Η άνοδος του ΑΚΡ στην εξουσία συνδυάστηκε εξαρχής με δύο βασικούς άξονες επικοινωνιακής στρατηγικής.
Πρώτον, από τη μια πλευρά να εμφανίζεται το κόμμα του κ. Ερντογάν ως θύμα των στρατιωτικών και, από την άλλη, να χρησιμοποιεί το στοιχείο της θυματοποίησης ως «Δούρειο Ίππο», με στόχο πάντοτε τη διεύρυνση τόσο μιας θετικής εικόνας στο εξωτερικό όσο και της επιρροής του στην τουρκική κοινωνία.
Δεύτερον, να εκτείνει και εντείνει την προπαγάνδα της απομόνωσης των Τ/κυπρίων ως αποτέλεσμα της πολιτικής των Ε/κυπρίων στο εσωτερικό μέτωπο της Τουρκίας αλλά και προς τη διεθνή κοινότητα. Οι πρόσφατες όμως «διαδηλώσεις-εξελίξεις» στα κατεχόμενα, και εν συνεχεία οι προκλητικές δηλώσεις του κ. Ερντογάν, αίρουν κάθε σκιά περί απομόνωσης των Τ/κυπρίων λόγω πολιτικής της Λευκωσίας και, συνάμα, αποκαθηλώνουν την πατερναλιστική στρατηγική του τούρκου πρωθυπουργού ως υπέρμαχου των εξεγερμένων στην...
Αίγυπτο. Αναμφίβολα, οι πολιτικές αντιφάσεις του κ. Ερντογάν -που ενώ υπερασπίζεται τους εξεγερμένους Αιγυπτίους την ίδια ώρα επιτίθεται στους Τ/κύπριους διαδηλωτές- αγγίζουν τα όρια του πολιτικά οξύμωρου σχήματος. Ας μη ξεχνάμε πως οι διαδηλώσεις στα Κατεχόμενα πήραν συστηματική μορφή από τον περασμένο Αύγουστο. Με σύνθημα «Άγκυρα μάζεψε τα χέρια σου από πάνω μας» και σημαίες της Κυπριακής Δημοκρατίας, σαράντα οργανώσεις υπό την Τουρκοκυπριακή Συνδικαλιστική Πλατφόρμα απαιτούν την απομάκρυνση της Τουρκίας από τα κατεχόμενα. Διεκδικούν την αλλαγή της οικονομικής πολιτικής που ασκεί η πολιτική διοίκηση της Άγκυρας στα κατεχόμενα. Τούτων δοθέντων, σκόπιμο είναι όταν προσεγγίζουμε και αναλύουμε το φαινόμενο της πολιτικής διοίκησης στην Τουρκία να λαμβάνουμε υπόψη ότι στο δυναμικό του κυβερνώντος κόμματος (ΑΚΡ) έχουν ενταχθεί υποστηρικτές από τη μουσουλμανική-σουνιτική μικροαστική τάξη και, κυρίως, τις οικονομικά ασθενέστερες ομάδες. Μολονότι ετερόκλητες οι εν λόγω ομάδες, εν τούτοις διαθέτουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τη συντηρητική-νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και εθνικιστική κοσμοθεωρία. Προεκτείνοντας θα λέγαμε πως η συμπαγής μάζα του κόμματος δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Ταυτόχρονα -και λόγω των επικείμενων εκλογών- η ηγεσία του κόμματος φαίνεται να φλερτάρει, άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα, με τις ακροδεξιές θέσεις του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) οι οποίες στηρίζονται, συν τοις άλλοις, στην επιβολή μιας τουρκικής εθνικής συνείδησης με πυρήνα την παντουρανική ιδεολογία. Ως γνωστόν ο παντουρανισμός -είτε ως φαντασίωση είτε ως δόγμα- στοχεύει στη συνένωση όλου του τουρκόφωνου κόσμου, από τα κινεζικά σύνορα μέχρι τη Μεσόγειο, υπό την κηδεμονία της Άγκυρας. Σε κάθε περίπτωση το τελευταίο διάστημα ο κατά τα άλλα πολιτικά οξυδερκής τούρκος πρωθυπουργός, με τις κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση αντιφάσεις του, φαίνεται να οδηγεί σε αδιέξοδο όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και την ίδια τη χώρα του, εγείροντας έτσι πλείστα ερωτηματικά για τον τρόπο διακυβέρνησης. Το γεγονός ότι έχει σύρει την Τουρκία σε μια κρίση με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ αποτελεί εύγλωττο παράδειγμα για όλους όσους εξακολουθούν να διατηρούν αμφιβολίες σχετικά με τις παραπάνω επισημάνσεις. Ας σημειωθεί πάντως πως ο ίδιος ο κ. Ερντογάν, αντιλαμβανόμενος ενδεχομένως τα αδιέξοδα της πολιτικής του, άνοιξε πρόσφατα τον δρόμο για πλήρη ταύτιση μεταξύ των θέσεων της κυβέρνησης και του στρατού, με κοινή βάση τις αρχές του κεμαλισμού. Αυτή ακριβώς η «στροφή» υποδηλοί πως η διακυβέρνηση στην Τουρκία γίνεται ακόμα πιο δύσκολη υπόθεση, αφού πλέον ο ίδιος ο πρωθυπουργός δείχνει να μεταμορφώνεται μετά από δικές του πολιτικές επιλογές σε «κουτσή πάπια» (lame duck) ή, άλλως, «παραλυμένη πάπια». Ο όρος χρησιμοποιείται στην πολιτική επιστήμη προκειμένου να χαρακτηριστεί μια κυβέρνηση που δεν μπορεί πια να κυβερνά εύκολα. Εν πάση περιπτώσει, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δεν αφορούν μόνο τις παρενέργειες της διάρρηξης των σχέσεων της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον και το Ισραήλ αλλά θα εκκολάψουν μια σκληρή δοκιμασία για τις εύθραυστες διεθνείς ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ενδεχομένως μάλιστα να οξύνουν ακόμη περισσότερο την αντίθεση ανάμεσα σε μια σειρά από στενές διμερείς σχέσεις χωρών-μελών με επιπτώσεις στη συναινετική διαχείριση άλλων διεθνών εκκρεμοτήτων. Επομένως, το τεστ κοπώσεως για τον κ. Ερντογάν είναι αναπόφευκτο. Πολύ δε περισσότερο όταν οι υφέρποντες ανταγωνισμοί θα αποκτούν γίνονται πιο φανεροί προσθέτοντας έτσι το γνωστό κατάλογο των πολιτικών παρενεργειών.
Αίγυπτο. Αναμφίβολα, οι πολιτικές αντιφάσεις του κ. Ερντογάν -που ενώ υπερασπίζεται τους εξεγερμένους Αιγυπτίους την ίδια ώρα επιτίθεται στους Τ/κύπριους διαδηλωτές- αγγίζουν τα όρια του πολιτικά οξύμωρου σχήματος. Ας μη ξεχνάμε πως οι διαδηλώσεις στα Κατεχόμενα πήραν συστηματική μορφή από τον περασμένο Αύγουστο. Με σύνθημα «Άγκυρα μάζεψε τα χέρια σου από πάνω μας» και σημαίες της Κυπριακής Δημοκρατίας, σαράντα οργανώσεις υπό την Τουρκοκυπριακή Συνδικαλιστική Πλατφόρμα απαιτούν την απομάκρυνση της Τουρκίας από τα κατεχόμενα. Διεκδικούν την αλλαγή της οικονομικής πολιτικής που ασκεί η πολιτική διοίκηση της Άγκυρας στα κατεχόμενα. Τούτων δοθέντων, σκόπιμο είναι όταν προσεγγίζουμε και αναλύουμε το φαινόμενο της πολιτικής διοίκησης στην Τουρκία να λαμβάνουμε υπόψη ότι στο δυναμικό του κυβερνώντος κόμματος (ΑΚΡ) έχουν ενταχθεί υποστηρικτές από τη μουσουλμανική-σουνιτική μικροαστική τάξη και, κυρίως, τις οικονομικά ασθενέστερες ομάδες. Μολονότι ετερόκλητες οι εν λόγω ομάδες, εν τούτοις διαθέτουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τη συντηρητική-νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και εθνικιστική κοσμοθεωρία. Προεκτείνοντας θα λέγαμε πως η συμπαγής μάζα του κόμματος δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Ταυτόχρονα -και λόγω των επικείμενων εκλογών- η ηγεσία του κόμματος φαίνεται να φλερτάρει, άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα, με τις ακροδεξιές θέσεις του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) οι οποίες στηρίζονται, συν τοις άλλοις, στην επιβολή μιας τουρκικής εθνικής συνείδησης με πυρήνα την παντουρανική ιδεολογία. Ως γνωστόν ο παντουρανισμός -είτε ως φαντασίωση είτε ως δόγμα- στοχεύει στη συνένωση όλου του τουρκόφωνου κόσμου, από τα κινεζικά σύνορα μέχρι τη Μεσόγειο, υπό την κηδεμονία της Άγκυρας. Σε κάθε περίπτωση το τελευταίο διάστημα ο κατά τα άλλα πολιτικά οξυδερκής τούρκος πρωθυπουργός, με τις κατά συρροή και κατ’ εξακολούθηση αντιφάσεις του, φαίνεται να οδηγεί σε αδιέξοδο όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και την ίδια τη χώρα του, εγείροντας έτσι πλείστα ερωτηματικά για τον τρόπο διακυβέρνησης. Το γεγονός ότι έχει σύρει την Τουρκία σε μια κρίση με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ αποτελεί εύγλωττο παράδειγμα για όλους όσους εξακολουθούν να διατηρούν αμφιβολίες σχετικά με τις παραπάνω επισημάνσεις. Ας σημειωθεί πάντως πως ο ίδιος ο κ. Ερντογάν, αντιλαμβανόμενος ενδεχομένως τα αδιέξοδα της πολιτικής του, άνοιξε πρόσφατα τον δρόμο για πλήρη ταύτιση μεταξύ των θέσεων της κυβέρνησης και του στρατού, με κοινή βάση τις αρχές του κεμαλισμού. Αυτή ακριβώς η «στροφή» υποδηλοί πως η διακυβέρνηση στην Τουρκία γίνεται ακόμα πιο δύσκολη υπόθεση, αφού πλέον ο ίδιος ο πρωθυπουργός δείχνει να μεταμορφώνεται μετά από δικές του πολιτικές επιλογές σε «κουτσή πάπια» (lame duck) ή, άλλως, «παραλυμένη πάπια». Ο όρος χρησιμοποιείται στην πολιτική επιστήμη προκειμένου να χαρακτηριστεί μια κυβέρνηση που δεν μπορεί πια να κυβερνά εύκολα. Εν πάση περιπτώσει, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δεν αφορούν μόνο τις παρενέργειες της διάρρηξης των σχέσεων της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον και το Ισραήλ αλλά θα εκκολάψουν μια σκληρή δοκιμασία για τις εύθραυστες διεθνείς ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ενδεχομένως μάλιστα να οξύνουν ακόμη περισσότερο την αντίθεση ανάμεσα σε μια σειρά από στενές διμερείς σχέσεις χωρών-μελών με επιπτώσεις στη συναινετική διαχείριση άλλων διεθνών εκκρεμοτήτων. Επομένως, το τεστ κοπώσεως για τον κ. Ερντογάν είναι αναπόφευκτο. Πολύ δε περισσότερο όταν οι υφέρποντες ανταγωνισμοί θα αποκτούν γίνονται πιο φανεροί προσθέτοντας έτσι το γνωστό κατάλογο των πολιτικών παρενεργειών.
*Ο Κώστας Γουλιάμος είναι αντιπρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου.
Φιλελεύθερος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου