Οι Γερμανοί κοιτούν κατάματα τον Χίτλερ

Έκθεση στη Γερμανία φέρει τον τίτλο «Ο Χίτλερ και οι Γερµανοί.

 Έθνος και Έγκλημα» και σπάει ένα ταµπού. Μετά τον πόλεµο και

µέχρι σήµερα, ουδέποτε είχε γίνει έκθεση µε θέµα τον ίδιο τον Χίτλερ.

Η συναισθηµατική επίδραση του ηγέτη των ναζί είχε φανεί πριν από δύο χρόνια, όταν ένα κέρινο άγαλµά του είχε εκτεθεί στο παράρτηµα του Μουσείου της Μαντάµ Τισό στο Βερολίνο και ένας εξοργι σµένος επισκέπτης τού έκοψε το κεφάλι.

Σήµερα οι Γερµανοί βλέπουν ολοένα και περισσότερο τον Χίτλερ όχι ως µονοδιάστατο τέρας, αλλά ως µια περίπλοκη προσωπικότητα που έχαιρε µεγάλης δηµοτικότητας πριν βυθίσει τη χώρα στον πόλεµο. Τέτοιες εξερευνήσεις του ναζιστικού παρελθόντος ήταν αδιανόητες µέχρι πριν από λίγο καιρό. Όµως τα τελευταία χρόνια σειρά ταινιών, εκθέσεων και θεατρικών έργων δείχνει πως οι Γερµανοί αντιµετωπίζουν µε µεγαλύτερη άνεση το φαινόµενο Χίτλερ.

Η νέα έκθεση, η οποία θα συνεχιστεί ώς το Φεβρουάριο, έχει πάρει όλα τα απαραίτητα µέτρα για να µην προσβάλει το δηµόσιο αίσθηµα. Το πρόσωπο του Χίτλερ δεν εµφανίζεται στις διαφηµιστικές αφίσες και η κάλυψή του από τα ΜΜΕ είναι διακριτική. Όταν γεννήθηκε η ιδέα για την πραγµατοποίησή της το 2004, οι ιστορικοί απέρριψαν αµέσως το ενδεχόµενο να τιτλοφορηθεί απλώς ως «Χίτλερ». Εκτίµησαν ότι το σοκ θα ήταν πολύ µεγάλο για τους Γερµανούς, γι' αυτό διεύρυναν το θέµα στην αλληλεπίδραση που υπήρξε ανάµεσα στον Χίτλερ και τους Γερµανούς. Εκτίθενται µπρούντζινοι ανδριάντες, κόκκινα φανάρια µε σβάστικες, ναζιστικές ταπετσαρίες και σηµαίες, φωτογραφίες και πόστερ, σε µια προσπάθεια να εξηγηθεί «αυτή η εξουσία και επιρροή, αυτή η κυριαρχία του Αδόλφου Χίτλερ, και να καταστεί σαφές ότι ένας από τους παράγοντες ήταν το γεγονός ότι µεγάλα τµήµατα της κοινωνίας ήταν έτοιµα να επιδοκιµάσουν και να ακολουθήσουν», λέει ο επιµελητής της έκθεσης Χανς-Ούλριχ Τάµερ.

Οι νεοναζί

Δεν υπάρχει, άραγε, κίνδυνος να αρχίσουν να συρρέουν νεοναζί; «Τέτοιοι άνθρωποι δεν πατάνε στα µουσεία», λέει ο Τάµερ. Όμως για παν ενδεχόµενο, το µουσείο απέκλεισε από την έκθεση όλες τις στολές που είχε φορέσει ποτέ ο Χίτλερ, καθώς και οτιδήποτε µπορεί να είχε αγγίξει. «Μην ανησυχείτε», λέει στον ανταποκριτή των βρετανικών «Τάιµς» ένας ιστορικός που επισκέφθηκε την έκθεση πριν από τα εγκαίνια, «έχουν εξασφαλίσει ότι οι επισκέπτες δεν θα έρθουν σε επαφή µε το DΝΑ του Χίτλερ».

Επίσης, αντί να παρουσιάσουν την τεράστια ελαιογραφία, πορτρέτο του Χίτλερ που είχε γίνει το 1939 και φυλάσσεται µετά τον πόλεµο στις ΗΠΑ, οι οργανωτές προτίµησαν ένα µικρότερο αντίγραφό της. Ο εγκωµιασµός του Χίτλερ εξακολουθεί να αποτελεί αδίκηµα που τιµωρείται µε φυλάκιση στη Γερµανία, έτσι µία από τις τεχνικές που ακολούθησαν, είναι να τον παρουσιάζουν σε σµίκρυνση. Οι ανδριάντες του τοποθετήθηκαν προσεκτικά ώστε να µην µπορεί να «χρησιµοποιηθούν» από τους νεοναζί. «Στρίµωξα επτά ανδριάντες και µινιατούρες µέσα σε µια βιτρίνα», λέει ο Κλάους-Γιούργκεν Σέµπαχ, συνεπιµελητής της έκθεσης. «Θα είναι πραγµατικά δύσκολο να φωτογραφηθεί κανείς σε ηρωική πόζα δίπλα τους». Ακόµη, οι οργανωτές έχουν φροντίσει να εντάσσουν τα εκθέµατα µέσα σ' ένα πλαίσιο. Για παράδειγµα, τρεις φωτογραφίες, πορτρέτα του Χίτλερ, βρίσκονται δίπλα σε µια οθόνη που δείχνει Γερµανούς στρατιώτες να παρελαύνουν µπροστά από καµένα σπίτια.

Η εβραϊκή κοινότητα

Η έκθεση έγινε δεκτή, αν και µε επιφυλάξεις, από πρόσωπα που θα πίστευε κανείς ότι θα την επέκριναν. «Χρειάζεται να αντιµετωπίζουµε τον εθνικοσοσιαλισµό µε µια σειρά διαφορετικών τρόπων», λέει ο Λεβί Σάλοµον από το Κεντρικό Συµβούλιο των Γερµανών Εβραίων. Και η Σιµόν Έρπελ από το Γερµανικό Ιστορικό Μουσείο συµφωνεί: «Δεν έχουµε ξεµπερδέψει ακόµη µε τον Χίτλερ. Κάθε γενιά πρέπει να βρίσκει τις δικές της απαντήσεις».

από την ΣΗΜΕΡΙΝΗ