Ασπίδα της Κύπρου (και της Ελλάδας;) το Δίκαιον την Θαλάσσης

Διεθνολόγοι, ειδικοί στο Δίκαιο της Θάλασσας και τις διεθνείς σχέσεις, επισημαίνουν ότι η Κύπρος έχει όλο το δίκαιο με το μέρος της, όσον αφορά την οριοθέτηση

της ΑΟΖ. Για το ευρύ κοινό, οι όροι του Δικαίου της Θάλασσας μπορεί να είναι περίπλοκοι, όμως ο απλός πολίτης αντιλαμβάνεται τι διεκδικεί η Κύπρος και ποιες είναι οι δυσκολίες που συναντά.

Τελευταίως, προέκυψε η απορία τι γίνεται σε περίπτωση που βρεθούν μεγάλα κοιτάσματα πετρελαίου στο ύψος της θαλάσσιας περιοχής των βρετανικών βάσεων. Οι απαντήσεις που πήραμε από έγκυρους νομικούς, ανάμεσά τους ο Λουκής Λουκαΐδης, πρώην δικαστής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, και ο Λουκής Παπαφιλίππου, είναι σαφείς ότι η Κύπρος έχει το αποκλειστικό δικαίωμα του υποθαλάσσιου πλούτου τους.

Οι βάσεις δεν είναι κράτος για να έχουν αιγιαλίτιδα ζώνη και υφαλοκρηπίδα. Δεν υπάρχει κυριαρχία επί του εδάφους της Κύπρου, αλλά προσωρινή, εκχωρημένη για συγκεκριμένο σκοπό, κυριότητα. Με αυτό το δεδομένο, δεν μπορεί να προβληθεί θέμα άντλησης ή συνεκμετάλλευσης πετρελαίων στην κυπριακή ΑΟΖ.

Άλλωστε, ουδέποτε οι Βρετανοί τόλμησαν να ζητήσουν κάτι τέτοιο, γιατί γνωρίζουν ότι θα υπάρξουν έντονες αντιδράσεις.

Παράλογες οι τουρκικές διεκδικήσεις

Σε μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυσή του ο άνθρωπος που υπέγραψε για την Κύπρο το Δίκαιο της Θάλασσας, ο πρέσβης μας Αντρέας Ιακωβίδης, αναλύει τον παραλογισμό των τουρκικών διεκδικήσεων.

Όπως παρατηρεί, το επιχείρημα που προβάλλει η τουρκοκυπριακή πλευρά, ότι οι Ελληνοκύπριοι δεν πρέπει να προχωρήσουν, από μόνοι τους, στην εκμετάλλευση φυσικού αερίου και πετρελαίου που βρίσκονται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι εντελώς ανυπόστατο από νομικής πλευράς.

Ο Ανδρέας Ιακωβίδης, σε ανάλυσή του για το Δίκαιο της Θάλασσας, απέρριψε ως μη έχοντα νομική υπόσταση τα επιχειρήματα της τ/κ πλευράς, ότι η τ/κ κοινότητα είναι συνιδιοκτήτης της Κυπριακής Δημοκρατίας και υπό αυτή την ιδιότητα θα πρέπει να συμμετάσχει στο διαμοιρασμό των πετρελαίων. Δεν έχει αυτό το δικαίωμα η κοινότητα σε βάρος του αναγνωρισμένου κράτους, να ζητεί συνεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου στην Κυπριακή ΑΟΖ.

Ο κ. Ιακωβίδης επικαλέστηκε επί του προκειμένου τα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ 541 και 550, που αναφέρονται στο κατοχικό καθεστώς και τη «νομικά άκυρη» ανακήρυξη του ψευδοκράτους.

Όπως λέει: «Τυχόν κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου θα πρέπει να εκμεταλλευτεί η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Όπως επεσήμανε, η κυπριακή Κυβέρνηση, σύμφωνα με τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης του 1960, είναι ο δικαιούχος του όποιου ορυκτού πλούτου ενδεχομένως εντοπιστεί και στην περιοχή των βρετανικών βάσεων. Με την επίλυση του Κυπριακού, εξήγησε, στο σύνολό του ο κυπριακός λαός της επανενωμένης Κύπρου, μέσω της Κυβέρνησης που θα συσταθεί, θα είναι ο ιδιοκτήτης του ορυκτού πλούτου που θα εντοπιστεί στην ΑΟΖ της Κύπρου.

Ανέφερε, ακόμα, ότι η κυπριακή κυβέρνηση μπορεί από τώρα να προβαίνει σε εκμετάλλευση του ορυκτού της πλούτου και να μην αναμένει την επίλυση του Κυπριακού. Σε περίπτωση μη λύσης, είπε, δεν έχει καμιά επιπρόσθετη υποχρέωση, όπως π.χ. η κατάθεση πόρων σε ειδικό λογαριασμό.

Οι ίδιες παράνομες αξιώσεις όπως στο Αιγαίο

Οι αξιώσεις της Τουρκίας, συνέχισε ο κ. Ιακωβίδης, σε περιοχή της ΑΟΖ της Κύπρου που αφορούν τη διμερή διακρατική συμφωνία Κύπρου-Αιγύπτου, βασίζονται στο ίδιο επιχείρημα που προέβαλε η Τουρκία στη διαφορά της με την Ελλάδα στο Αιγαίο για την υφαλοκρηπίδα. Απαιτούσε αυθαίρετα το διαχωρισμό του Αιγαίου σε δύο ίσα μέρη μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας. Στο παράλογο αίτημά της δεν βρήκε καμία διεθνή ανταπόκριση κατά τη συζήτηση της Διεθνούς Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Οι χώρες που συμμετείχαν στο συνέδριο απέρριψαν τις τουρκικές θέσεις. Υιοθετήθηκε τελικά το άρθρο 121 της Συνθήκης, που αναφέρει ότι όλα τα νησιά στο Αιγαίο έχουν τη δική τους υφαλοκρηπίδα. Το συνέδριο απέρριψε, επίσης, τη θέση της Άγκυρας ότι σε κλειστές θάλασσες και ημίκλειστες θάλασσες θα πρέπει να ισχύουν διαφορετικοί κανόνες σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της Διεθνούς Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Η Τουρκία, σημείωσε ο κ. Ιακωβίδης, παραμένει η μόνη χώρα που ψήφισε εναντίον του ψηφίσματος της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, που ρυθμίζει αυτά τα θέματα.

«Διχοτόμησαν» ΑΟΖ και εναέριο χώρο

Ο κ. Ιακωβίδης τονίζει ότι η ΚΔ έχει τη διεθνή νομιμότητα με το μέρος της. Ως εκ τούτου, παρατήρησε, θα μπορούσαν να γίνουν κάποιες κινήσεις επί του θέματος, λαμβάνοντας υπόψη και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Η Κύπρος, είπε, μπορεί να δηλώσει την ετοιμότητά της για προσφυγή στο International Court of Justice (Διεθνές Δικαστήριο) για γνωμάτευση επί των τουρκικών αξιώσεων.

Η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επί παρεμφερούς θέματος λύνει τα χέρια στην Κυπριακή Δημοκρατία να προχωρήσει ταχύτατα σε νέες αδειοδοτήσεις, όσον αφορά τον ορυκτό της πλούτο.

Ωστόσο, όπως επισημάνθηκε σε κεκλεισμένων των θυρών σύνοδο της Επιτροπής Άμυνας σε ανύποπτο χρόνο και με την παρουσίαση φωτεινών διαφανειών, η Τουρκία έχει διχοτομήσει ΑΟΖ και εναέριο χώρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και με την ισχύ της υποβάλλει σε διεθνή κέντρα να αντιμετωπίζουν μια νέα κατάσταση. Στις φωτεινές διαφάνειες παρουσιάστηκε η νοητή γραμμή με την οποία η Τουρκία ασκεί έλεγχο στη θάλασσα και τον αέρα.

Για να μπορέσει η Κύπρος να διαχειριστεί τον εθνικό της πλούτο, χρειάζεται αεροναυτικές δυνάμεις και συμμαχίες. Προς το σκοπό αυτό συνήφθη το μνημόνιο στρατιωτικής συνεργασίας με την Ελλάδα, αλλά αυτό δεν αρκεί, επισημαίνουν στρατιωτικοί αναλυτές. Χρειάζεται διεύρυνση της συμμαχίας και στρατιωτικής συνεργασίας, για να αντιληφθεί η Τουρκία ότι η Κύπρος είναι διατεθειμένη να υπερασπιστεί με όλα τα διαθέσιμα μέσα την εθνική της κυριαρχία και τον εθνικό της πλούτο.

από την ΣΗΜΕΡΙΝΗ