Η δυσφήμιση της … διαφήμισης!!!

του Μιχάλη Τζανάκη*

Βασικός μοχλός της σύγχρονης  οικονομίας είναι αναμφίβολα η διαφήμιση. Αυτή έχει αναχθεί σε επιστήμη, αλλά αναμφίβολα υπάρχουν, ή ενδέχεται να υπάρχουν σ αυτήν, και στοιχεία «καλλιτεχνικά».

Όσο κι αν λέμε πως η αισθητική  είναι κάτι το υποκειμενικό, ωστόσο υπάρχουν κάποια πράγματα που είναι  τόσο προφανή, ώστε δε χρειάζεται να ναι  κανείς επικοινωνιολόγος ή κοινωνιολόγος  για να επισημάνει. Υπάρχουν διαφημίσεις  υψηλής αισθητικής, υπάρχουν αντίστοιχα λιγότερο καλές, υπάρχουν άλλες που  στερούνται κάθε ίχνους φαντασίες, αλλά υπάρχουν κι εκείνες που στ όνομα  του «ευφυολογήματος» και της  «πνευματώδους» σύλληψης θα μπορούσαν  να χαρακτηριστούν από απαράδεκτες  έως «ακατάλληλες».

Περιγράφω μια τέτοια «πνευματώδη» διαφήμιση:

Μπαίνει ομάδα ενόπλων  ληστών σε τράπεζα, φορώντας καλσόν στο  πρόσωπο για να «επιχειρήσει»  ληστεία. Κάπου εκεί αρχίζουν τα «προβλήματα» ενδοσυνεννόησης των ληστών, που  μάλλον δεν έχουν κάνει την  κατάλληλη προ-εκπαίδευση στη συγκεκριμένη τους δράση. Κάπου εκεί αρχίζει...

η «Βαβέλ», αφού όχι μόνο δεν καταφέρνουν να επικοινωνήσουν οι συνεργοί μεταξύ τους, αλλά και οι όμηροι της ληστείας υποτίθεται ότι απεικονίζουν την «εικόνα» της ελληνικής κοινωνίας.

Η γριά- κουμπουροφόρος, συμπαθής persona, αλλά οι ελληνίδες γιαγιάδες, σίγουρα δεν έχουν τα χαρακτηριστικά «γκάγκστερς» ακόμα. Η άκρως σεξιστική αναφορά στην αφελή ξανθιά, που τάχα δεν καταλαβαίνει ότι δεν αφορά αυτή η προτροπή του αρχιληστή να σηκωθούν όσοι φορούν «καλσόν» στο πρόσωπο. Μιλάμε για πολύ «έκτακτο» και «πρωτότυπο» χιούμορ!!!

Στην προτροπή να σηκωθούν οι «κλέφτες», υπακούουν όλοι οι πελάτες  της τράπεζας, με σαφή τη συνδήλωση  ότι όλοι οι Έλληνες λίγο-πολύ φέρνουν σε κάτι μεταξύ Αλ Καπόνε και Κορλεόνε. Ακόμα και οι συνεργοί-κλέφτες είναι χαμηλότατου νοητικού επιπέδου ανίκανοι, όχι να ληστέψουν, αλλά ακόμα και να συνεννοηθούν μεταξύ τους.

Το φαινομενικά χαζοχαρούμενο  ύφος του συγκεκριμένου διαφημιστικού, θεωρώ ότι είναι άκρως προσβλητικό  για την αισθητική, αλλά και την  ηθική του τηλεθεατή. Η εικόνα της εισβολής σε ένοπλη ληστεία, δε νομίζω πως είναι τόσο καλή εικόνα για μια κοινωνία χειμαζόμενη, αλλά αν θέλετε και για τις ίδιες  τις … τράπεζες. Το υποτιθέμενο «χιούμορ» της διαφήμισης, αντλημένο από παλαιάς κοπής Γουντι-Αλλενικές κινηματογραφικές αιτίες, είναι τόσο κοινότυπο, που λίγοι θα το εκτιμήσουν δεόντως, φαντάζομαι.

Το «παλίμψηστο» μιας κοινωνίας-«μπάχαλο-απατεωνίσκων»,- που σαφώς προβάλλει η διαφήμιση είναι το τελευταίο που θα θέλαμε να δούμε, ενώ ο Γερμανός τηλεθεατής φαντάζομαι θα «διασκεδάζει» αφάνταστα βλέποντάς της καθώς θα μπορούσε να είναι δική τους «παραγωγή», αφού κάπως έτσι μας φαντάζονται.

Το χιούμορ της συγκεκριμένης  διαφήμισης πέρα από αμφιλεγόμενο, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και  «ύποπτο», αφού από μια οπτική είναι  πλήρως απαξιωτικό για την ελληνική κοινωνία διαπερνώντας την από τον επαγγελματία-ληστή έως τη γιαγιά-οπλοφορούσα.

Αλήθεια, οι περίφημες «σημάνσεις»  περί καταλληλότητας ή ακαταλληλότητας  των προγραμμάτων αφορούν μόνο τηλεοπτικές  σειρές ή κινηματογραφικά έργα, ή  μήπως θα έπρεπε ν αφορά και  κάποιες … διαφημίσεις;

Επιπλέον, πόσο υποψιασμένος είναι ο τηλεθεατής παρακολουθώντας  με …ευφροσύνη τέτοιου είδους μηνύματα; Μπαίνει στη διαδικασία να σκεφτεί πως το διαφημιστικό μήνυμα δεν είναι τόσο αθώο, όσο θέλει να δείχνει; Και εν τέλει, πόσο απέχει η διαφήμιση ( κάποιας εταιρείας κινητής τηλεφωνίας), από τη … δυσφήμιση (μιας ολόκληρης κοινωνίας);
*ο Μιχάλης Τζανάκης είναι φιλόλογος