ΜΙΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΗ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Φεβρουαρίου 21, 2011 από savvaspavlouΑ) Η μεγαλύτερη τηλεοπτική παραγωγή
Πολλοί έχουν εξηγήσει τον φιλελευθερισμό του νεότερου σχολείου από το γεγονός ότι έπαψε να είναι ο κύριος, κάποτε ο μοναδικός, ιδεολογικός μηχανισμός του σύγχρονου αστικού κράτους. Την σκυτάλη της δημιουργίας συνειδήσεων, της παραγωγής απόψεων, στάσεων και νοοτροπιών, την πήραν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, – οι εφημερίδες και τα έντυπα παλαιότερα, αργότερα ο κινηματογράφος και το ραδιόφωνο και τελευταία η τηλεόραση, στην προοπτική του χρόνου προβάλλει, ακμαίο και νεωτερικό, το διαδίκτυο. Έτσι το σχολείο αφέθηκε να πάρει πιο φιλελεύθερες μορφές αφού η μάχη του ελέγχου και της προώθησης απόψεων δινόταν αλλού. Κατά την πρόσφατη επίσκεψή μου στην Αθήνα συνάντησα ένα γνωστό συγγραφέα, ογδόντα τριών ετών περίπου, που τύπωσε ένα ογκώδες βιβλίο, πεντακόσιων σελίδων, για τα σύγχρονα προβλήματα του ελληνισμού. «Θα πάει στα σχολειά» μου τόνιζε με μάτια υγρά από τη συγκίνηση και στο μυαλό του ερχόταν η εικόνα των γυμνασιόπαιδων που μέσα στη σχολική βιβλιοθήκη, φανατικά για γράμματα, αρπάζουν το βιβλίο για να φωτιστούν. Είχε πάει γυμνάσιο το 1930, τότε που το σχολείο και το βιβλίο ήταν καθοριστικά στη διαμόρφωση νοοτροπιών και πράγματι το παιγνίδι παιζόταν εκεί και με αυτόν τον τρόπο, του σοβαρού και αποκαλυπτικού εντύπου που προωθούσε απόψεις και ξεσήκωνε συνειδήσεις. Αμφιβάλλω σήμερα αν φυλλομετρήσουν το βιβλίο του περισσότεροι από δέκα μαθητές σ’ όλες τις σχολικές βιβλιοθήκες της Ελλάδας. Κι αν τύχει και μερικοί διαβάσουν μερικές σελίδες του δεν μπορώ να προσδιορίσω πόσο θα επηρεαστούν από τις θέσεις του βιβλίου μέσα σ’ αυτό τον καταιγισμό ανούσιων τηλεοπτικών παρακολουθήσεων που θα έχουν πριν και μετά την ανάγνωση.
Όλα πια, κρατικές, κομματικές, προσωπικές απόψεις και πιστεύω, έχουν κέντρο της προσοχής τους την τηλεοπτική εμφάνιση, όλα πια επιζητούν την τηλεοπτική κάλυψη,...
στοχεύουν και προσδοκούν στον χρόνο τον τηλεοπτικό που θα τα εμφανίσει και θα τα προβάλλει, συντείνοντας έτσι στην εγκαθίδρυσή τους μέσα στο κοινωνικό σώμα. Ακόμα και η λογοτεχνική παραγωγή έχει επηρεαστεί από την τηλεόραση τόσο που διαβάζοντας αρκετά σύγχρονα πεζογραφήματα διαβλέπεις όχι την πεζογραφική οργάνωση του υλικού από τον συγγραφέα αλλά την υπακοή του στον τηλεοπτικό φακό, τα πεζά γράφονται σαν να απευθύνονται στη σκηνοθεσία της τηλεόρασης, γράφονται με τις δομές της τηλεοπτικής σειράς, με γωνίες λήψεις, με οικονομία υλικού που προορίζεται για σίριαλ.
Πριν από λίγα χρόνια, ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, ένας από τους γνωστότερους σύγχρονους θεωρητικούς, γράφοντας για τη δύναμη της τηλεόρασης και τη σύνδεσή της με την πολιτική πρακτική ανέφερε και τα ακόλουθα: «Η απαγωγή του Αμερικανού πρεσβευτή στο Ρίο ντε Τζανέιρο [από αντάρτες των πόλεων] προγραμματίστηκε με προοπτική την απήχηση που θα είχε από τα μέσα επικοινωνίας. Ήταν μια τηλεοπτική παραγωγή». Οι αντάρτες των πόλεων ήθελαν να στείλουν ένα μήνυμα και να κάνουν γνωστές τις θέσεις τους. Αν και αποκλεισμένοι από τα τηλεοπτικά κανάλια όμως τα εξανάγκασαν να τους θέσουν κέντρο της προσοχής τους και να τους δώσουν κάλυψη δημιουργώντας το γεγονός της απαγωγής.
«Τηλεοπτική παραγωγή» ήταν και η επέλαση επί των διδύμων πύργων της Νέας Υόρκης. Θα πρόσθετα μάλιστα: η σημαντικότερη τηλεοπτική παραγωγή από την ανακάλυψη της τηλεόρασης μέχρι σήμερα. Με πραγματικά σκηνικά αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων και με πραγματικά θύματα που έφτασαν τις τέσσερις, περίπου, χιλιάδες νεκρούς. Ο ιθύνων νους που οργάνωσε την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου είχε οργανώσει καλά το σενάριο των γεγονότων με άξονα την τηλεοπτική αποτύπωση. Όπως πράγματι έγινε, έτσι, σήμερα, η εικόνα των αεροπλάνων που εφορμούν, και η κόλαση που ακολουθεί, προβάλλονται από ποικίλες γωνίες λήψης γιατί αποτυπώθηκαν από διάφορες πλευρές, προβάλλονται συνεχώς. Από τις 11 Σεπτεμβρίου μέχρι σήμερα η εικόνα μεταδόθηκε χιλιάδες φορές στους τηλεοπτικούς δέκτες, από όλα τα κανάλια, έχει σφηνωθεί στο μυαλό δισεκατομμυρίων τηλεθεατών με ανεξίτηλη εγγραφή δέους και φρίκης.
Ο ιθύνων νους που οργάνωσε την επίθεση και την τηλεοπτική κάλυψή της πρέπει να είναι ευτυχής. Το μήνυμα που ήθελε να εκπέμψει και ο τρόμος που ήθελε να μεταδώσει έχουν επιτευχθεί. Αν προσπαθούσε, με άλλους τρόπους, να πετύχει το ισοδύναμο μηνύματος και τρόμου, θα χρειαζόταν στρατιές προπαγανδιστών και ενόπλων, άπειρες σκηνές και γεγονότα σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης. Η τηλεοπτική αυτή παραγωγή τα πέτυχε όλα διαμιάς με ελάχιστα μέσα και σε σύντομο χρόνο. Ο πολύς Ουμπέρτο Έκο την έχει μάλιστα κοστολογήσει. Πριν από λίγες μέρες ανέφερε ότι με την επίθεση στους δίδυμους πύργους και την εικόνα που έδωσαν τα μέσα μαζική ενημέρωσης, έκαναν δωρεάν διαφήμιση δισεκατομμυρίων δολαρίων στον Μπιν Λάντεν. Το θέμα όμως έχει και τόσες άλλες πλευρές, πέραν από τις λογιστικές του διάσημου Ιταλού συγγραφέα. Γι’ αυτό και επιβάλλεται συνέχεια.
Β) Μια αποτυχημένη τηλεοπτική παραγωγή
Γράψαμε στο προηγούμενο σημείωμα για το ρόλο της τηλεόρασης στην πολιτική και ιδεολογική ζωή του σημερινού κόσμου, πως όλα πια έχουν στο κέντρο της προσοχής τους την τηλεοπτική κάλυψη, πως όλος ο κόσμος εξαρτάται από τα γραμμές, τις κατευθύνσεις και τα πρότυπα συμπεριφοράς που θα εξακτινώσουν τα τηλεοπτικά κανάλια.
Αναφέρθηκε ακόμη η γνώμη του Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, ενός από τους γνωστότερους σύγχρονους θεωρητικούς, ο οποίος, γράφοντας για τη δύναμη της τηλεόρασης και τη σύνδεσή της με την πολιτική πρακτική, ανέφερε και τα ακόλουθα: «Η απαγωγή του Αμερικανού πρεσβευτή στο Ρίο ντε Τζανέιρο [από αντάρτες των πόλεων] προγραμματίστηκε με προοπτική την απήχηση που θα είχε από τα μέσα επικοινωνίας. Ήταν μια τηλεοπτική παραγωγή». Όπως αναφέρθηκε, οι αντάρτες των πόλεων ήθελαν να στείλουν ένα μήνυμα και να κάνουν γνωστές τις θέσεις τους. Αν και αποκλεισμένοι από τα τηλεοπτικά κανάλια όμως τα εξανάγκασαν να τους θέσουν στο κέντρο της προσοχής τους, και να τους δώσουν κάλυψη, δημιουργώντας το γεγονός της απαγωγής.
Η επέλαση λοιπόν εναντίον των δίδυμων πύργων της Νέας Υόρκης μπορεί να χαρακτηριστεί ως η μεγαλύτερη τηλεοπτική παραγωγή, που κατάφερε μάλιστα την πλήρη επίτευξη των στόχων της.
Πριν προχωρήσουμε θα πρέπει να θυμηθούμε εδώ και μια αποτυχημένη προσπάθεια να στηθεί μια τηλεοπτική και κινηματογραφική παραγωγή στο νησί μας. Πρωτεργάτης και ιθύνων νους η αγγλική αποικιοκρατία. Όταν, λοιπόν, το 1957, οι Άγγλοι, ύστερα από προδοσία, μαθαίνουν τη θέση που είχε το κρησφύγετο του Γρηγόρη Αυξεντίου, τρίβουν τα χέρια από χαρά, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τη σίγουρη επιτυχία τους όσο το δυνατό καλύτερα.
Καλούν οι ίδιοι τους Κύπριους και ξένους δημοσιογράφους, που συνήθως τους απέφευγαν ή προσπαθούσαν να τους κρατήσουν μακριά από τη ζώνη επιχειρήσεων γιατί μπορούσαν να παραστούν μάρτυρες των βρετανικών βιαιοτήτων εις βάρος του κυπριακού ελληνισμού. Τους καλούν λοιπόν και τους διευκολύνουν στην πορεία τους προς την περιοχή του Μαχαιρά. Ταυτόχρονα οργανώνουν καλύτερα το κινηματογραφικό τους συνεργείο. Η βρετανική αποικιοκρατία στήνει μια τηλεοπτική και κινηματογραφική παραγωγή, τη μεγαλύτερη επιτυχία της εναντίον του αγώνα.
Η κάμερα θα καταγράψει και από κοντά οι φωτογραφικές μηχανές θα απαθανατίσουν και τα δημοσιογραφικά σημειωματάρια θα περιγράψουν το αναμενόμενο. Δηλαδή: ο υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, ο περίφημος Γρηγόρης Αυξεντίου, με σκυφτό το κεφάλι και με τα χέρια ψηλά, να παραδίδεται.
Και αμέσως μετά αξιοποίηση του συμβάντος. Να μεταδοθεί αυτό παγκοσμίως, τηλεοπτικά και από τα κινηματογραφικά επίκαιρα, για να μάθει όλος ο κόσμος για το θρασύδειλον κάποιων που θέλησαν να τα βάλουν με την πανίσχυρη Βρετανική αυτοκρατορία, να μεταδοθεί επίσης και να προβληθεί στον κυπριακό ελληνισμό για να του κόψει τα φτερά, για να τον κάνει να νιώσει ταπεινωμένος, ανίσχυρος και τιποτένιος. Μάθημα και σ’ αυτόν να υποκύψει και να τα παρατήσει.
Όλα λοιπόν έτοιμα για την ανάδειξη του βρετανικού μεγαλείου. Κάτι όμως χαλά το παιγνίδι και ανατρέπει την προγραμματισμένη επιτυχία, κάτι που δεν υπολόγισε η βρετανική δολιότητα. Κι αυτό ήταν η ελληνική παιδεία και η ηρωική απόφαση του Γρηγόρη που την είχε λάβει από την αρχή του αγώνα, γιατί ο Αυξεντίου ήταν έτοιμος από καιρό. Κι έτσι αντί να καταγράφεται η επιτυχία του βρετανικού λέοντα αποτυπώνεται η μιζέρια του, η δειλία και η μικροπρέπειά του και ταυτόχρονα αποτυπώνεται το μεγαλείο ενός ανδρός προς δόξαν των Ελλήνων. Βλέπουμε λοιπόν τον μοναχικό αγώνα του Αυξεντίου, το πολύωρο της μάχης, το πλήθος του αποικιοκρατικού στρατού που όμως είναι ανίκανο να εξουδετερώσει έναν μαχητή που αντιστέκεται παληκαρίσια.
Ακόμη η εικονοληπτική μηχανή αποτυπώνει τον πλήρη εξευτελισμό της αποικιοκρατίας. Αρκετά δοχεία με βενζίνη να φορτώνονται σε ελικόπτερο για να καταβρέξουν τον χώρο του κρησφυγέτου και να κάψουν ζωντανό τον αγωνιστή που δεν τολμούσαν να πλησιάσουν. Κάτι δηλαδή ανεπίτρεπτο για έναν τακτικό στρατό ο οποίος, σύμφωνα με τους κανόνες, έπρεπε να εξουδετερώσει τον αντιστεκόμενο με συμβατικά όπλα. Πλήρης λοιπόν αντιστροφή. Οι προσπάθειες των Άγγλων, για κάλυψη, από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, των επιχειρήσεων του Μαχαιρά, παραμένουν σήμερα τεκμήρια του ελληνικού ηρωισμού, διαχρονική κατάθεση για το ύψος της θυσίας του Αυξεντίου, αποτύπωση του πνεύματος μιας εποχής.
Δεν είναι τυχαία η προσπάθεια υπονόμευσης του κύρους του αγώνα του 55 – 59 που επιχειρείται κάθε λίγο τα τελευταία χρόνια. Ο αγώνας αυτός αποτελεί το ατίθασο μέρος της κυπριακής ιστορίας, δημιουργεί αισθήματα περηφάνιας, δίνει θάρρος και κουράγιο. Και πολλοί θέλουν να προαγάγουν το μοντέλο το Κύπριου που είναι κακομοίρης και μίζερος, χωρίς έπαρση και ανάταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου