί από τα μεσάνυχτα ως το λάλημα του αλέκτορα" (Holderlin).
Αν η Φιλοσοφία είναι η ψυχή της Ανθρωπότητας, αναλογιστείτε τι θα σήμαινε ο παραμερισμός της για τα παιδιά του Αύριο: Ένας άνθρωπος που δεν φιλοσοφεί μοιάζει με άψυχη μηχανή. Εγώ, λοιπόν αρνούμαι να θεωρήσω τα παιδιά ως απλά γρανάζια μιας καλοκουρδισμένης μηχανής, επειδή έτσι βολεύει κάποιους…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου