Τι είναι ο ορθολογισμός; Μία έννοια που στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Ίσως γιατί η χώρα αυτή πέρασε από τον μεσαίωνα στον καπιταλισμό σε μία και μόνο στιγμή, δίχως να μεσολαβήσει η φλόγα του διαφωτισμού. Η επανάσταση της αστικής τάξης δεν έγινε ποτέ. Ή για να είμαστε ακριβέστεροι όπως το είπε ο εθνικός μας ποιητής Σολωμός η αστική τάξη ξεκίνησε την επανάσταση αλλά δεν την ολοκλήρωσε ποτέ.
Αντίθετα, επιχειρήθηκε ένας βίαιος εξευρωπαϊσμός μιας κοινωνίας που μέσα στα ευρωπαϊκά ιδεώδη αναγνώρισε μόνο την θαμπή λάμψη του ευρώ. Αλήθεια, πόσο πιθανό είναι να μας επιστρέψει η ιστορία εκείνα που μας στέρησε η πρόσδεσή μας στις αρχές του ανατολίτικου μυστικισμού;
Τι είναι ο ορθολογισμός; Προχτές συνάντησα έναν δημόσιο υπάλληλο που με ρώτησε αν είμαι ευχαριστημένος από τα αποτελέσματα του μνημονίου. Γι’ αυτόν το μνημόνιο αντιπροσώπευε ό,τι χειρότερο έχει εμφανιστεί στον...
πλανήτη μετά από τον αντίχριστο. Οποία ειρωνεία, όμως, δεν είχε δει ούτε μία αράδα από το μνημόνιο, όπως και δεν είχε δει τον ακατανόμαστο. Παρ’ όλα αυτά, μισούσε το μνημόνιο με μία θρησκευτική εμμονή.
Τον ρώτησα τι θα επιθυμούσε να αλλάξει: «Να παίρνω τα λεφτά μου. Ας είναι και δραχμές, αλλά να τις παίρνω». Ακόμη κι αν οι δραχμές έχουν αξία ανάλογη με εκείνη των κατοχικών δραχμών; τόλμησα να ρωτήσω. Απάντηση δεν πήρα, διότι όλο το σκεπτικό του δεν είχε σχέση με κάτι ορθολογικό. Η προσέγγισή του ήταν εντελώς μεταφυσική.
Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να είμαστε τόσο αμείλικτοι απέναντι σε έναν άνθρωπο που έμαθε να σκέπτεται με αυτόν και μόνο τον τρόπο. Δεν φταίει αυτός ή για την ακρίβεια δεν φταίει μόνο αυτός για το γεγονός ότι αναπαράγει όσα παρανοϊκά επιχειρήματα έχει ακούσει δεξιά και αριστερά.
Ορθολογισμός, διαφωτισμός και κουραφέξαλα. Αυτό θα μπορούσε να το πει πετυχημένα ένας άνεργος. Ένα θύμα της κρίσης που ο «αλτρουισμός» μιας παρασιτικής οικονομίας τον έχει αναγκάσει να χάσει κάθε ελπίδα για το αύριο. Τα λόγια και οι θεωρίες δεν μπορούν να ακουστούν από ανθρώπους που τα άδεια τους στομάχια κάνουν περισσότερο θόρυβο από ό,τι αν φώναζαν στα αυτιά τους όλοι οι ορθολογιστές του πλανήτη.
Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται όλη η δυσκολία του εγχειρήματος. Η μεσαία τάξη στην Ελλάδα καλείται να κάνει μία επανάσταση με καθυστέρηση μερικών αιώνων και ταυτόχρονα να προστατεύσει τα νώτα της από την δικαιολογημένη αντίδραση των ανθρώπων εκείνων που βρέθηκαν απρόσμενα στο περιθώριο της κοινωνίας. Είναι εφικτό; Πολύ φοβάμαι πως όχι. Η μεσαία τάξη είναι καταδικασμένη να ζήσει τις επιπτώσεις της αδράνειάς της.
Όχι μόνο δεν έχει αναλάβει δράση για να ανατρέψει τις ολέθριες συνέπειες της εφαρμογής ενός μεσαιωνικού καπιταλισμού ελληνικής έμπνευσης, αλλά δεν έχει καν την δύναμη να απλώσει το χέρι της σε πρώην μέλη της που έχουν βρεθεί λόγω της κρίσης στην άβυσσο της ανυπαρξίας. Κι από αυτά τα δύο, το χειρότερο είναι το τελευταίο. Η ακροδεξιά δεν κερδίζει έδαφος τυχαία. Επειδή οι άνθρωποι δεν είχαν με τι άλλο να γεμίσουν τον χρόνο τους, αλλά διότι η μεσαία τάξη αποδέχτηκε την ήττα της και εγκατέλειψε τις θέσεις της και τους ανθρώπους της στην μοίρα τους...
Θανάσης Μαυρίδης
Αντίθετα, επιχειρήθηκε ένας βίαιος εξευρωπαϊσμός μιας κοινωνίας που μέσα στα ευρωπαϊκά ιδεώδη αναγνώρισε μόνο την θαμπή λάμψη του ευρώ. Αλήθεια, πόσο πιθανό είναι να μας επιστρέψει η ιστορία εκείνα που μας στέρησε η πρόσδεσή μας στις αρχές του ανατολίτικου μυστικισμού;
Τι είναι ο ορθολογισμός; Προχτές συνάντησα έναν δημόσιο υπάλληλο που με ρώτησε αν είμαι ευχαριστημένος από τα αποτελέσματα του μνημονίου. Γι’ αυτόν το μνημόνιο αντιπροσώπευε ό,τι χειρότερο έχει εμφανιστεί στον...
πλανήτη μετά από τον αντίχριστο. Οποία ειρωνεία, όμως, δεν είχε δει ούτε μία αράδα από το μνημόνιο, όπως και δεν είχε δει τον ακατανόμαστο. Παρ’ όλα αυτά, μισούσε το μνημόνιο με μία θρησκευτική εμμονή.
Τον ρώτησα τι θα επιθυμούσε να αλλάξει: «Να παίρνω τα λεφτά μου. Ας είναι και δραχμές, αλλά να τις παίρνω». Ακόμη κι αν οι δραχμές έχουν αξία ανάλογη με εκείνη των κατοχικών δραχμών; τόλμησα να ρωτήσω. Απάντηση δεν πήρα, διότι όλο το σκεπτικό του δεν είχε σχέση με κάτι ορθολογικό. Η προσέγγισή του ήταν εντελώς μεταφυσική.
Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να είμαστε τόσο αμείλικτοι απέναντι σε έναν άνθρωπο που έμαθε να σκέπτεται με αυτόν και μόνο τον τρόπο. Δεν φταίει αυτός ή για την ακρίβεια δεν φταίει μόνο αυτός για το γεγονός ότι αναπαράγει όσα παρανοϊκά επιχειρήματα έχει ακούσει δεξιά και αριστερά.
Ορθολογισμός, διαφωτισμός και κουραφέξαλα. Αυτό θα μπορούσε να το πει πετυχημένα ένας άνεργος. Ένα θύμα της κρίσης που ο «αλτρουισμός» μιας παρασιτικής οικονομίας τον έχει αναγκάσει να χάσει κάθε ελπίδα για το αύριο. Τα λόγια και οι θεωρίες δεν μπορούν να ακουστούν από ανθρώπους που τα άδεια τους στομάχια κάνουν περισσότερο θόρυβο από ό,τι αν φώναζαν στα αυτιά τους όλοι οι ορθολογιστές του πλανήτη.
Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται όλη η δυσκολία του εγχειρήματος. Η μεσαία τάξη στην Ελλάδα καλείται να κάνει μία επανάσταση με καθυστέρηση μερικών αιώνων και ταυτόχρονα να προστατεύσει τα νώτα της από την δικαιολογημένη αντίδραση των ανθρώπων εκείνων που βρέθηκαν απρόσμενα στο περιθώριο της κοινωνίας. Είναι εφικτό; Πολύ φοβάμαι πως όχι. Η μεσαία τάξη είναι καταδικασμένη να ζήσει τις επιπτώσεις της αδράνειάς της.
Όχι μόνο δεν έχει αναλάβει δράση για να ανατρέψει τις ολέθριες συνέπειες της εφαρμογής ενός μεσαιωνικού καπιταλισμού ελληνικής έμπνευσης, αλλά δεν έχει καν την δύναμη να απλώσει το χέρι της σε πρώην μέλη της που έχουν βρεθεί λόγω της κρίσης στην άβυσσο της ανυπαρξίας. Κι από αυτά τα δύο, το χειρότερο είναι το τελευταίο. Η ακροδεξιά δεν κερδίζει έδαφος τυχαία. Επειδή οι άνθρωποι δεν είχαν με τι άλλο να γεμίσουν τον χρόνο τους, αλλά διότι η μεσαία τάξη αποδέχτηκε την ήττα της και εγκατέλειψε τις θέσεις της και τους ανθρώπους της στην μοίρα τους...
Θανάσης Μαυρίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου