ΑΔΙΑΝΟΗΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

του Ανδρέα Θεοφάνους*

Παρά το βαθύ χάσμα μεταξύ των θέσεων των δύο πλευρών, το οποίο υφίσταται μετά ακόμα και από τις απαράδεκτα γενναιόδωρες παραχωρήσεις του Προέδρου Χριστόφια, η Γραμματεία του ΟΗΕ προχωρεί μεθοδευμένα με τη διαδικασία που εκείνη θέλει. Υιοθετεί και πάλι τη φιλοσοφία των χρονοδιαγραμμάτων με στόχο να πετύχει λύση του Κυπριακού μέχρι την 1 Ιουλίου πριν αναλάβει η Κυπριακή Δημοκρατία την Προεδρία της ΕΕ.  Σε διαφορετική περίπτωση η Γραμματεία σκοπεύει να διαφοροποιήσει άρδην τα υφιστάμενα δεδομένα, αναβαθμίζοντας την κατοχική οντότητα.

 Η φιλοσοφία της προτεινόμενης λύσης βασίζεται στο βοσνιακό μοντέλο μιας χαλαρής ομοσπονδίας με συνομοσπονδιακά χαρακτηριστικά.  Πέραν τούτου υπάρχουν πρόνοιες δια των οποίων επισφραγίζεται ο τουρκικός στρατηγικός έλεγχος επί της Μεγαλονήσου.

Η πολιτική Χριστόφια έχει οδηγήσει σε δύσκολα διλήμματα.  Όταν κατήλθε στις εκλογές του 2008 προέταξε το σύνθημα «Πρόεδρος Λύσης» και όσοι εξέφραζαν επιφυλάξεις για την πολιτική του θεωρήθηκαν ως «απορριπτικοί».  Αλλά σήμερα δεν είναι μόνο η πολιτική Χριστόφια η οποία κρίνεται, είναι ολόκληρη η φιλοσοφία της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και της διαδικασίας που είχε ακολουθηθεί.  Υπενθυμίζεται επίσης ότι πρώτα ο ΔΗΣΥ στήριξε τον κ. Χριστόφια.  Μεταγενέστερα άσκησε κριτική για τη διαδικασία της «κυπριακής ιδιοκτησίας λύσης» επειδή εδίδετο άλλοθι στην Τουρκία.  Για την προώθηση άμεσης λύσης ο ΔΗΣΥ εισηγήθηκε διευρυμένες συνομιλίες, με την παρουσία της Τουρκίας, της Ελλάδος, της Βρετανίας και της ΕΕ.

Το βαθύτερο ερώτημα που παραμένει όμως είναι σε ποιά βάση θα συγκαλούνταν αυτές οι συνομιλίες. Στη βάση της φιλοσοφίας του Σχεδίου Ανάν που είχε απορριφθεί; Και διαδικαστικά τι συνεπάγεται να είναι η Τουρκία, η Ελλάδα, η Βρετανία και ενδεχομένως η ΕΕ με τους εκπροσώπους των δύο κοινοτήτων;

Παρά το γεγονός ότι ο κ. Χριστόφιας προσπαθώντας να μιμηθεί (ξανά) τον Πρόεδρο Μακάριο δήλωσε ότι δεν πρόκειται να δώσει «γη και ύδωρ» στην επικείμενη συνάντηση στο Greentree στις ΗΠΑ, εν τούτοις η ουσία είναι ότι έχει δοθεί γη και ύδωρ προ πολλού.  Άλλωστε και, μεταξύ άλλων, η συμφωνία Χριστόφια-Ταλάτ στις 23 Μαΐου 2008 διά της οποίας επαναβεβαιώνετο η φιλοσοφία των δύο συνιστώντων κρατών καθώς και οι άλλες γενναιόδωρες παραχωρήσεις (π.χ. εκ περιτροπής προεδρία) που ακολούθησαν, τι συνιστούσαν;

Ούτως ή άλλως φαίνεται να ολοκληρώνεται ένας κύκλος.  Και θα πρέπει να υπάρξει προβληματισμός για την επόμενη μέρα.  Ναι, να επιδιωχθεί η Τουρκία να βρεθεί στο τραπέζι των συνομιλιών αλλά απέναντι από την Κυπριακή Δημοκρατία.  Αυτό θα είναι μια άλλη διαδικασία που θα στηρίζεται σε μια διαφορετική φιλοσοφία παράλληλα με τις διακοινοτικές συνομιλίες.

Ήταν αδιανόητο να συζητούμε μια λύση η φιλοσοφία της οποίας είχε συντριπτικά απορριφθεί λίγες μέρες πριν την ένταξη μας στην ΕΕ.  Είναι αδιανόητο να συζητούμε μια φιλοσοφία η υλοποίηση της οποίας θα επιδεινώσει τα υφιστάμενα δεδομένα αφού, μεταξύ άλλων, θα οδηγήσει στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την επισφράγιση και νομιμοποίηση των αποτελεσμάτων της τουρκικής εισβολής.  Είναι επομένως τραγικό να επαναλαμβάνεται το ίδιο σκηνικό ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε στην ΕΕ, στην Ευρωζώνη και τώρα ετοιμάζεται να αναλάβει την Προεδρία της ΕΕ, εξέλιξη που θεωρείτο από τους εραστές του Σχεδίου Ανάν αδιανόητη. Αφήνω προς το παρών κατά μέρος την ανάγκη αξιολόγησης όχι μόνο της οικονομικής σημασίας των ενεργειακών αποθεμάτων αλλά και τις γεωστρατηγικές προεκτάσεις.

Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να αναλυθούν εις βάθος. Για να έχει όμως νόημα και αποτέλεσμα η ανάλυση, απαιτείται ένα αποτελεσματικό κράτος και μια κυβέρνηση ευρείας αποδοχής που θα επιτρέψουν στην Κυπριακή Δημοκρατία να πορευθεί με αυτοπεποίθηση για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις. Επέστη η στιγμή να λεχθεί ότι η λύση θα πρέπει να είναι στο πλαίσιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία οφείλει πλέον να καταθέσει προτάσεις - κατευθυντήριες γραμμές στη βάση μιας λειτουργικής ομοσπονδίας για μεταρρύθμιση του υφιστάμενου συντάγματος.  Με τέτοια λύση θα στηρίζεται σε ενοποιητικούς θεσμούς, ένα πλαίσιο κοινών στόχων και θα προκρίνει τη νομιμοφροσύνη στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Οι δυσκολίες είναι κατανοητές για μια τέτοια προσέγγιση, αλλά εάν πραγματικά θέλουμε ένα κράτος, αυτή η φιλοσοφία αποτελεί στρατηγικό μονόδρομο...

* Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. πηγή